2nd Conference of the N.T.U.A.

ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π.
για την προστασία και ανάπτυξη του ορεινού περιβάλλοντος
και των τοπικών ευρωπαϊκών πολιτισμών

METSOVION INTERDISCIPLINARY RESEARCH CENTER
M.I.R.C. of the N.T.U.A.
for the protection and development of mountainous environment
and local European cultures

2ο Διεπιστημονικό Διαπανεπιστημιακό Συνέδριο του Ε.Μ.Π.
"Τεχνολογία, Πολιτισμός και Αποκέντρωση"
Συνεδριακό Κέντρο Μετσόβου, 3-6 Ιουνίου 1998

Ο πρόλογος των Πρακτικών του 2ου Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. για το Μέτσοβο

Η έκδοση του τόμου αυτού, με τα πρακτικά του 2^ου διεπιστημονικού διαπανεπιστημιακού συνεδρίου του Ε.Μ.Π. για το Μέτσοβο, πραγματοποιήθηκε από το «Μετσόβιο Κέντρο Διεπιστημονικής Έρευνας (ΜΕ.Κ.Δ.Ε.) του Ε.Μ.Π. για την προστασία και ανάπτυξη του ορεινού περιβάλλοντος και των τοπικών ευρωπαϊκών πολιτισμών», με την επιστημονική και τεχνική υποστήριξη του Εργαστηρίου Τηλεπισκόπησης του Ε.Μ.Π. και την ευγενική χορηγία του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.

Το 2ο συνέδριο του Ε.Μ.Π. για το Μέτσοβο έγινε στο Συνεδριακό Κέντρο Μετσόβου από 3 έως 6 Ιουνίου 1998 με θέμα «Τεχνολογία, Πολιτισμός και Αποκέντρωση», στο πλαίσιο της στρατηγικής επιλογής της Συγκλήτου του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., για συστηματική ενίσχυση των δεσμών τους με το Μέτσοβο και επιστροφή μέρους του χρέους του στην πατρίδα των ιδρυτών και μεγάλων ευεργετών του.

Σκοπός του συνεδρίου ήταν να συνεισφέρει με τις επιστημονικές και ερευνητικές ανακοινώσεις και εισηγήσεις του, σε θεωρητικό μεν επίπεδο στην ανάλυση των εννοιών, της φύσης και των πολυδιάστατων σχέσεων της τεχνολογίας, του πολιτισμού και της αποκέντρωσης, ως δημιουργικών συντελεστών αξιοβίωτης ολοκληρωμένης ανάπτυξης, σε πρακτικό δε επίπεδο στη συμβολή των επιστημών και της τεχνολογίας στην αντιμετώπιση των πολύπλοκων σημερινών θεμάτων και προβλημάτων ανάπτυξης και περιβάλλοντος του τόπου μας.

Η μεθοδολογία οργάνωσης ενός τέτοιου διεπιστημονικού συνεδρίου, -στο πλαίσιο του θεσμού πλέον των ανά τριετία σχετικών συνεδρίων μνήμης, τιμής, αλλά και ταυτόχρονα άμεσης, ζωντανής και ουσιαστικής συμβολής, ολόκληρου του δυναμικού του Ε.Μ.Πολυτεχνείου στην ολοκληρωμένη και διεπιστημονική έρευνα, μελέτη και αντιμετώπιση και των ειδικότερων προβλημάτων της επαρχίας Μετσόβου- όπως και για το πρώτο συνέδριο αποσκοπούσε στο:

Στα κείμενα των εργασιών, οι οποίες παρουσιάσθηκαν στο συνέδριο και δημοσιεύονται στον τόμο αυτό, καθρεφτίζονται τα αποτελέσματα και της δεύτερής μας προσπάθειας και μένει στον κάθε αναγνώστη να τα αξιολογήσει και στο Μέτσοβο, τους κατοίκους του αλλά και στους φορείς της ελληνικής κοινωνίας να τα αξιοποιήσουν.

Τα κείμενα συγκροτούν τέσσερις διακριτές ενότητες οι οποίες καλύπτουν :

Γράφαμε στον πρόλογο των πρακτικών του πρώτου συνεδρίου ότι:

«Χαρακτηριστική αλλά σχεδιασμένη και προσδοκώμενη ιδιοτυπία και πρωτοτυπία του Συνεδρίου μπορεί να θεωρηθεί το ότι στα κείμενά του συνυπάρχουν αρμονικά:

Η ίδια μεθοδολογία, όπως φαίνεται από τα παραπάνω, αλλά και θα διαπιστωθεί με τη μελέτη των εργασιών ακολουθήθηκε και στο δεύτερο συνέδριο του ΕΜΠ για το Μέτσοβο και ελπίζουμε να ισχύσει και για το μέλλον.

Και αυτό, γιατί επιδιώκουμε το συνέδριο του ΕΜΠ για το Μέτσοβο να παντρεύει, την ωριμότητα των παληότερων με τη φρεσκάδα των νέων ερευνητών, τις ατομικές με τις συλλογικές συμβολές αλλά και το «γενικό» θεωρητικό με το «συγκεκριμένο» πρακτικό, σε μια διεπιστημονική συνάντηση η οποία υπερβαίνει τα συνήθη όρια ενός τυπικού επιστημονικού συνεδρίου, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα την ηθική και την κοινωνική διάσταση της επιστήμης και της τεχνολογίας, που στην περίπτωσή μας οριοθετείται από την σταθερή θέλησή μας να επιστρέφουμε «μέρος του χρέους μας» στην πατρίδα των ιδρυτών και μεγάλων ευεργετών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.

Τέλος, εκ μέρους της Επιτροπής Σύνδεσης του Ε.Μ.Π. με το Μέτσοβο και του Μετσόβιου Κέντρου Διεπιστημονικής Ερευνας του ΕΜΠ, θα ήθελα να ευχαριστήσω από καρδιάς τον Πρύτανη του ΕΜΠ Καθηγητή Θ.Ξανθόπουλο, τα μέλη της Επιστημονικής και Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου Καθηγητές Ν.Μαρκάτο τ.Πρύτανη και Ε.Γαλανή Αντιπρύτανη του ΕΜΠ, Δ.Γλάρο Αντιπρύτανη, Ε.Καψωμένο και Π.Νούτσο, του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Κ.Κουτσόπουλο, Δ.Μπαλοδήμο, Ι.Μπαντέκα, και Ν.Φυτρολάκη του ΕΜΠ αλλά και ιδιαίτερα τον Επίκουρο Καθηγητή του ΕΜΠ Π.Ζεντέλη, τους διπλ. Αγρ.Τοπ.Μηχανικούς Α.Παπαγιάννη και Κ.Βασίλη-Βασιλείου, την Δρ. Ε.Στούρνα-Τριάντη, τον Δήμαρχο Μετσόβου συνάδελφο Α.Καχριμάνη και τον Πρόεδρο του Εξωραϊστικού και Πολιτιστικού Συλλόγου Μετσοβιτών Αθηνών, νομικό Η.Ζούβια για την πολύτιμη συμπαράσταση και συνεργασία τους στην άρτια διεξαγωγή και ολοκλήρωση των εργασιών του δεύτερου συνεδρίου μας για το Μέτσοβο.

Ειδικές ευχαριστίες οφείλονται στο Υπουργό Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. Κ.Λαλιώτη για την οικονομική υποστήριξη της έκδοσης του τόμου αυτού.

Η εναρκτήρια συνεδρίαση του 2ου Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. για το Μέτσοβο.

Προεδρείο: Δ.Ρόκος, Καθηγητής Ε.Μ.Π., Αλ.Καχριμάνης, Δήμαρχος Μετσόβου

Κύριε Γενικέ Γραμματέα της Περιφερείας Ηπείρου, κύριε Αντινομάρχη, κύριε Πρύτανη, κύριοι Αντιπρυτάνεις, σεβαστέ μας δάσκαλε Θεοδόση Τάσιο, που θάχουμε σε λίγο τη μεγάλη χαρά να γευτούμε την εναρκτήρια ομιλία σου, αγαπητοί συνάδελφοι.

Είναι δύσκολο να κρύψει κάποιος τη συγκίνησή του, ιδιαίτερα όταν μετά από χρόνια επανέρχεται στη γενέθλια γη και ταυτοχρόνως αισθάνεται ότι μεγαλώνει.

Γιατί τότε, όλα τα πράγματα γίνονται πιο τρυφερά, πιο ζουμερά και βεβαίως αποκτούν ένα βαθύτερο και ιδιαίτερο νόημα, που οι μικρότεροι συνάδελφοί μας, οι νέοι που είναι εδώ μαζί μας, θα το καταλαβαίνουν όλο και περισσότερο όσο θα περνάει ο καιρός.

Σας καλωσορίζουμε στην εναρκτήρια συνεδρίαση του δεύτερου Διεπιστημονικού Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου μας στη σειρά «Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο για το Μέτσοβο», και σας θυμίζω ότι το πρώτο μας είχε ως άξονα της θεματολογίας του μια στρατηγική επιλογή του Ε.Μ.Π. που πέρασε και στον τίτλο του Συνεδρίου, δηλαδή το: «Επιστρέφοντας ένα Μέρος του Χρέους στην Πατρίδα των Ιδρυτών και Ευεργετών του».

Και το δεύτερο Συνέδριό μας, στο οποίο θα παρουσιασθούν και θα συζητηθούν θεωρητικές και πρακτικές συμβολές και αναλύσεις των θεμάτων, των σχέσεων και των αλληλεπιδράσεων της τεχνολογίας, του πολιτισμού και της αποκέντρωσης, υπηρετεί τον ίδιο σκοπό.

Να συνεισφέρουμε δηλαδή, ως Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, θεωρητικά και πρακτικά, στο να τεθεί η τεχνολογία, με τον βέλτιστο δυνατό και αποδοτικότερο τρόπο, στην υπηρεσία της Ολοκληρωμένης και Αποκεντρωμένης Ανάπτυξης του τόπου μας.

Ελπίζουμε ο θεσμός αυτός -το Συνέδριο μας αυτό γίνεται πια κάθε τρία χρόνια- να συνεχίσει με τον ίδιο τρόπο, να έχουμε περισσότερους δασκάλους, σπουδαστές και επιστήμονες που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή, οι οποίοι θα παίρνουν ενεργό μέρος στις εργασίες του και να είναι ένα σημαντικό γεγονός για το Μέτσοβο, που πέρα από πατρίδα των ιδρυτών και ευεργετών του Πολυτεχνείου, είναι ένα ζωντανό παράδειγμα του τι σημαίνει πραγματικά Αποκεντρωμένη Ανάπτυξη και ολοζώντανη περιοχή στην βόρεια εσχατια της χώρας.

Το Μέτσοβο, θέλουμε και εμείς, και προσπαθούμε γι' αυτό, να γίνει πραγματικά ένα σημαντικό κέντρο διασυνοριακού χαρακτήρα: επιστημονικής, ερευνητικής και πολιτισμικής ακτινοβολίας και ειρηνικής συνεργασίας των λαών της ευρύτερης περιοχής.

Και βεβαίως για αυτόν το στόχο ο συνάδελφος, φίλος και βασικός συνεργάτης μας, ο Δήμαρχος Μετσόβου Αλέκος Kαχριμάνης, μαζί με σύσσωμο το Δημοτικό Συμβούλιο, συμβάλλουν ήδη ουσιαστικά, αναπτύσσοντας και προωθώντας σημαντικές πατριωτικές και αναπτυξιακές πρωτοβουλίες.

Θα ήθελα, λοιπόν, να σταματήσω εδώ και να παρακαλέσω τον Περιφερειάρχη Ηπείρου Δημήτρη Καλουδιώτη, αγαπητό συνάδελφο και παλιό φίλο, με τον οποίο για πολλά χρόνια μοιραστήκαμε τους ίδιους προβληματισμούς και εργασθήκαμε για κοινούς σκοπούς, μέσα στους οποίους ο βασικότερος ήταν η επιδίωξη Αξιοβίωτης, Ολοκληρωμένης και Αποκεντρωμένης Ανάπτυξης της χώρας μας να πάρει το λόγο.

Τώρα βέβαια, δεν ξέρω, αν, ως περιφερειακή εξουσία έχει αλλάξει απόψεις, ελπίζω βασίμως πως όχι. Αλλά αυτό θα μας το αποδείξει ο ίδιος αμέσως μετά, με τον χαιρετισμό του.

Δ. Καλουδιώτης
Γενικός Γραμματέας της Περιφερείας Ηπείρου

Καλημέρα σε όλους και νομίζω ότι, μαζί με το Δήμαρχο, μπορούμε να σας καλωσορίσουμε στο Μέτσοβο και στην Περιφέρεια Ηπείρου. Είναι δύσκολο για μένα να σας προσφωνήσω γιατί είσαστε οι περισσότεροι καθηγητές μου: είναι ο κύριος Τάσιος, είναι ο κύριος Νουτσόπουλος, είναι ο κύριος Γαλανής, που υπήρξαν καθηγητές μου. Καταλαβαίνετε ότι είναι λίγο δύσκολο. Αισθάνομαι λίγο σαν μαθητής. Είναι βέβαια και ο Δημήτρης Ρόκος, ο οποίος ως συνήθως διοργανώνει συνέδρια με αντιφατικά θέματα τα οποία θέλει να τα συνθέσει. Αυτή είναι η μανία του, και ίσως μια καλή μανία, η καλύτερή του νομίζω, να προσπαθεί να συνθέσει ακόμα και όσα είναι πολύ δύσκολο να συντεθούν. Εν πάση περιπτώσει, η Τεχνολογία, ο Πολιτισμός και η Αποκέντρωση συντίθενται.

Είναι δύσκολο, επίσης, να μιλήσει κανένας για αυτό το Συνέδριο και το πιο δύσκολο είναι, και δεν θα το κάνω, να μιλήσω για τη σχέση του Μετσόβου με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.

Νομίζω είσαστε αρμοδιότεροι και πραγματικά υπάρχει μια σχέση οφειλής και μια σχέση χρέους και μια διαρκής σχέση, η οποία συνεχώς θα αναπτύσσεται και θα ανασυντάσσεται και ο Δημήτρης ξέρει αυτές τις σχέσεις να τις επαναθεμελιώνει και να τους δίνει ξανά ουσία.

Με το Δήμαρχο και με τις τοπικές αρχές εδώ μιας πόλης η οποία δεν είναι, δεν θα γίνει κέντρο, είναι κέντρο, μπορεί αυτά τα πράγματα να βελτιώνονται όλο και περισσότερο.

Τώρα, να κάνω κι εγώ μια μικρή εισαγωγή στο Συνέδριό σας.

Είδα τη θεματολογία του Συνεδρίου και τους εισηγητές, και πράγματι, τα θέματά του είναι όντως αντιφατικά, αλλά ταυτόχρονα επιτρέπουν να παραχθεί η σύνθεση.

Αυτή τη σύνθεση μπορεί κάποιος να τη δει στη διαχρονία, αλλά θα περιορισθώ στη σύγχρονη κατάσταση: "ποια είναι τα δεδομένα της σύγχρονης κατάστασης και πως θα μπορούσαμε να δούμε το θέμα «Πολιτισμός, Τεχνολογία και Αποκέντρωση»."

Νομίζω ότι -και θέλω να πω μερικές προκαταρκτικές σκέψεις, (να με συγχωρήσετε για αυτό, προκαταρκτικές είναι),- νομίζω ότι βρισκόμαστε ήδη σε μια φάση, στο πλαίσιο μιας μεγάλης επέκτασης, που την ονομάζουμε κατά κάποιο τρόπο παγκοσμιοποίηση.

Η φάση αυτή διαταράσσεται από αρνήσεις, από τάσεις φονταμενταλισμού, ακριβώς όπως πάντα συμβαίνει στην Ιστορία.

Ένα μεγάλο κύμα συνδέεται με αντιδράσεις απέναντι σε αυτό, οι οποίες αντιδράσεις μπορούν καμιά φορά ακόμα και λαούς σαν το δικό μας με μια τεράστια οικουμενικότητα, με βλέψεις και με κουλτούρα οικουμενικές να τον βάλουν στο περιθώριο της Ιστορίας.

Το πρόβλημα λοιπόν επομένως, είναι η σύνθεση ανάμεσα σε αυτές τις μεγάλες επεκτάσεις της τεχνολογίας, της επιστήμης, της οικονομίας, των ανθρωπίνων σχέσεων.

Πώς δηλαδή αυτή η χώρα η μικρή, με αυτή την τεράστια παράδοση, θα μπορέσει να κάνει μια σύνθεση σύγχρονη και να συνεχίσει να ακμάζει.

Γιατί η γνώμη μου είναι ότι η χώρα μας βρίσκεται σε μία κατεύθυνση ακμής και επομένως πρέπει αυτή την αντίφαση ανάμεσα στο παραδοσιακό και στο μεγάλο να τη μετατρέψει σε σύνθεση. Αλλιώς, ο πολιτισμός θα περιοριστεί μόνο στην παράδοση. Πολιτισμός δεν είναι μόνο παράδοση. Η παράδοση είναι πολύ σημαντικό κομμάτι του, αλλά δεν είναι μόνο η παράδοση. Η τεχνολογία, αν δεν υπάρξουν συνθέσεις, θα πάρει αυτή τη μονοδιάστατη κατεύθυνση που στην κριτική των κοινωνιών μας αντιμετωπίζει.

Οι πιο δύσκολοι και οι πιο σκληροί στην κριτική αυτή είναι ο Orwell και άλλοι που θίγουν αυτές τις πλευρές. Αν δεν επιδιωχθεί και κατακτηθεί η σύνθεση πολιτισμού και τεχνολογίας, τότε η τεχνολογία οδηγεί σε αυτό που ονόμαζε ο Marcuse «μονοδιάστατο άνθρωπο».

Και βεβαίως, όλα αυτά έχουν ένα πολιτικό πλαίσιο, το πολιτικό πλαίσιο που εδώ, στη συγκεκριμένη περίπτωση που ορίζεται από την αποκέντρωση, θα μπορούσε να είναι μια μίζερη κατακραυγή ενός κεντρικού κράτους.

Η λέξη της μόδας που έχει χρησιμοποιηθεί σχετικά σε αυτή τη δεκαετία, δεκαπενταετία περίπου, είναι ο εθνοκεντρισμός.

Επομένως, έξω από αυτό το διαχωρισμό, υπάρχει η σύνθεση. Υπάρχει η σύνθεση του πολιτισμού ως παρελθόντος και παρόντος, στο πλαίσιο μιας πολιτικής, κατάλληλης και διεπιστημονικής χρησιμοποίησης της τεχνολογίας.

Πιστεύω ότι το πολιτικό σύστημα, η πολιτική διαδικασία η οποία μπορεί να λειτουργεί και στη χώρα μας, (και πιστεύω ότι δόξα τω Θεώ, λειτουργεί), έτσι προσεγγίζει την τεχνολογία.

Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν χρειάζονται βελτιώσεις και δεν απαιτούνται βελτιώσεις και δεν πρέπει να κάνουμε βελτιώσεις.

Δεν είναι τυχαίο, (και να διαβάσω λίγο από το κείμενό μου), ότι αυτές οι εργασίες πραγματοποιούνται στο Μέτσοβο. Αυτό δεν έχει μόνο συμβολική σημασία, έχει και τέτοια, αλλά αποτελεί πλέον κοινή παραδοχή ότι αν όχι όλα, πολλά τμήματα της Ελληνικής υπαίθρου έχουν ενστερνιστεί το πνεύμα και το κλίμα των καιρών και εξασφαλίζουν συχνά πολύ καλύτερους χώρους απ’ το κέντρο στο οικονομικό και πνευματικό πεδίο. Και το Μέτσοβο είναι απ’ αυτά. Και το Μέτσοβο δεν είναι μόνο το καθαρό αυτό και όμορφο περιβάλλον, ούτε η τοπική αυτοδιοίκηση με ένα φωτισμένο Δήμαρχο, αλλά είναι αυτές οι σύγχρονες εγκαταστάσεις που μας φιλοξενούν εδώ σε αυτό το Συνέδριο, οι χώροι στους οποίους διαμένουμε, το ηλεκτρονικό κιόσκι πληροφοριών δίπλα στους γέροντες της παράδοσης, (το γέροντα φουστανελοφόρο, τον άνθρωπο που κρατάει τη διάρκεια σε αυτόν το χώρο), οι σύγχρονες αθλητικές εγκαταστάσεις, η πινακοθήκη, αλλά και το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο του Αώου και ο δρόμος της Εγνατίας, που αύριο θα γίνει. Αυτό είναι το Μέτσοβο.

Και θα σας έλεγα, και προς αυτή την κατεύθυνση είναι και η Περιφέρεια Ηπείρου.

Η Περιφέρεια Ηπείρου είναι μια από τις περιοχές που κρατούν τα περισσότερα αποθέματα περιβάλλοντος σχεδόν από όλη τη χώρα και μπορούν να συνδυάζουν αυτό το περιβάλλον με τον πολιτισμό, με τα πολιτιστικά μνημεία, και να συνθέτουν το παρόν.

Κι εσείς έρχεστε εδώ και μας προτείνετε (και αυτό βλέπουμε εμείς, αυτή είναι η θετική πλευρά των πραγμάτων), αυτό να είναι το παρόν, και να το διαχειριστούμε με τρόπους ήπιους, με χρήση του περιβάλλοντος κατάλληλη, με -χρησιμοποιώ τον όρο που νομίζω ότι τον έχω πάρει από το Δημήτρη το Ρόκο- διεπιστημονική προσέγγιση των θεμάτων, ώστε πραγματικά να μπορεί κανένας να ζει σε μία κοινωνία η οποία έχει πλεονεκτήματα πολύ περισσότερα από ότι έχει σήμερα το κέντρο της χώρας.

Και πράγματι έχει η περιφέρεια πλεονεκτήματα και δεν είναι τυχαίο ότι στην περιφέρεια συνωθούνται πια και έχουν ύπαρξη, έχουν οντότητα, δυνάμεις πνευματικές και επιστημονικές, δυνάμεις επιχειρηματικές, ένα σύνολο ζωντανών δυνάμεων της χώρας, οι οποίες παράγουν, ζουν πολιτισμένα και σκέφτονται εδώ.

Και το Μέτσοβο είναι από τα σημεία εκείνα τα οποία, όπως είπα και στην αρχή, έχουν παρόν πολύ σημαντικό. Είναι φανερό, όποιος κυκλοφορεί στο δρόμο εδώ θα δει ότι είναι οργανωμένη πόλη. Δεν νομίζω ότι μπορεί να δει μια πόλη του μεγέθους του Μετσόβου, αντίστοιχες Ευρωπαϊκές ίδιου μεγέθους και εξειδίκευσης και να έχει να ζηλέψει κάτι απ' αυτές.

Γι’ αυτό νομίζω και η κυβέρνηση αυτή στην οποία υπηρετώ τώρα, η Κυβέρνηση Σημίτη, προσπαθεί, αυτές τις δυνάμεις, αυτή την πραγματικότητα, αυτή τη δυναμική στο πολιτικό πεδίο, στον τομέα της αποκέντρωσης, να τα ενισχύσει.

Η προσπάθεια ενίσχυσης τελείται και στο θεσμικό πεδίο, με τη δευτεροβάθμια αυτοδιοίκηση, με την αναβάθμιση της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης ώστε να μπορεί πραγματικά να παρέχονται οι αστικές λειτουργίες σε κάθε γωνιά της χώρας, (γιατί αυτό σημαίνει σήμερα η πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση) και επίσης, με την αποσυγκέντρωση κρατικών λειτουργιών και την αποκέντρωσή τους στην περιφέρεια, ώστε πραγματικά τα περισσότερα προβλήματα να λύνονται εδώ, να λύνονται σε επίπεδο περιφέρειας.

Και νομίζω ότι αυτή είναι η πιο ουσιαστική αποκέντρωση, η ύπαρξη λειτουργιών εδώ, ώστε να μην χρειάζεται οι κάτοικοι της περιφέρειας να προσφεύγουν στο κέντρο, για την αντιμετώπιση και τη λύση προβλημάτων τους.

Γιατί στο κέντρο οι άνθρωποι εξουθενώνονται, και εσείς, μερικοί απ' τους καθηγητές μου που ζείτε εκεί ξέρετε ότι στις δύο η ώρα το μεσημέρι είναι όλοι εξουθενωμένοι στην Αθήνα, γιατί το περιβάλλον ενσωματώνεται στην καθημερινή μας ζωή. Αυτά δεν ισχύουν εδώ στην περιφέρεια και μπορούμε ως Κυβέρνηση πια, να προβαίνουμε στις αναγκαίες και απαραίτητες συνθέσεις.

Επομένως, μπορεί να υπάρξει σύνθεση και αυτό νομίζω πως είναι το θέμα του Συνεδρίου που θα το ερευνήσετε με μεγαλύτερη σαφήνεια.

Πολιτισμός όχι μόνο με την έννοια της παράδοσης, αλλά πολιτισμός με την έννοια εδώ και τώρα, πολιτισμός, χρήση του πολιτισμού, καθημερινή παρουσία του πολιτισμού.

Τεχνολογία, όχι δαιμονοποίηση της τεχνολογίας, ούτε υπερτίμηση της τεχνολογίας αλλά σύνθεσή της μέσα στα πλαίσια μιας κριτικής κοινωνίας, μιας δημοκρατικής κοινωνίας και θεσμοί οι οποίοι επιτρέπουν αυτή την προσπάθεια, αυτή την πορεία. Με αυτές τις λίγες σκέψεις μου, θα ήθελα να σας ευχηθώ και το δεύτερο Συνέδριο να έχει την επιτυχία του πρώτου και στο τρίτο να με καλέσετε υπό οποιαδήποτε ιδιότητα να έρθω και εγώ να κάνω μια εισήγηση. Να σας ευχαριστήσω όλους και να με συγχωρήσετε που θα φύγω γιατί είναι μια μέρα δύσκολη για μένα και δυστυχώς δεν θα ακούσω τις εισηγήσεις.

Θα τις πάρω όμως τις εισηγήσεις και εύχομαι να εκδοθούν τα πρακτικά και να πάει καλά το Συνέδριο. Καλή διασκέδαση επίσης.

Ευχαριστούμε τον Γενικό Γραμματέα της Περιφερείας Ηπείρου Δημήτρη Καλουδιώτη, καλό συνάδελφο και φίλο, ο οποίος είναι μια ασφαλής εγγύηση για την προώθηση της αποκεντρωμένης ανάπτυξης.

Από το Αιγαίο έρχεται, όπου υπηρέτησε ως Γενικός Γραμματέας της Περιφερείας, αλλά και πριν το Αιγαίο είχε μια αξιόπιστη και επαρκή υποδομή εμπειρίας στις αποσκευές του από τη θεωρητική δουλειά του για τα εθνικά θέματα και για την αποκέντρωση και είναι έτσι ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση.

Τώρα αυτό θα το δούμε αν συντίθεται με την πολιτική της Κυβέρνησης. Θα το δούμε, γιατί πρέπει να είμαστε πάντοτε κριτικοί. Λοιπόν, λυπάμαι πάρα πολύ που θα φύγει ο κ. Γενικός, του εύχομαι καλή δουλειά.

Θα ήθελα τώρα να παρακαλέσω τον Αντινομάρχη Ιωαννίνων κύριο Μάντζιο να πάρει το λόγο.

Να σας καλωσορίσω και εγώ από την πλευρά μου. Βέβαια είναι δύσκολο να μιλάει κάποιος ο οποίος δεν είναι ειδικός σε ένα Διεπιστημονικό Συνέδριο. Εγώ θα μείνω σε πολύ απλά πραγματάκια, τα οποία θέλω να πω.

Θεωρώ ότι αν ακόμα, κυρίες και κύριοι, η Ήπειρος θεωρείται ότι είναι εύανδρος, αυτό το οφείλει σε ένα μεγάλο μέρος και στο Μέτσοβο, στην όμορφη τούτη γωνιά του ακριτικού νομού μας με τις πλούσιες ιστορικές και πολιτισμικές παραδόσεις που πάντα βρίσκονταν και βρίσκονται στο προσκήνιο των τοπικών κοινωνικοοικονομικών, πολιτικών αλλά και ιστορικών εξελίξεων.

Θα μείνω λίγο στους ευεργέτες, γιατί νομίζω ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό, παρότι μ’ αυτούς ασχολήθηκε το πρώτο σας Συνέδριο.

Τα ονόματα Αβέρωφ, Τοσίτσας, Στουρνάρης, είναι συνώνυμα του εθνικού ευεργέτη.

Αλλά υπάρχουν κι άλλα ονόματα, όπως Πίχτος, Τούλης, Τσουμάγκας, Τσανάκας, που αποτελούν μια πλειάδα ανδρών που διέθεσαν τις περιουσίες των σε ευεργεσίες της στενότερης ή της ευρύτερης πατρίδας, δημιουργώντας μια παράδοση, αναπόσπαστο κομμάτι μιας άδολης πατριδολατρείας.

Το Μέτσοβο, κυρίες και κύριοι, αποτελεί ένα σημαντικό ορεινό σταυροδρόμι ανάμεσα στην Ήπειρο, τη Θεσσαλία και τη Δυτική Μακεδονία.

Η περιοχή αυτή δεν έχει μόνο ένα σημαντικό παρελθόν, που καθορίζονταν από την οικονομική, αν θέλετε τη στρατιωτική, εκείνη την εποχή, και πολιτική σημασία της, αλλά και από τον πλούσιο κόσμο των κατοίκων της.

Έχει ένα αξιοπρόσεχτο παρόν και πολύ περισσότερο, όμως, ένα ελπιδοφόρο μέλλον.

Η άνθηση της βιοτεχνίας, της κτηνοτροφίας των επώνυμων προϊόντων, του εμπορίου, αλλά και του τουρισμού, αποτελούν την ασφαλέστερη προϋπόθεση για τη γενικότερη οικονομική, πνευματική και πολιτιστική ανέλιξη της τοπικής κοινωνίας.

Κέντρο μιας ολόκληρης περιοχής το Μέτσοβο, έχει εξελιχθεί σε ένα πρότυπο ορεινής κοινότητας, ένα πρότυπο μικρού δήμου.

Ίσως θα μπορούσε να αποτελέσει τον πιλότο σε μια τέτοια προσπάθεια στα πλαίσια της νέας νομοθετικής προσπάθειας που γίνεται μέσα από τη συνένωση κοινοτήτων.

Όμως τόσο το Μέτσοβο, όσο και ολόκληρος ο Νομός, θα πρέπει να αντιμετωπίσουν μέσα από τα διαγραφόμενα νέα δεδομένα του 2000, τις νέες προκλήσεις, όχι μόνο για να επιβιώσουν, αλλά για να δώσουν και το παρόν στη νέα εποχή.

Οι αλλαγές, τόσο σε διεθνές όσο και σε εθνικό επίπεδο στο περιβάλλον, γεννούν νέες προκλήσεις.

Απαιτούν από εμάς όμως μια αντιμετώπιση των προβλημάτων που γεννούν αυτές οι νέες προκλήσεις και σ’ αυτή την αντιμετώπιση δεν επιτρέπονται ερασιτεχνισμοί.

Ένα δείγμα αυτής της διαφορετικής αντιμετώπισης των πραγμάτων αποτελεί και το Συνέδριό σας, με την πράγματι σημαντικότατη θεματολογία του.

Το Μετσόβιο Πολυτεχνείο και ας μου επιτραπεί η λέξη, το δικό μας Πολυτεχνείο, είναι το επιστημονικό εκείνο ίδρυμα που από αυτό περιμένουμε πολλά και μπορεί να κάνει πολλά.

Μπορεί να συμβάλει, με το δικό του τρόπο, στην επιστημονική και τεχνολογική τεκμηρίωση, τόσο στο επίπεδο του προγραμματισμού όσο και στο επίπεδο των προτάσεων και μελετών για να επιτευχθούν οι αναπτυξιακοί στόχοι, όχι μόνο του Μετσόβου αλλά και της ευρύτερης περιοχής των Ιωαννίνων, αλλά και της Ηπείρου.

Μας διακατέχει, αγαπητοί φίλοι, μια αγωνία, όλους μας, για το που μπορεί να πάει ο τόπος, τι μπορούμε να κάνουμε σε αυτό το αύριο που έρχεται. Είναι μια αγωνία γιατί δεν ξέρουμε τις απαντήσεις σε πάρα πολλά θέματα.

Τουρισμός, πολιτισμός είναι ανάπτυξη, αλλά πώς; Με ποιο τρόπo;

Είμαστε σε μια περιοχή η οποία θεωρείται ότι είναι πολύ πίσω από πλευράς ανάπτυξης.

Αυτό, άραγε, είναι κακό; Ίσως από αυτό υπάρχει κάτι θετικό;

Το περιβάλλον το οποίο έχουμε, μπορούμε να το διαχειριστούμε με τρόπο ώστε πραγματικά να αποτελέσει μια πηγή πλουτοπαραγωγική;

Ο πολιτισμός μας, η τεχνολογία και μέσα σε όλα αυτά, ποιος είναι ο ρόλος ο δικός μας;

Πώς μπορούμε να διαχειριστούμε όλα αυτά τα ζητήματα; Διαχείριση απορριμμάτων π.χ.

Είναι ζητήματα κυρίες και κύριοι που χρήζουν απαντήσεων αλλά και για τα οποία απαιτείται τεχνολογική και επιστημονική τεκμηρίωση, έτσι ώστε σε αυτή την κρίσιμη και μεταβατική περίοδο να εκμεταλλευτούμε όλα τα δεδομένα προκειμένου να μη γίνουν λάθη και ο τόπος μας πραγματικά να μπορέσει ν' αξιοποιήσει αυτές τις δυνατότητες τις οποίες έχει.

Τα πορίσματα του πρώτου Συνεδρίου σας ήταν για μας μια πλούσια πηγή για τις όποιες προσπάθειες κάνουμε για την ανάπτυξη της περιοχής μας. Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση εναποθέτει τις ελπίδες στο Πολυτεχνείο. Θέλει τη βοήθεια του Πολυτεχνείου. Θέλει τις θέσεις και τις προτάσεις του σε πάρα πολλά ζητήματα. Περιμένουμε από εσάς πραγματικά να μας δώσετε, να μας ανοίξετε ορίζοντες, για να μπορέσουμε να δώσουμε και από πλευράς μας ότι είναι δυνατό για την προκοπή αυτού του τόπου και για την προκοπή της τοπικής μας κοινωνίας. Ευχαριστώ.

Έρχεται η ώρα να μας πει δυο λόγια ο καλός συνάδελφός μας Αλέκος Καχριμάνης, ο Δήμαρχος Μετσόβου, που χωρίς τη σταθερή του υποστήριξη και την αγάπη του, δεν θα μπορούσαμε να είχαμε κάνει τίποτα εδώ.

Ελπίζουμε να μακροημερεύσει και ως Δήμαρχος και να ευτυχίσει να έχει, όπως μέχρι τώρα, ομόφωνες αποφάσεις στο Δημοτικό Συμβούλιο του Μετσόβου με τη δημιουργική συμβολή όλων των Δημοτικών Συμβούλων όλων των παρατάξεων, γιατί αυτό το πράγμα σημαίνει σύνθεση και σε ευρύτερα πλαίσια αποτελεί πολύτιμο παράδειγμα για την προκοπή του τόπου μας.

Κύριε Αντινομάρχα, κύριε Πρύτανη, κύριοι Αντιπρυτάνεις, κύριοι Καθηγητές, κύριοι Σύνεδροι, κυρίες και κύριοι.

Ως Δήμαρχος Μετσόβου αισθάνομαι ιδιαίτερη χαρά γιατί αρχίζουν σήμερα οι εργασίες του δεύτερου Διεπιστημονικού Συνεδρίου που οργανώνει το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο για το Μέτσοβο.

Σήμερα αγαλλιάζουν οι ψυχές του Στουρνάρη, του Τοσίτσα, του Αβέρωφ, οι ψυχές όλων των ευεργετών του Μετσόβου, που όπως ανέφερε και ο κύριος Μάντζιος, είναι περίπου εκατό. όλων αυτών που είχαν ένα σκοπό: την ανάπτυξη της πατρίδας μας, του Ελληνισμού απανταχού της γης, και της ιδιαίτερης πατρίδας τους, του Μετσόβου.

Θα αναφέρω μόνο, από τη διαθήκη του Στουρνάρη, ότι προέτρεπε την κόρη του να παντρευτεί Έλληνα, γιατί αλλιώς δεν θα είχε καμία σχέση με την περιουσία του και θα είχε μόνο σχέση με την κατάρα του πατέρα της.

Έτσι έλεγε ο Στουρνάρης, ο εμπνευστής του Πολυτεχνείου, στην κόρη του, θέλοντας να της δώσει Ελληνισμό μέσα της.

Ο θείος του, ο Μιχάλης ο Τοσίτσας, ακούει την προτροπή του και βοηθάει και αυτός για να γίνει το Πολυτεχνείο και τέλος, έρχεται ο Γεώργιος Αβέρωφ, αρωγός για να τελειώσει ότι δεν είχε γίνει από τους άλλους στο Πολυτεχνείο.

Αλλά και για να τελειώσει ότι άλλο έργο έγινε εκείνη την εποχή που είχε ανάγκη το ελληνικό κράτος, το ελληνικό κράτος της πτώχευσης στα χρόνια του Τρικούπη.

Ο Γ.Αβέρωφ έδωσε τα πάντα και έλεγε στη διαθήκη του: «αυτό», τόσα μερίδια, «για το έθνος μου». Όποιος διαβάσει αυτές τις διαθήκες θα αισθανθεί γιατί αυτοί οι άνθρωποι έδωσαν τόσα για την Ελλάδα.

Και θα ήθελα σε αυτό το σημείο να πω, (ο κύριος Γενικός έφυγε), μετά τα τέλη της διπολικής εποχής, (όπως λέει ο κύριος Γενικός), δεν υπάρχουν για μας αντιφάσεις εδώ στο Μέτσοβο.

Στο Μέτσοβο η παράδοση είναι ένας τρόπος ζωής και ανάπτυξης ταυτοχρόνως.

Εμείς εδώ ψάχνουμε αυτά που μας ενώνουν και όχι αυτά που μας χωρίζουν.

Το Σάββατο σας προτρέπω όλους να δείτε ένα άλλο Μέτσοβο, θα ανεβούμε να δούμε το Μέτσοβο της Φλέγκας και της Βάλια Κάλντα.

Εκεί πιστεύω ότι θα δείτε τόσα πολλά που δεν βλέπετε στην Αθήνα, που θα τα θυμόσαστε για πάρα πολλά χρόνια. Σ’ αυτό το σημείο δε, ήθελα να ευχαριστήσω για τη μεγάλη βοήθεια που είχαμε από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο ως Δήμος Μετσόβου, για τις εργασίες που έχουν γίνει εδώ και είναι τόσο χρήσιμες σήμερα για οτιδήποτε κάνει ο Δήμος, αλλά όχι μόνο ο Δήμος, και η ευρύτερη περιοχή του Μετσόβου και γιατί όχι, και η Νομαρχία Ιωαννίνων, όπως ανέφερε ο κύριος Αντινομάρχης.

Τέλος, με τις σκέψεις αυτές που ανέφερα, ότι εμείς σήμερα προσπαθούμε να τιμήσουμε αυτούς που οι αξίες τους είναι ένας φωτεινός δείκτης πορείας για εμάς όλους τους νεότερους Μετσοβίτες, σας ευχαριστώ πολύ. Αυτό το Συνέδριο που κάνετε τιμά και εσάς και εμάς.

Σ’ αυτό το σημείο, ιδιαίτερα θα ήθελα να ευχαριστήσω τον κύριο Ρόκο, για τη συνεργασία που είχαμε μέχρι σήμερα και για το ότι όλα τα προβλήματα που τίθενται λύνονται αυτοστιγμεί. Σας ευχαριστώ πολύ.

Ευχαριστούμε τον Δήμαρχο κύριο Καχριμάνη. Ο κύριος Ζούβιας, ο Πρόεδρος του Εξωραϊστικού Συλλόγου Μετσοβιτών Αθηνών δεν μπορεί να είναι σήμερα μαζί μας, όπως και πολλοί άλλοι. Μη βλέπετε τις λίγες άδειες θέσεις. Αύριο έρχονται εβδομήντα σύνεδροι, και οι Σύνεδροι από το Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων δεν έχουν έρθει ακόμα εκτός μόνο από τον Αντιπρύτανη Δημήτρη Γλάρο.

Δεν ξέρω για ποιο λόγο, δεν φθάσαν ως αυτή τη στιγμή μερικοί απ' τους βασικούς εισηγητές μας απ' το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων αλλά είναι πολύ πυκνή η ζωή μας και πολλές οι υποχρεώσεις.

Θα ήθελα να παρακαλέσω τώρα τον παληό συμμαθητή μου στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, τον φίλο και συνάδελφο Δημήτρη Γλάρο Αντιπρύτανη του Πανεπιστημίου των Ιωαννίνων, ο οποίος είναι από τους βασικούς συντελεστές της αδελφοποίησης, όπως ελπίζω να γίνει, του Ε.Μ.Π. με το Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων, αν συμφωνήσουν και οι Πρυτάνεις μας, να πάρει το λόγο και να χαιρετήσει το Συνέδριο μας αλλά και να προχωρήσει και πέρα από έναν χαιρετισμό.

Δ. Γλάρος
Καθηγητής και Αντιπρύτανης
Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Αγαπητοί συνάδελφοι, αγαπητοί φίλοι θα έλεγα, διότι πραγματικά με τους εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης με συνδέει προσωπική φιλία, απλώς δεν μου γίνεται να τους προσφωνήσω, είμαστε πολύ πολύ κοντά. Επίσης φίλοι, γιατί τυχαίνει να έχω εδώ πολλούς συμμαθητές. Ένα συμμαθητή από το σχολείο, τον Αλέξη τον Μπακόπουλο, (καταλαβαίνετε τι τραβήξαμε με τον Αλέξη τον Μπακόπουλο συμμαθητή). Σε επίπεδο πανεπιστημίου με το Δημητρό το Ρόκο, είμαστε στο πρώτο έτος μαζί, πριν πάει στο Πολυτεχνείο, και συμμαθητές είμαστε και στην Πρυτανεία με τον Γιώργο τον Νουτσόπουλο, μάλλον εγώ ήμουνα μαθητής του, το 1988.

Είναι πραγματικά μεγάλη χαρά για το Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων και εκ μέρους του Πρύτανή του Χρήστου Μασσαλά και όλης της ακαδημαϊκής κοινότητας, χαιρόμαστε που είστε εδώ, γιατί από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησε το Πολυτεχνείο με την ψυχή και τις ενέργειες του Δημήτρη του Ρόκου, το Πανεπιστήμιο χάρηκε και είναι δίπλα και θα σταθεί σε αυτήν την πρωτοβουλία του και στην πρωτοβουλία που έχει πάρει το Μετσόβιο Πολυτεχνείο.

Πιστεύω ότι μπορούν να γίνουν πάρα πολλά πράγματα. Είναι τεχνολογία και πολιτισμός και αποκέντρωση. Καταλαβαίνετε πόσο το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και η Ήπειρος ενδιαφέρονται για αυτό το θέμα.

Το Πολυτεχνείο θεραπεύει την τεχνολογία πιο πολύ, εμείς με τις ανθρωπιστικές επιστήμες, μπορούμε να πούμε, τον πολιτισμό.

Επομένως τα δύο ιδρύματα είναι συμπληρωματικά, το ένα καλύπτει τα κενά του άλλου και τα δύο μαζί μπορούν να εμφανιστούν σαν ένα ολοκληρωμένο ανώτατο πνευματικό ίδρυμα.

Πρέπει αυτή η συνεργασία να προχωρήσει πιο πολύ.

Έχουμε όλοι μας, όλα τα πανεπιστήμια, όλες οι ακαδημαϊκές μονάδες, συνεργασίες με διεθνείς οργανισμούς, με άλλα ακαδημαϊκά ιδρύματα του εξωτερικού.

Πιστεύω ότι πρέπει να γίνει μια αδελφοποίηση των δύο ιδρυμάτων ουσιαστική. Θα μπορούσε αυτό ακριβώς το θέμα να γίνει ένα Τμήμα των δύο Ιδρυμάτων, θα μπορούσε να γίνει ένα ΠΣΕ από αυτά τα καινούρια που βγάζουμε, θα μπορούσε το Πολυτεχνείο να εμφανιστεί μέσα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, όπως και το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων να καλύψει συγκεκριμένα κενά του.

Όπως είπε ο κύριος Μάντζιος και έχει δίκιο, το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων δεν μπορεί να συνεισφέρει με μελέτες και επεμβάσεις στον Ηπειρωτικό χώρο, γιατί λείπει αυτό το κομμάτι της τεχνολογίας του Πολυτεχνείου.

Πιστεύω ότι η Ήπειρος από τη φύση της και οι μεγάλοι ευεργέτες, εκεί που δίνουν και τα λεφτά τους είναι δραστηριοποιημένοι. Στα Βαλκάνια, στις παραευξείνιες χώρες, στο διεθνή χώρο. Είναι η φύση των Ηπειρωτών, κι έτσι το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων έχει πολύ μεγάλες δραστηριότητες έξω από τον Ελλαδικό χώρο, ιδίως στις γειτονικές χώρες.

Εκεί που πάμε βρίσκουμε μια αδυναμία, κυρίως από πλευράς τεχνολογίας, και θα μπορούσε μια αδελφοποίηση των δύο ιδρυμάτων να είναι όχι μόνο επιστημονική αλλά και πρακτική και όχι μόνο για δραστηριοποίηση στον Ηπειρωτικό χώρο, σ’ αυτήν την ακριτική γωνία της πατρίδας μας, αλλά και στις άλλες χώρες, στις γειτονικές χώρες.

Πιστεύω, λοιπόν, ότι πρέπει, εκτός από το Μετσόβιο Κέντρο Διεπιστημονικής Έρευνας (ΜΕ.Κ.Δ.Ε.) το οποίο πρέπει όλοι μαζί να προωθήσουμε και νομίζω ότι ίσως ο Δημήτρης ο Ρόκος να προτείνει στο τέλος μια ομάδα η οποία να είναι και από εδώ, από τα Γιάννενα, (ο Περιφερειάρχης, η τοπική αυτοδιοίκηση, το πανεπιστήμιο) και από την Αθήνα, από εσάς, και να ενεργοποιηθούμε στο να μαζέψουμε χρήματα για να γίνει το ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Πολυτεχνείου στο Μέτσοβο με την ουσιαστική πλέον συνεργασία των δύο ιδρυμάτων.

Εμείς έχουμε παραδοσιακά σπίτια, και Μετσοβίτη μάλιστα, του Τσανάκα, που θα μπορούσε το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων να το διαθέσει, μαζί με το Πολυτεχνείο να το φτιάξουμε, για να υπάρχει και στα Γιάννενα ένας χώρος που το Πολυτεχνείο να μπορεί να χρησιμοποιήσει ως ξενώνα. Να δούμε πώς. Είναι παραδοσιακό σπίτι, μπορεί να γίνει μουσείο παιδείας και να δούμε διάφορες κοινές δραστηριότητες.

Η πανεπιστημιούπολη των Ιωαννίνων, είναι μια από τις καλύτερες της χώρας, ίσως και της Ευρώπης. ‘Όσοι έχουν επισκεφθεί το πανεπιστήμιο και το επισκέπτονται θα δούνε τι ωραίες εγκαταστάσεις έχουμε. Θα μπορούσε το Μοναστήρι, και το έχουμε συζητήσει, να γίνει ένα σεμιναριακό κέντρο για το καλοκαίρι κι εκεί θα μπορούν να γίνονται δραστηριότητες που είναι σχετικές με το Πολυτεχνείο. Αναστηλώνεται αυτό το Μοναστήρι, υπάρχουν ξενώνες, υπάρχουν βουστάσια τα οποία γίνονται εργαστήρια, κι επομένως αυτό το ξεκίνημα που έγινε εδώ στο Μέτσοβο μπορεί να γίνει ο συνδετικός κρίκος ολόκληρης της Ηπείρου με το Πολυτεχνείο.

Είναι θέμα ανθρώπων. Και πιστεύω ότι αυτοί οι άνθρωποι που έρχονται εδώ είναι οι ίδιοι άνθρωποι, τους βλέπω όλα αυτά τα χρόνια. Θυμάμαι το Νίκο το Μαρκάτο το φίλο μου όταν είχαμε κάνει μια Σύνοδο Πρυτάνεων εδώ στο Μέτσοβο και είχε εξαγγείλει την πρώτη συνάντηση για το Συνέδριο αυτό. Του είχαμε δώσει μια γκλίτσα τότε, τον ντύσαμε Μετσοβίτη, του τραβήξαμε φωτογραφίες που αν τις δώσω, αν τις κυκλοφορήσω αυτές τις φωτογραφίες, θα γίνει καρτ ποστάλ εδώ στο Μέτσοβο. Είναι πραγματικά τυπικός Μετσοβίτης ο Νίκος, ντυμένος με την κάπα και με το καπέλο και με τη γκλίτσα. Του τα πήραμε όμως πίσω, ήταν πανάκριβη η κάπα, ανήκει στο ίδρυμα, και είπαμε ότι κάθε φορά που θα γίνεται κάτι θα πρέπει να σας δίνουμε ένα δώρο.

Επομένως, σας χρωστάμε το δώρο, σας δώσαμε τη γκλίτσα, σας χρωστάμε το καπέλο, και σιγά σιγά όταν προχωρήσει αυτό το κτίριο, Δημήτρη, και φτιαχτεί, θα πάρετε και την κάπα και τότε ίσως θα το κάνουμε, η τήβεννος, η τήβεννος του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και του Πολυτεχνείου να είναι η Μετσοβίτικη στολή αντί για τις βυζαντινές τηβέννους τις οποίες έχουμε.

Να φτάσουμε στο σημείο δηλαδή που το Πολυτεχνείο να είναι μόνιμα παρόν, όχι μόνο στο Μέτσοβο αλλά στην Ήπειρο και σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων να ξεκινήσουμε κοινές δημιουργικές δραστηριότητες ώστε να μπορέσουμε να δώσουμε πίσω σε αυτούς τους ανθρώπους, σε αυτούς τους Ηπειρώτες που άφησαν τόσα πολλά στην πατρίδα μας, ένα μέρος του χρέους μας.

Ίσως, αν δεν υπήρχαν αυτοί, τα πράγματα να ήταν πάρα πολύ δύσκολα.

Ευχαριστώ για την τόσο ζεστή ομιλία του τον φίλο και συνάδελφο Δ.Γλάρο, με τον οποίο έχω μόνο μια μικρή αλλά σοβαρή διαφωνία για τα Προγράμματα Σπουδών Επιλογής που τα θεωρώ σημαντικό πολιτικό και ακαδημαϊκό λάθος.

Αλλά πριν δώσω το λόγο στον κύριο Πρύτανη, θα ήθελα να πω για τις συγκεκριμένες αναφορές που έγιναν σε μένα, ότι δεν πρέπει και δεν θέλω να τις αποδεχθώ. Αυτοί που πήραν την πρωτοβουλία για την επανασύνδεση του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου με το Μέτσοβο ήταν η Σύγκλητος του Ε.Μ.Π. ο Πρύτανης Νίκος Μαρκάτος, ο Αντιπρύτανης Στράτος Γαλανής και όλοι όσοι "μετρήσαν" το Μέτσοβο, όπως ο Καθηγητής Φυτρολάκης, ο Διονύσης Μπαλοδήμος, όλοι οι συνάδελφοι που ήρθαν εδώ, ο Πάνος Ζεντέλης που βοηθάει τόσο πολύ, τα Εργαστήρια Φωτογραμμετρίας και Τηλεπισκόπησης του Ε.Μ.Π. που δουλεύουν σε μόνιμη βάση εδώ. Σε αυτούς ανήκει έπαινος και όχι σε μένα. και βεβαίως, επειδή έξι χρόνια δούλεψα και εγώ σ'αυτή την συλλογική προσπάθεια, μπορεί φέτος να είναι το τελευταίο και ο νέος Πρύτανης του Ε.Μ.Π. ο Καθηγητής Θ.Ξανθόπουλος ο οποίος προσφέρει με τη στήριξή του νέα δυναμική στην προσπάθειά μας, να δώσει σε ένα νεώτερο την σκυτάλη.

Θα ήθελα να παρακαλέσω τον κύριο Πρύτανη να πάρει το λόγο και θέλω να τον παρακαλέσω να αλλάξει την απόφασή του να φύγει πριν τελειώσει το Συνέδριο και να τον δεσμεύσω ίσως …. με το δέλεαρ της κάπας.

Θ. Ξανθόπουλος
Καθηγητής και Πρύτανης
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

Αγαπητοί κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, κύριε Αντινομάρχα, κυρίες και κύριοι, είναι πράγματι ξεχωριστή στιγμή για μένα.

Έχω ξανάρθει στο Μέτσοβο πολλές φορές γιατί μου αρέσει, αλλά με την ιδιότητα αυτή ομολογώ ότι αισθάνομαι ιδιαίτερη τιμή που ίσως δεν μου αρμόζει. Θα ξεκινήσω, έτσι, αρκετά επιγραμματικά, σε τέσσερις ενότητες που δεν θα ξεπεράσουν τα πέντε-έξι λεπτά.

Πρώτα-πρώτα πρέπει να επισημάνουμε ότι το παράδειγμα μιας Ελλάδας, χωρίς Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης, που στήθηκε στα πόδια της από τους Έλληνες τους ίδιους, είναι ένα λαμπρό παράδειγμα που το έχουμε ξεχάσει.

Τότε, με ελάχιστους πόρους, χτίστηκε η υποδομή της Ελλάδας και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, μεταξύ άλλων.

Τώρα, με πολλούς πόρους, δεν προχωρά όπως θα έπρεπε, όπως όλοι ξέρουμε, η αντίστοιχη προσπάθεια Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης με την Ελλάδα μέλος της.

Δεν είναι μομφή για κανέναν, απλώς βλέπω τα πράγματα στα πανεπιστήμια, όπου αγωνιζόμαστε χωρίς να αισθανόμαστε αυτή τη βοήθεια την άμεση του Έλληνα.

Κάπου, έχω την αίσθηση, έχουμε λίγο ξεφύγει από κάποια υπερπληροφόρηση, έχουμε χάσει τη διάθεση για εθνική προσπάθεια σε όλα τα μέτωπα, και αναφέρομαι, βεβαίως, κυρίως στους πανεπιστημιακούς και στον εαυτό μου.

Δεύτερο σημείο είναι ο τίτλος αυτού του Συνεδρίου. Εγώ έχω άποψη αντίθετη από του κυρίου Περιφερειάρχη και θα φέρω ένα κλασικό παράδειγμα.

Ευτυχώς, η εποχή μας συνδυάζει θαυμάσια την τεχνολογία με τον πολιτισμό και την αποκέντρωση, επιτρέποντας θαύματα του τύπου Greek University Net, που σημαίνει Δίκτυο Ελληνικών Πανεπιστημίων.

Χθες κάναμε διάσκεψη –τηλεδιάσκεψη- από το γραφείο μου, από το γραφείο του Δημόπουλου του Πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών και από τέσσερα-πέντε άλλα γραφεία σαν να μην έτρεχε τίποτα, σαν να είμαστε μαζί στο ίδιο γραφείο.

Η τεχνολογία, λοιπόν, επιτρέπει αυτές τις τομές που ενώνουν και εξαφανίζουν τις αποστάσεις. Ο πολιτισμός είναι μία, επίσης, και τοπική συνιστώσα.

Αν της αφαιρέσεις το στοιχείο της παράδοσης, κάποια στιγμή γίνεται ένα έωλο σύνολο αορίστων ιδεών που δυστυχώς αλλάζουν γρήγορα.

Μπαίνοντας κανείς στο Μέτσοβο, καταλαβαίνει τι θα πει πολιτισμός –και στην Ήπειρο γενικότερα, και στα Γιάννενα, παραδείγματος χάριν.

Και τέλος, η αποκέντρωση. Η αποκέντρωση, ευτυχώς, λόγω της τεχνολογίας και λόγω των αναγκών του πολιτισμού να κρατάει ρίζες εκεί που τον έχει φέρει η παράδοση, είναι σήμερα όχι μόνο ένα εφικτό και παραγωγικό, από πλευράς απόδοσης σε μια ανταγωνιστική κοινωνία, όραμα, αλλά επιπλέον, και το σημαντικότερο, είναι και μια ανακούφιση για τον ταλαιπωρούμενο στα μεγάλα αστικά κέντρα Έλληνα εργαζόμενο.

Πρέπει να ομολογήσω ότι χθες το βράδυ ανάσανα μπαίνοντας στο Μέτσοβο κι αυτό το αισθανθήκαμε όλοι μας, νομίζω, λίγο πολύ. Είπα: «να ένας τόπος να ζήσει κανένας παραγωγικά βέβαια, αλλά και ως άνθρωπος».

Αυτό το μήνυμα, το οποίο για εμένα δεν έχει καμία σημασία, γιατί είμαι μεγάλης ηλικίας πλέον, έχει τεράστια σημασία για τους νέους, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να ζούνε σε υψηλό επίπεδο πολιτισμού, με την τεχνολογία στα χέρια τους και αποκεντρωμένα.

Άρα, έχει τεράστιο αντικείμενο το Συνέδριο αυτό, γιατί δείχνει, με τη σημερινή πραγματικότητα, τι μπορεί να γίνεται και στο Μέτσοβο από πλευράς ζωής με ενδιαφέρον και παραγωγικής.

Κύριε Ρόκο, δεν θα σας κάνω κι εγώ κομπλιμέντα, αλλά για να είμαστε ρεαλιστές, όλοι ξέρουμε ότι πολλοί βοηθάνε σε μια δύσκολη προσπάθεια, κάποιος όμως έχει το μεράκι και τρέχει και σκοτώνεται και τα οργανώνει όλα.

Κι επειδή έχετε και τις ικανότητες αυτές, ευτυχώς, πράγματι είστε ο μοχλός και μη μου πείτε ότι θα φύγετε γιατί θα πρέπει να κάτσετε άλλα είκοσι χρόνια τουλάχιστον.

Ο μέσος όρος ζωής παρατείνεται, άρα μέχρι τα εκατό θα είμαστε παραγωγικοί, τα έχουμε πει αυτά. Συνεπώς εσείς θα παραμείνετε εδώ κι εμείς όλοι θα βοηθάμε όπως μέχρι σήμερα, εγώ λιγότερο, οι άλλοι περισσότερο βεβαίως, έχουν ήδη προσφέρει πολλά.

Στο πλαίσιο αυτό, λοιπόν, ας είμαστε πρακτικοί.

Ξεκινάει η κατασκευή, σε κάποιο εύλογο διάστημα, του Μετσόβιου Κέντρου Διεπιστημονικής Έρευνας του Ε.Μ.Π. για την Προστασία και Ανάπτυξη του Ορεινού Περιβάλλοντος και των Τοπικών Ευρωπαϊκών Πολιτισμών.

Θα μου επιτρέψετε να είμαι ρεαλιστής. Πράγματι, εδώ κι ένα μόλις μήνα, ξεκίνησε η έκδοση άδειας με τη δική μου υπογραφή –είχε βέβαια προετοιμαστεί από προηγούμενες πρυτανείες- και αναζητούμε εναγωνίως τα χρήματα για να γίνει το έργο.

Δεν είμαστε όμως καθόλου αισιόδοξοι, αν στηριχθούμε στον πατριωτισμό του εκάστοτε Υπουργείου Παιδείας, διότι περικόπτονται αγρίως οι δημόσιες επενδύσεις και συνεπώς, τα πράγματα είναι δυσοίωνα.

Υπάρχει δηλαδή η πιθανότητα, αν στηριχθούμε εκεί, μετά από είκοσι χρόνια να είμαστε ακόμα κάπου στο τέλος των σκυροδεμάτων και όχι να λειτουργεί το σύστημα ως συγκροτημένο Κέντρο. Πιστεύω, όμως, όπως κι εσείς, ότι με την κινητοποίηση της προσφοράς των ιδιωτών που έχουν την τύχη να έχουν πολύ πιο πολλά χρήματα από εμάς, θα μπορέσουμε πράγματι να συγκεντρώσουμε το ποσό εκείνο που χρειάζεται και κάνω μια έκκληση στον εκλεκτό συνάδελφο και φίλο, στον κύριο Γλάρο, από πλευράς Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, από κοινού να ενεργήσουμε ώστε πράγματι να προχωρήσουμε και σε αυτό που είπατε για το ένα κέντρο στο Γιάννενα, στο σπίτι του Τσανάκα, αν θυμάμαι καλά, που είναι πολύ ωραία ιδέα, αλλά, κυρίως, για να στηθεί αυτό το Κέντρο εδώ πέρα, και να μπορέσει πραγματικά να λειτουργήσει.

Τρίτο σημείο, στο πλαίσιο αυτής της λειτουργίας. Το 2001, όταν θα γίνει το επόμενο Συνέδριο του Ε.Μ.Π. στο Μέτσοβο, το τρίτο αντάμωμα μας εδώ, προτείνουμε να έχει ως θέμα την Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη των Ορεινών Περιοχών στη θεωρία και την πράξη και περιεχόμενο το οποίο ο κύριος Ρόκος έχει συνθέσει και με το οποίο εγώ συμφωνώ απολύτως: «Θεωρητικές Συμβολές και Τεχνολογικά Επιτεύγματα του Πολυτεχνείου για τον Πολιτισμό και την Αποκέντρωση». Θα έλεγα, κύριε Ρόκο, για να υλοποιήσουμε αυτή την αδελφοποίηση με το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, να διευρύνουμε το περιεχόμενο του τρίτου Συνεδρίου και να το προσδιορίσουμε ως «Θεωρητικές Συμβολές και Τεχνολογικά Επιτεύγματα του Πολυτεχνείου και του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων για τον Πολιτισμό και την Αποκέντρωση».

Έτσι θα συνδεθούμε με το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων περισσότερο, σε μια ουσιαστική προσπάθεια παρουσίασης τέτοιων εργασιών και βέβαια, ως τότε, μόνο με την κινητοποίηση και των ιδιωτών που θα βοηθήσουν, θα είναι δυνατό να γίνει το όνειρο πράξη, δηλαδή να γίνει το Κέντρο που είπαμε προηγουμένως.

Οφείλω εδώ να ευχαριστήσω επίσης τους προηγούμενους, τον απόντα Νίκο Μαρκάτο, τον παρόντα Στράτο Γαλανή και πολλούς άλλους που επέτρεψαν μερικές ήδη τέτοιες συμβολές στο Μέτσοβο να υλοποιούνται.

Υπάρχουν ήδη στο Μέτσοβο και στην Αθήνα στο Ε.Μ.Π. δύο συστήματα υπολογιστών με αρκετό software μέσα, τα οποία βοηθούν και στην τοπική ανάπτυξη.

Τα συστήματα αυτά είναι στη διάθεση, πρακτικώς, του Δήμου Μετσόβου και ελπίζουμε να αποτελέσουν κι ένα πρώτο κομμάτι εξοπλισμού του Κέντρου, εφόσον φυσικά γίνει το Κέντρο γρήγορα και δεν έχει απαξιωθεί ήδη και το hardware και το software αυτής της προσφοράς.

Και τέλος, για να κλείσω αυτό το σύντομο χαιρετισμό που είναι και κήρυξη της έναρξης του Συνεδρίου, θέλω να παρακαλέσω τον αγαπητό Αντιπρύτανη και φίλο μου Στράτο Γαλανή να προσφέρει τον τόμο των πρακτικών του πρώτου Συνεδρίου, συμβολικά, στο Δήμαρχο, ο οποίος μας χάρισε χθες μια αξέχαστη βραδιά. Μας έδωσε να καταλάβουμε τι θα πει Ιστορία και πόσο δύσκολα θεμελιώνεται η Ιστορία, με αναζήτηση χρόνων σε σκονισμένα αρχεία για να κρατηθεί και η παράδοση και η μνήμη και να δομηθεί το μέλλον. Σας ευχαριστώ πολύ.

Ευστρ. Γαλανής
Καθηγητής και Αντιπρύτανης
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

Κύριε Δήμαρχε, εκ μέρους Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου και της Επιτροπής Πανεπιστημιακών Εκδόσεών του, σας προσφέρουμε μια σειρά τόμων των Πρακτικών του πρώτου Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. για το Μέτσοβο με θέμα "Επιστρέφοντας ένα Μέρος του Χρέους" που έχουμε αφιερώσει στους μεγάλους ευεργέτες του Ιδρύματός μας Γεώργιο Αβέρωφ, Νικόλαο Στουρνάρη, Μιχαήλ Τοσίτσα και Ελένη Μιχαήλ Τοσίτσα.

Σας παρακαλούμε να τα διαθέσετε όπου εσείς νομίζετε, σε διακεκριμένους φίλους του Μετσόβου.

Ο Δήμαρχος τώρα βέβαια δεν προλαβαίνει τον κύριο Καλουδιώτη, για να του δώσει τον πρώτο τόμο των Πρακτικών. Τον Αντινομάρχη θα τον προλάβουμε, τον κύριο Γλάρο τον έχουμε εδώ, επομένως θα κάνει την αρχή αργότερα.

Πριν περάσουμε στην Εναρκτήρια Ομιλία του Συνεδρίου μας από τον σεβαστό μας δάσκαλο τον Καθηγητή Θεοδόση Τάσιο κι αφού ευχαριστήσω και το νέο μας Πρύτανη, τον κύριο Ξανθόπουλο, που συνεχίζει αυτό που ξεκίνησαν οι προηγούμενοί του, με θέρμη και με αφοσίωση, αλλά και μ’ έναν ρεαλισμό που εγώ ιδιαίτερα τον εκτιμώ, ακριβώς επειδή τα όνειρα δύσκολα μετατρέπονται σε πράξη, εάν τυχόν δεν βάλουνε χεράκι, κουπί, αλλά και έμπνευση πολλοί μαζί, θα ήθελα να διαβάσω το χαιρετισμό που μας έστειλε ο προηγούμενος Πρύτανης, ο Νίκος Μαρκάτος.

Δεν ξεχνώ ότι σε πολλούς ανθρώπους, μπορεί κάποιος να τους καταλογίσει διάφορα πράγματα, αλλά όταν αποφασίζουν να βάλουν πλάτη και να πουν ότι εγώ αυτό το προχωρώ, κάνουν μια καλή αρχή, η οποία είναι το ήμισυ του παντός. Κι αυτό που άρχισε ο Νίκος Μαρκάτος στην Πρυτανεία του, είδαμε να το συνεχίζει η νέα πρυτανεία, το τριπρόσωπον και ο κύριος Ξανθόπουλος. Είναι υποχρέωσή μου να το διαβάσω και θα το κάνω με πολλή χαρά.

Ν.Μαρκάτος
Καθηγητής και προηγούμενος Πρύτανης
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

«Αγαπητοί φίλοι, με μεγάλη μου και ειλικρινή λύπη για την αδυναμία μου να βρίσκομαι σήμερα μαζί σας, σας αποστέλλω το χαιρετισμό αυτό μαζί με τις καλύτερες ευχές μου για κάθε επιτυχία στο δεύτερο Διεπιστημονικό Συνέδριο που διοργανώνει το ΕΜΠ για το Μέτσοβο, ένα Συνέδριο που, αν κρίνω από τη συμμετοχή και την ποιότητα των εργασιών, είμαι σίγουρος ότι σύντομα θα γίνει θεσμός, όχι μόνο ως στεγνή επιστροφή χρέους, αλλά και επειδή υπάρχουν πολλά επί των οποίων πρέπει και μπορούμε να διαλεγόμαστε, που αλλού; Στο χώρο που για αιώνες αποτελεί γενέτειρα ευεργετών και μεγάλων ανδρών.

Το κεντρικό θέμα του Συνεδρίου «Τεχνολογία, Πολιτισμός και Αποκέντρωση», είναι πράγματι ιδιαίτερα σημαντικό.

Είναι η τεχνολογία στην υπηρεσία του πολιτισμού, της αποκέντρωσης και της ανάπτυξης, ή μήπως είναι το σύγχρονο εργαλείο της αποχαύνωσης των λαών και των συνειδήσεων;

Αποτελεί, σήμερα, η τεχνολογία ένα εργαλείο που απελευθερώνει τις παραγωγικές δυνάμεις και επιτρέπει την ανάπτυξη του ατόμου και της κοινωνίας, ή μήπως είναι ένα μεταλλαγμένο εργαλείο εγκαθίδρυσης νέου τύπου δικτατοριών και ιστορικών πισωγυρισμάτων; Χρησιμοποιείται η τεχνολογία στην υπηρεσία της ανάπτυξης, της δημιουργίας ανθρώπινων συνθηκών ζωής, δουλειάς και δημιουργίας για όλους, ή μήπως χρησιμοποιείται από τους πολλούς για την ευημερία των λίγων;

Με ποια κριτήρια καθορίζονται σήμερα οι όροι χρήσης της τεχνολογίας;

Ποια η συμμετοχή των πραγματικών κοινωνικών αναγκών και ποια του κατευθυνόμενου καταναλωτισμού και του κέρδους στη διαμόρφωση των όρων αυτών;

Πώς αφυπνίζονται οι συνειδήσεις και ποιος είναι ο ρόλος των πολιτών;

Πώς η χρήση της τεχνολογίας εξυπηρετεί τη δημοκρατία, την αποκέντρωση και την περιφερειακή ανάπτυξη;

Αυτά και άλλα συναφή πιστεύω ότι θα αποτελέσουν το έδαφος γόνιμων διαλόγων κατά τις ημέρες που θα ακολουθήσουν.

Όλοι εμείς έχουμε όχι μόνο την ευθύνη της αντίληψης, αλλά και της διάδοσης, αν θέλετε, της πρόκλησης ενός ευρύτατου κοινωνικού προβληματισμού, πέρα απ΄ τη λογική του τεχνητά αναγκαίου ή τελικά του ιστορικού συμβιβασμού.

Ενός προβληματισμού που θα γεννήσει οράματα τα οποία ξεπερνούν τους καλούς ή κακούς, πάντως πρόσκαιρους διαχειριστές της εξουσίας, τα φαινομενικά ή όχι, μικρά και μεγάλα προβλήματα, και που τελικά γυρνά τον τροχό της Ιστορίας.

Αγαπητοί φίλοι, με τις σκέψεις αυτές κλείνω αυτό το σύντομο καλωσόρισμα και δηλώνοντας αμετανόητος και στρατευμένος στον αγώνα για ένα καλύτερο αύριο, για τις γενιές του μέλλοντος και την τεχνολογία ως μέσου και όχι ως αυτοσκοπού, σας εύχομαι καλή επιτυχία. Πιστεύω ότι η συνέχεια είναι ένα πράγμα το οποίο πρέπει να το τιμούμε.»

Στην πρώτη αυτή συνεδρίαση, θεωρώ υποχρέωση, εκ μέρους του Προεδρείου, να σας διαβάσω μια επιστολή που έστειλε ο βουλευτής Ιωαννίνων κύριος Αντώνης Φούσας στον υπεύθυνο του Συνεδρίου Καθηγητή Δημήτρη Ρόκο:

«Αγαπητέ κύριε Καθηγητά, έλαβα και ευχαριστώ πολύ για την τιμητική πρόσκληση να παραστώ στις εργασίες του Δεύτερου Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου που διοργανώνει το Ε.Μ.Π. από 3 ως 6 Ιουνίου στο Συνεδριακό Κέντρο Μετσόβου. Λυπούμαι, όμως πολύ, διότι σοβαρές υποχρεώσεις μου στο Κοινοβούλιο και συγκεκριμένα τόσο η συμμετοχή μου σε ειδική συνεδρίαση της Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης όσο και στη συζήτηση του Σχεδίου Νόμου του Υπουργείου Δημοσίας Τάξης για τους συνοριακούς φύλακες, τις ίδιες ακριβώς ημέρες, στο οποίο είμαι και ειδικός εισηγητής, δεν μου επιτρέπουν να είμαι κοντά σας, όπως θα ήθελα πάρα πολύ να είμαι.

Παρά ταύτα, εάν κατορθώσω να έρθω σε κάποια φάση του σημαντικού αυτού Συνεδρίου σας, θα έρθω. Η δυναμική πρωτοβουλία, αλλά και το ιδιαίτερο ενδιαφέρον σας, τόσο για τη διοργάνωση όσο και για την ανάλυση και παρουσίαση των σύγχρονων αυτών σοβαρών προβλημάτων της εποχής μας σε τοπικό, αλλά και σε πανελλήνιο επίπεδο, με σημαντικές προσωπικότητες, καθώς και η ανταλλαγή απόψεων, ελπίζω, θα έχουν θετικά αποτελέσματα.

Θερμά συγχαρητήρια και καλή επιτυχία, τόσο στις εργασίες σας, όσο και στα αποτελέσματα του Συνεδρίου, τα οποία εύχομαι να είναι τα καλύτερα, τόσο για το Μέτσοβο, όσο και για ολόκληρο το Νομό μας.»

Ήρθε η ώρα λοιπόν να ξανανιώσουμε, γιατί κάθε φορά που μιλάει ο σεβαστός μας δάσκαλος και φίλος ο Καθηγητής Θεοδόσης Τάσιος, εγώ τουλάχιστον, αλλά πιστεύω και πολλοί άλλοι αισθανόμαστε και πάλι ως μαθητές του, και για να 'μαστε μαθητές, έστω και για λίγο, λίγα χρόνια μικρότεροι. Δάσκαλε, στο βήμα για να απολαύσουμε την εναρκτήρια ομιλία του Συνεδρίου μας.

Η εναρκτήρια ομιλία του 2ου Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. για το Μέτσοβο

«Τεχνολογία, Πολιτισμός και Αποκέντρωση»

Κύριε Πρύτανη, κυρίες και κύριοι Αντιπρυτάνεις, κύριε Νομάρχη, ωραίε Δήμαρχε, φίλοι –λίγοι μεν, αλλά είναι γνωστόν ότι η ποιότητα ήταν ο χειρότερος εχθρός της ποσότητας πάντα.

Πρώτα θα επιτρέψω στον εαυτό μου μια παρέκβαση η οποία είναι συνεπέστατη με την ιδεολογική μου τοποθέτηση, ήμουν πάντοτε υπέρ της συγκινήσεως.

Ήμουν αντίθετος με εκείνες τις θεωρίες οι οποίες αρνούνταν το δικαίωμα στη συγκίνηση να συμμετάσχει στο πολιτικό γίγνεσθαι και, δόξα τω Θεώ, η σύγχρονη επιστήμη αποδεικνύει ότι οι άνθρωποι δεν στήνονται με μηχανές μόνον.

Έτσι, λοιπόν, μου σηκώθηκε η τρίχα κάγκελο όταν ο Ρόκος, πρωί-πρωί, με συγκινημένη φωνή (την οποία απέκρυπτε φρονίμως), αναφέρθηκε σ’ αυτή τη συνιστώσα του βίου, που είναι η ανάμνηση των προγόνων καθώς πλησιάζει στο Μέτσοβο.

Ανάλογες δε συγκινησιακές παρεκβάσεις είδα από όλους τους ομιλητές και είπα «νυν μην απολύεις το δούλο σου δέσποτα», γιατί δόξα τω Θεώ, καλά είμαστε, δεν είναι ανάγκη να πεθάνουμε κιόλα επειδή μερικά πράγματα πάνε καλά.

Αλλά είναι σπουδαίο να δει κανείς ότι υπάρχει μια ουσιώδης συνιστώσα βίου που νομιμοποιείται.

Με τούτα, ας έρθουμε στον τίτλο που μου δόθηκε παραγγελιά από τον πρωτομάστορα Δημήτρη Ρόκο, που λέει -«Πώς η Τεχνολογία στηρίζει τον Πολιτισμό και την Αποκέντρωση».

Εγώ, στο τελικό κείμενο, πρόσθεσα «αν στηρίζει», παρένθεση, «ή αν υπονομεύει η τεχνολογία τον πολιτισμό και την αποκέντρωση».

Διότι η τεχνολογία είναι ένα δίκοπο μαχαίρι, πρέπει να μάθουμε να το πιάνουμε σωστά, να μην το πάθουμε σαν τη γνωστή κυρίαν υφυπουργού η οποία ετραυματίσθη με ένα δίκοπο μαχαίρι στην κουζίνα διότι δεν ήξερε να το πιάσει.

Ενδέχεται η τεχνολογία, υπό ορισμένες συνθήκες να χρησιμοποιείται για να υπονομεύσει και τον πολιτισμό και την αποκέντρωση.

Σε μια ρημαγμένη Ελλάδα, λόγου χάριν, με δυο-τρεις πολέμους (ο τρίτος ήταν αυτό το αυτόχθονο κτηνούργημα που ήταν ο Εμφύλιος, και μην ακούτε τους διανοούμενους που σας πιπιλάνε ακόμα την καραμέλα περί του ξένου δακτύλου- δικός μας ήταν ο δάκτυλος, και το χέρι και το μυαλό), σε μια τέτοια ρημαγμένη Ελλάδα η πολεμική τεχνολογία μας θέρισε, μας συγ-κέντρωσε και μας από-πολίτισε.

Και τότε, σ'εκείνο το χάος, ευτυχώς που υπήρξε η αστυφιλία και ευτυχώς που η τεχνολογία εκείνη την εποχή, (η οικοδομική τεχνολογία, οι ταινίες Taylor στην παραγωγή της Γερμανίας, ή τα φασόν, τα οποία κάμαν δεκάδες εκατοντάδες ξένα εργοστάσια στην Ελλάδα) προσπάθησε να περισώσει την επιβίωση σε μια εποχή μεγάλων κρίσεων.

Πολλοί συγχωριανοί μου –εγώ δεν έχω την τιμή να είμαι από το Μέτσοβο, αλλά ο μεν πατέρας μου είναι από την άλλη πλευρά της Ηπείρου, η δε μάνα μου από την Καλαμπάκα- σωθήκανε ακριβώς χάρη σε αυτήν την ευκαμψία την οποία πρόσφερε σε εποχές κρίσεως η τεχνολογία.

Όταν, σε λίγο, τα οικονομικά πράγματα πήγαν καλύτερα, τότε εμείς οι τεχνικοί που σήμερα φωνάζουμε, περιλαμβανομένου και του Τεχνικού Επιμελητηρίου της Ελλάδος, δεν το ’χαμε επαρκώς σαφές το όραμα για το πώς η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει τώρα πια στην εκπολίτιση και στην αποκέντρωση, δεν το ’χαμε.

Ένα μεγάλο μέρος απ’ την γκρίνια που ακούγεται σήμερα, ουσιαστικά είναι η γκρίνια ενάντια στην αμάθεια που είχαμε περίπου η γενιά η δική μου και λίγο πρωτύτερα.

Βεβαίως όσοι ήσαν πολιτικά πιο ευαίσθητοι βλέπαν ότι κάτι έπρεπε να γίνει, προς κάπου έπρεπε να κινηθούμε, αλλά το δυστύχημα είναι ότι ο λόγος τους -για να χρησιμοποιήσω μια έκφραση τριμμένη μεν, αλλά για τούτο όχι ανέκφραστη- δεν αρθρωνόταν προς τις σωστές κατευθύνσεις, αλλά περιμένανε όλοι την πικραγγουριά, δηλαδή την επανάσταση με την οποία θα σωζόταν ο τόπος.

Φωτισμένα μυαλά, φοβερή παραγωγή θερμικής ενέργειας με πακέτα πεντοχίλιαρα που τα καίγαμε για να ζεσταθούμε, πολύτιμες δυνάμεις της χώρας πήγανε ντιπ για ντιπ στράφι επί είκοσι χρόνια σ’ αυτόν τον τόπο, γιατί περιμένανε την επανάσταση, αύριο το πρωί, που θα την έσωζε τη χώρα, και δεν υπάρχει καμιά επανάσταση που μπορεί να σώσει μια χώρα, αλλά υπάρχει μόνον ένα κουπί και μια συνεχής δράση από τα κάτω προς τα πάνω στα κοινωνικά, στα δημοκρατικά, στα παραγωγικά, από όλους και για όλα.

Η φτώχεια έφερε γκρίνια, αλλά είναι ευτύχημα, κυρίες και κύριοι (εσείς που είσαστε νέοι κι εγώ που το παίζω γέρος), ότι ήρθε η ώρα όπου τα πράγματα μοιάζουν πράγματι καλύτερα και συμμερίζομαι την αισιοδοξία του Καλουδιώτη. Όταν ήταν σπουδαστής μου δεν ήταν αισιόδοξος, αλλά εγώ χαίρομαι τώρα που είναι αισιόδοξος. Υπάρχει, έρχεται η ακμή, δηλαδή -και θα συμφωνήσω με τον Πρύτανή μου πάλι- η σύνθεση.

Η σύνθεση έχει γίνει εν πολλοίς κι εγώ σήμερα θα προσπαθήσω να συμβάλλω σ’ αυτή την υπογράμμιση των συνθέσεων ανάμεσα στα τρία λήμματα «πολιτισμός», «τεχνολογία», «αποκέντρωση», (θεωρητικά, μόνον, διότι άμα σε δηλώσουνε ηλικιωμένον, σου δίνουνε σφυρίχτρα μόνον και όχι κουπί).

Ας αναζητήσουμε λιγάκι τα πράγματα από την αρχή.

Έχουμε τρία λήμματα, θα πρέπει να κάνουμε ονομάτων επανεπίσκεψη, δεν μπορείς να μιλάς για μια έννοια αν δεν τη ξαναδείς και ως ορισμό.

Τεχνολογία, λοιπόν: παραγωγή σκοπούμενων αγαθών, με μια σύνθεση από υφιστάμενες μεθόδους, υλικά και γνώσεις.

Η τεχνολογία μπορεί να χρησιμοποιεί γνώσεις, αλλά παράγει και γνώσεις στο δρόμο -τα λέγαμε χθες στο Σπουδαστήριο Φιλοσοφίας του Τομέα Φιλοσοφίας του Γενικού Τμήματος, κύριε Αντιπρύτανη του Πολυτεχνείου.

Παράγει και γνώσεις, αλλά η ειδοποιός διαφορά της σε σχέση με την επιστήμη είναι τούτο το διπλό πράγμα, αν μου επιτρέπετε.

Πρώτα-πρώτα, η εμπνευσιακή συνιστώσα, όπου ανάμεσα σε ένα απέραντο και ασύνδετο πλήθος πληροφοριών, επιλέγει τις κατάλληλες προκειμένου να συνθέσει το κοινωνικό αγαθό.

Αυτού το είδους η επιλογή, εκτός αν έχεις ένα εμπειρογνωμονικό σύστημα (και ελληνιστί expert system) να σε βοηθήσει, που δεν υποκαθιστά τη φαντασία, προϋποθέτει μια φαντασιώδη συνιστώσα στο τεχνολογικό ενέργημα, σπουδαίας σημασίας.

Την καταθέτω στην αρχή. Δεν θα επιμείνω σ’ αυτή.

Η δεύτερη είναι ότι καθώς προσπαθείς να κάνεις τον σχεδιασμό του σκοπούμενου αγαθού, πρώτα-πρώτα τίμια πρέπει να θυμηθείς ότι το αγαθό ήταν ήδη "σκοπούμενον".

Προηγήθηκε η επιθυμία μουσικής και μετά η παραγωγή του βιολιού, ως τεχνικού αποτελέσματος.

Επομένως, ήδη η τεχνολογία ξεκινά από ένα πολιτικό δεδομένο, δηλαδή από τη σύλληψη ενός σκοπού.

Μπήκες στην αρένα ενός κοινωνικού γίγνεσθαι. Επομένως, έχοντας ήδη ένα σκοπούμενο αγαθό, έχεις ήδη κάνει μια πολιτική παρέμβαση.

Αλλά δεν τέλειωσες ακόμα, γιατί όταν ο Μηχανικός, καθώς περιγράφτηκε το αγαθό, καθώς είχε την έμπνευση να μαζέψει πληροφορίες για να αρχίσει, να οδηγηθεί κάπου σ’ έναν σχεδιασμό του σκοπούμενου αγαθού, το ξαναλέω, έχει μπροστά του τις περιγραφές που του δόθηκαν, αλλά είναι υποχρεωμένος να κάνει μια βελτιστοποίηση και να οδηγήσει τον σχεδιασμό προς εκείνη την κατεύθυνση η οποία θα θεραπεύει την οικονομία, θα θεραπεύει την αισθητική, θα θεραπεύει τη λειτουργία, δεν θα ενοχλεί το περιβάλλον.

Μας δουλεύετε, κύριε; Καί τα τέσσερα αυτά σκοπούμενα είναι αντιφατικά μεταξύ τους.

Είσαι υποχρεωμένος, λοιπόν, ως Μηχανικός, ως τεχνικός, να κάνεις μια επιλογή με μια κατάλληλη βελτιστοποίηση.

Τι θα πει αυτό; Αυτό θα πει, το ξέρεις ή δεν το ξέρεις, ότι εκείνη την ώρα παρεμβαίνεις και κάνεις μια διαπραγμάτευση ανάμεσα σε αξίες διαφορετικού γένους.

Άρα, κάνεις πάλι πολιτική πράξη, και την κάνεις για λογαριασμό ενός κοινωνικού συνόλου.

Κι αν είσαι καλός Μηχανικός, παρ’ το απόφαση, μην το κάνεις μόνος σου, αλλά φρόντισε να έχεις από πριν κάποια συναίνεση.

Πού το πάω; Ότι αυτή η πληκτική, προφανώς, αναδρομή στην ανατομία του τεχνολογικού γίγνεσθαι, έχει κι ένα σκοπό εν σχέσει με αυτό για το οποίο κουβεντιάζαμε σήμερα.

Δεν μπορείς να έχεις το θράσος να λες «η τεχνολογία βοηθάει τον πολιτισμό» ή «την αποκέντρωση», αν εντωμεταξύ δεν έχεις συνειδητοποιήσει ότι, όχι μόνο για αυτούς τους δύο σκοπούς, αλλά για οποιοδήποτε σκοπό, η τεχνολογία ήδη συνιστά ένα πολιτικό ενέργημα που θέλει μια έμπνευση και μια συναίνεση και επομένως, μια αναδρομή σ’ εκείνα τα συγκινησιακά πράγματα για τα οποία μιλούσα στην αρχή.

Μια έμπνευση και μια συναίνεση σαν εκείνα, λόγου χάριν, για να πάρουμε ένα παράδειγμα, του πρώτου πολίτη αυτής της πόλεως, που είναι ο Δήμαρχος: Τον είδα κι εγώ χθες το βράδυ, κατάπληκτος, να κινείται ανάμεσα στην προσπάθεια για να γίνει το μονοπάτι των ορειβατών για τη μείζονα περιφέρεια, μέχρι το σκάλεμα αρχείων για την Ιστορία.

Αυτά, όμως, προϋποθέτουνε μια εμμονή, μια συμμετοχή που δεν είναι μηχανιστικού χαρακτήρος, είναι χαρακτήρος συγκινησιακού και για τούτο, πολιτικού.

Άστα αυτά τώρα. «Η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει τον πολιτισμό;».

Ήδη ο Πρύτανης έκανε τέτοιες αναφορές και θα ήταν σκόπιμο να θυμηθούμε κι εδώ ότι μας χρειάζονται ορισμοί. Λόγου χάριν, στα Γαλλικά, κύριε Πρύτανη, (επειδή είσαστε γαλλόφωνος εσείς), η λέξη culture εμφανίστηκε μόνο στα 1907. Δεν προϋπήρχε.

Εις δε την βρετανική εγκυκλοπαίδεια, τουλάχιστον μέχρι τη δεκαετία του 80, το λήμμα culture δεν υπήρχε.

Αυτή η δυσπραγία κάτι σημαίνει. Δεν είναι τυχαίο αυτό. Δεν ξέρουμε τί είναι και δεν θέλουμε να εκτεθούμε.

Ο παλιός ορισμός της κουλτούρας αναφερόταν σε συμπεριφορές ατόμων, κοινωνικών ομάδων, σε γνώσεις, σε πίστεις, σε τέτοια πράγματα, δηλαδή θα ήταν ο τρίτος κόσμος του Popper, ας πούμε, ένα τέτοιο επίπεδο.

Όμως πώς να μείνεις σ’ ένα τέτοιον ορισμό, εξαιρετικά ασταθή, όταν δεν μπορείς να ορίσεις τούτα εδώ όλα χωρίς τα παράγωγά τους;

Έτσι σιγά-σιγά, διασκέδασα κάποτε παρακολουθώντας λεξικά και εγκυκλοπαίδειες πώς όριζαν τον πολιτισμό, την κουλτούρα, την civilisation καθώς περνούσαν οι δεκαετίες.

Σιγά-σιγά ο ορισμός άρχισε να διευρύνεται και περιελήφθη μέσα στο νόημα κουλτούρα και πολιτισμός και τα παράγωγα, δηλαδή και η επιστήμη και η τεχνολογία και κάμποσα βέβαια από τα μνημεία της παράδοσης.

Ώστε νά μια έννοια εν τω γεννάσθαι, in status nascendi που λέτε κι εσείς οι χημικοί, η οποία χτίζεται στο δρόμο από την ίδια την εμπειρία των κοινωνικών ομάδων που τη βιώνουνε.

Δεν είναι απ’ όξω για να το φορέσεις, αλλά εννοιοθετείται (αν επιτρέπετε έναν νεολογισμό) στο δρόμο.

Επομένως, μ’ αυτήν την έννοια, γίνεται φιλικότερη η παντρειά ανάμεσα στον πολιτισμό και στην τεχνολογία.

Στο κάτω κάτω της γραφής, κυρίες και κύριοι, το μέλλον της γλυπτικής δεν είναι το σκαρπέλο, που κι αυτό τεχνολογία ήτανε, αλλά είναι η τρισδιάστατη ολογραφία.

Δηλαδή, όταν ο Γιάννης ο Ξενάκης μας έβαζε να ξαπλώνουμε στο Παρίσι σε μια αίθουσα κι έβαζε δύο καθρεφτάκια laser για να τα συντονίζει με τον υπολογιστή του (που ήταν υδραυλικός τότε μόνον) για να βιώσουμε μια μουσική και μια οπτική απόλαυση, υπήρχε άραγε ιερότερη, (για να χρησιμοποιήσω εκ προθέσεως ένα μεγαλόστομο επίθετο), ιερότερη δικαίωση της τεχνολογίας από κείνηνε;

Άσε που ιερότερη, βέβαια, υπάρχει, κι είναι μία: το ότι οι πεινασμένοι της Ινδίας έπαψαν να πεθαίνουν, επειδή η τεχνολογία έφτιασε ένα υβρίδιο σταριού που ταίριαζε στα εδάφη αυτά και διπλασίασε την παραγωγή.

Ετούτο είναι ιερότερο, βέβαια, δεν υπάρχει αμφιβολία.

Μα, είναι συμβολή στον πολιτισμό; Μα προφανώς, διότι είναι συμβολή στη ζωή.

Δεν μπορεί η οικονομία να είναι ένα πράγμα το οποίο το βάζεις στην τσέπη σου και το βγάζεις.

Η οικονομία και αυτή είναι μέσα -στο κείμενο που είχα ετοιμάσει υπάρχει επίτηδες ένας κατάλογος από συμβολές της τεχνολογίας στον πολιτισμό με την τρέχουσα έννοια της κουλτούρας, αλλά δεν θέλω να φάω το χρόνο σας κι άλλο εδώ. Προτιμώ μάλλον να περάσουμε γρήγορα στη συμβολή της τεχνολογίας στην αποκέντρωση.

Έναν λόγο θα πω ακόμα για τον πολιτισμό εν σχέσει με τα μνημεία και με την παράδοση.

Για το μεγάλο ιστορικό αρχείο του Μετσόβου το οποίο χτίζεται σιγά σιγά εύχομαι, Δήμαρχε, ακόμα και τα προσωπικά σας ευρήματα, ως ερευνητή αρχείων, μην τ’ αφήνετε ούτε στις τσέπες σας, ούτε εις τα συρτάρια του Δημαρχείου.

Παρακαλέστε ένα νέο παιδί να τα περνάει γρήγορα στο αρχείο το λογισμικό, ώστε να σώζονται –και είναι και ορολογία της πληροφορικής το «σώζονται»- να σώζονται μέσα στ’ αρχεία γρήγορα, γιατί, πολλές φορές, η φιλοδοξία μιας τελειοθηρίας -"ότι κάποτε θα ωριμάσουν τα θέματα, θα γράψω ένα βιβλίο-", διαιωνίζει τα πράγματα.

Ο λογισμιτής έχει αυτό το καλό, ότι μπορεί να σε υπακούει, σε πρώτο πρόσωπο, "-γρήγορα βάλ’ τα μέσα-".

Για να παινέψω κι άλλο την Τεχνολογία ως προς τη συμβολή της στον Πολιτισμό, λέμε στους αρχαιολόγους ότι δεν χρειάζεται να σκάβετε πάντοτε.

Εχετε και τις γεωφυσικές μεθόδους έρευνας. Ως εμπειρογνώμων της UNESCO για την Αγια Σοφιά, έλεγα ότι θα σας φέρουνε και ελληνικές ομάδες επιγείου ραντάρ για την αποτύπωση των Θεοδοσιανών θεμελίων.

Έρχομαι τώρα να τελειώσω με το καίριο θέμα που είναι η αποκέντρωση.

Η τεχνολογία και ο πολιτισμός πώς μπορούν να βοηθήσουν την αποκέντρωση; Πρώτα πρώτα, γιατί να τη βοηθήσουν την αποκέντρωση;

Πρέπει όμως μάλλον να λέμε "πώς μπορούν να βοηθήσουν τον άνθρωπο ώστε να επωφελείται απ΄ την αποκέντρωση".

Σε μια μικρή σελίδα που δεν κυκλοφόρησε, απεπειράθην να στήσω έναν μικρό κατάλογο πώς η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει διάφορες πλευρές που συνδέονται με την αποκέντρωση.

Τί μέθοδο εργασίας ακολούθησα; Άνοιξα τους τίτλους του προγράμματος του Συνεδρίου αυτού και ως καλός οργανωμένος κλέφτης, πήρα τους τίτλους των εργασιών σας, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι.

Το μόνο που έκανα εγώ, κατά το πώς το συνηθίζω, κατέταξα λίγο τις δουλειές που θα εμφανίσετε κατά τη διάρκεια αυτών των δύο ημερών, σε κατηγορίες.

Λοιπόν, το ’χω χωρίσει σε τέσσερα και μ’ αυτό τελειώνω, κύριε Πρόεδρε: οικονομία, υγεία, πολιτισμός, διοίκηση. περίπου οι εργασίες σας πάνε σ’ αυτά.

Γιατί προτάσσω την οικονομία; Ο μεν Marx τα ’πε ο καημένος, άσχετο αν δεν τα ’πε πλήρως, αλλά αυτά που είπε σε σχέση με τον θεμελιώδη ρόλο της οικονομικής συγκυρίας για την ανάπτυξη, για την αλληλεπίδραση ανάμεσα στις υπόλοιπες τάσεις του πολιτισμού, είναι προφανή και νομίζω ότι όλοι οι προηγούμενοι ομιλητές αναφέρθηκαν στο θέμα των χρηματοδοτήσεων, αλλά δεν είναι αυτό μόνο.

Είναι το πώς μπορείς να εξασφαλίσεις έναν βίο, ο οποίος θα θεραπεύει τις βασικές υπαρξιακές ανάγκες, οι οποίες, ως γνωστόν είναι δύο.

Είναι ένα κέρμα, απ’ τη μια μπάντα έχει την Αυτοσυντηρησία και απ’ την άλλη μπάντα, αυτή που συνήθως δεν φαίνεται, (είναι η πίσω μεριά της σελήνης), την Αυτοεπιβεβαίωση.

Δεν μπορείς να ζήσεις μόνο τρεφόμενος ως κότα ή ως χήνα με το χουνί, θες και το άλλο και πολλές φορές θυσιάζεις ετούτο για χάρη του άλλου που είναι η λευτεριά, η Τέχνη, ο έρωτας, οι διαπροσωπικές σχέσεις, όλα εκείνα που κάνουν τον άνθρωπο άνθρωπο.

Αυτό δεν μειώνει καθόλου τη σημασία του το να θες να φας και μια φέτα ψωμί.

Απ’ τη φέτα πρέπει να ξεκινήσουμε και να αφήσουμε τους ρομαντισμούς, άρα η θεραπεία της οικονομίας από την τεχνολογία είναι μια βασική προϋπόθεση ώστε να μπορεί κανείς να φύγει απ’ την κόλαση των μεγαλουπόλεων που υπηρέτησαν την επιβίωση σε καιρούς κρίσεων και σήμερα δεν την υπηρετούν, δεν υπηρετούν την επιβίωση.

Υπηρετούν την αρρώστια, υπηρετούν την σχιζοφρένεια, υπηρετούν τη μείωση της υγείας και την επ’ άπειρον αύξηση των δαπανών της δημόσιας υγείας.

Υπάρχουν ευτυχώς μελέτες υγιεινολογίας, οι οποίες συσχετίζουν, (γιατί έχουμε ανάγκη ως επιστήμονες να μην κάνουμε κουβέντες μόνο, -αλλά να αποδεικνύουμε τα πράγματα), που συσχετίζουν, επαναλαμβάνω, τις συνθήκες εντάσεως του θορύβου, εντάσεως ρυπάνσεως της ατμόσφαιρας και εντάσεως αισθητικής ρυπάνσεως (γιατί για όλα υπάρχουν εκτιμήτριες και μπορούν να ποσοτικοποιούνται)-, με την εξέλιξη των προβλημάτων νοσήσεως.

Σπουδαία επιστημονική συμβολή σε πράγματα που τα νιώθουμε μεν, αλλά δεν τα μετράμε συνήθως.

Η τεχνολογία, λοιπόν, εν σχέσει με μια περιοχή όπως η Ήπειρος, με τις συγκοινωνίες και τις επικοινωνίες αναπτύσσει τα δίκτυα.

Αλλά κι η ντόπια παραγωγή αναπτύσσεται μέσω της τεχνολογίας;

Και να μην αναφερθώ μόνο στις υψηλές ποιότητες τυριού, αλλά σ’ εκείνη την παραγωγή που λέγεται ήπιος τουρισμός.

Ο Ρόκος έλεγε, πριν από πολλά χρόνια, τον καιρό που ήταν και πιο επαναστατικός νέος απ’ ότι είναι σήμερα -σήμερα είναι πιο νέος αλλά λιγότερο επαναστατικός και περισσότερο θυμικός- ότι κατ’ αρχάς ο τουρισμός είναι μια θηλυκιά βιομηχανία.

Και βεβαίως σήμερα για να είμαστε πολιτικώς correct δεν λέμε αυτή τη λέξη, διότι είναι ενάντια στην ισότητα των φύλων, αλλά ήθελε τότε να πει, πως είναι μια βιομηχανία, μια παραγωγική διαδικασία η οποία έχει κάποιου είδους παθητικότητα.

Δεν είναι πια, ευτυχώς. Όταν μάλιστα είναι ήπιος τουρισμός.

Λόγου χάριν, όταν οι πέντε χιλιάδες ορειβατικοί σύλλογοι της Ευρώπης θα πληροφορηθούν το Μετσοβίτικο σχέδιο για το περίφημο το μονοπάτι το ορειβατικό γύρω-γύρω, με πολλή συχνή παρουσία των κέντρων αναπαύσεως, μαζί με τα αντίστοιχα περίπτερα πληροφοριών και λοιπά, αυτό είναι ένας προφανώς ήπιος τουρισμός, ο οποίος έχει κρυμμένο από πίσω του ένα σημαντικότατο δυναμικό οικονομικών αποτελεσμάτων και αναφέρω μόνο ένα παράδειγμα στα εκατό, απ’ τα οποία τα περισσότερα ήδη έχουν αναπτυχθεί.

Ώστε ακόμα και ο ήπιος τουρισμός έχει ανάγκη από μια σημαντική συμβολή τεχνολογίας.

Οι ειδικές καλλιέργειες, για τις οποίες άμα είχα χρόνο και περνούσα στην ενέργεια, θα έλεγα, (παρ’ όλο που το θέμα στασιάζεται στην Ελλάδα, το ξέρω), ότι η μεγάλη ελπίδα στις εναλλακτικές μορφές ενέργειας δεν είναι τόσο ο άνεμος ή η ηλιοφάνεια (όπου περιμένουμε και την τεχνολογική επανάσταση ώστε να φτηνήνουν κι άλλο τα φωτοβολταϊκά) αλλά είναι η βιομάζα, η οποία βιομάζα δόξα τω Θεώ, σε πάρα πολλές Ελληνικές κοινότητες, κύριε Δήμαρχε, πάει πάρα πολύ καλά.

Υπάρχουν βιομηχανίες ολόκληρες σε ελληνικές πόλεις, ειδικές βιομηχανίες (ορνιθοτροφεία μέχρι θερμοκήπια) που στηρίζονται αποκλειστικά στη βιομάζα, που θέλει βέβαια ειδικές καλλιέργειες και μια αντίστοιχη τεχνολογία.

Αμέθοδα τα αναφέρω αυτά, και συγγνώμη που δεν είναι παρά μόνο υπαινικτικά.

Η τεχνολογία ακόμα, στα θέματα της ανάπτυξης υπηρεσιών, μπορεί να συμβάλει και μέσω της τηλε-εργασίας.

Εγώ νομίζω ότι ήδη και σ’ αυτή την πόλη η τηλεεργασία, σε εμβρυακή βέβαια κατάσταση, έχει αρχίσει να δουλεύει, χάρη σ’ αυτά τα θαυματουργά και κατά τα άλλα χαζά μηχανήματα των υπολογιστών.

Στην υγεία έχουμε καθήκον να θυμίσουμε ότι ένα μεγάλο μέρος από τη συγκέντρωση στα μεγάλα αστικά κέντρα οφείλεται στην ανασφάλεια των ηλικιωμένων ανθρώπων απέναντι εις το θέμα υγεία.

Ήταν και απέναντι στο θέμα -"παιδεία"-, αλλά αφότου, επί υπουργείας Ράλλη, κάναμε (λέω κάναμε γιατί τότε το Πολυτεχνείο μ’ έστειλε να υπηρετήσω την εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση, κι είχαμε βγάλει ένα βιβλιαράκι, εκδόσεως Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Εννιάχρονη Υποχρεωτική Εκπαίδευση και πως Μπορεί να Υλοποιηθεί), εισηγάγαμε για πρώτη φορά τον θεσμό, του σχολικού δημόσιου σχολικού λεωφορείου, το οποίο κάνει τα χωριά μας να μπορούν να στέλνουν τα παιδιά, να μην πηγαίνουν ξυπόλητοι όπως πήγαινε ο πατέρας μου για να πάει στο σχολαρχείο απ’ το ένα χωριό στο άλλο, αλλά να μπαίνει διάβολε σ’ αυτό το φθηνό λεωφορείο.

Στοιχειώδη πράγματα. Χρειάζεται έμπνευση, μεθόδευση και φυσικά ανακατανομή του σχετικού κόστους.

Έτσι λοιπόν όπως είχες την ανασφάλεια έναντι της παιδείας, έτσι κι η ανασφάλεια έναντι της υγείας δημιουργεί ένα πολύ μεγάλο μέρος από τη συγκέντρωση και την αστυφιλία.

Δόξα τω Θεώ, η τηλεϊατρική, (θα την υπηρετήσετε και σήμερα στο Συνέδριο), καθώς και η ταχεία τηλεμεταφορά, η οποία κι αυτή αναπτύσσεται σιγά σιγά, τεχνολογικής βάσεως είναι κι αυτή, προσφέρει μια τέτοια πολυτέλεια, έτσι ώστε ο κύριος Νουτσόπουλος άνετα μετά από δέκα χρόνια όταν γεράσει να πάει εις το χωριό του και να κατοικήσει εκεί χωρίς να φοβάται ότι δεν μπορεί, σε κάποια στιγμή ανάγκης, να απολαύσει την ίδια ποιότητα υπηρεσιών ιατρικής που απολαμβάνουν οι σκλάβοι της Αθήνας και της Λάρισας.

Για το περιβάλλον (νομίζω η κλεψύδρα έχει ήδη περάσει) δεν θα αναφερθώ.

Η συνειδητοποίηση της ταυτότητας, αυτό που συμβάλλει στην απόκτηση συνεκτικού ιστού σε κοινωνίες που βαίνουν προς διάλυση, είναι ένα πράγμα στο οποίο η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει πάρα πολύ.

Αναφέρομαι ειδικότερα λ.χ. στα λογισμικά αρχεία.

Εύκολη εκτύπωση των αποτελεσμάτων των ερευνών για το θέμα της Ιστορίας της περιοχής, για το θέμα της ζωής της, για το θέμα των μνημείων της, ή αναπαραγωγή μέσω δικτύων σε πλατείες και σε τοπικά τηλεοπτικά δίκτυα που έχουν να κάνουν με την ανάπτυξη της συνείδησης της ταυτότητας.

Νά, αμέσως αμέσως, μερικά πράγματα που δεν είναι ουτοπικά, που ήδη γίνονται, και για τα οποία ξέρω ότι προς τα κει πορεύεται και το Μέτσοβο.

Λοιπόν, το πρόταξα: η συνειδητοποίηση της ταυτότητας με την Ιστορία, με την παράδοση και την ανάδειξη μνημείων, είναι σημαντική συμβολή της τεχνολογίας, κι έχουμε και εργασίες σήμερα στο Συνέδριο γι’ αυτό το θέμα.

Πάω στην εκπαίδευση, που περνάει μέσα στον πολιτισμό κι αυτή, κι αναφέρθηκα ήδη στις θεσμοθετημένες σχολικές μετακινήσεις, σύν όλο το έτοιμο εκπαιδευτικό υλικό από καλούς δασκάλους, ουσιώδες εν ανεπαρκεία.

Πού να βρεις εκατό χιλιάδες μεγαλοφυίες που χρειάζονται για να κάνουν το δάσκαλο;

Δεν υπάρχουν. Δεν υπάρχουν εις τας καλυτέρας των οικογενειών, όχι μόνο στο φτωχόν έθνος το δικό μας.

Οι εμπνευσμένοι δάσκαλοι είναι χίλιοι, δεν είναι εκατό χιλιάδες.

Δεν γίνεται αυτό, καθένας έχει κάπου ένα ταλέντο.

Απ’ αυτούς τους χίλιους όμως, αν είχατε τα αντίστοιχα μαγνητοσκοπήματα (και ελληνιστί βιντεοκασέτες) και τα προβάλατε στο χωριό -το κάναμε στη Μακρυνίτσα κάποια στιγμή αυτό, δεν πήγε και πολύ καλά, εδώ όμως βλέπω όλη τη δυνατότητα.

Είναι μια μορφή τηλεεκπαίδευσης. Αυτό θα είναι υβρίδιο: έχεις την καλή παράδοση από έναν πολύ καλό δάσκαλο, αλλά συγχρόνως έχεις κι ένα δάσκαλο δίπλα, ο οποίος βοηθάει.

Τώρα, για τη διασκέδαση δεν θα πεις τίποτα; Εγώ είμαι αντίθετος προς την αναχωρητική εκείνη άποψη που λένε «πω,πω, πω, τι κακό που έκανε η τηλεόραση στην κουλτούρα».

Εγώ που ζω από παράδοση τα χωριά, εγώ που όταν πρωτομπήκα σε σπίτι μπετόν αρμέ, εγώ, η μάνα μου, ο πατέρας μου εσκύψαμε και φιλήσαμε το μωσαϊκό γιατί για πρώτη φορά θα είχαμε μια τουαλέτα μέσα στο σπίτι μας, δεν θα ’τρεχε το ταβάνι απ’ τα τσίγκια ή απ’ τα κεραμίδια, και επιτέλους θα είχαμε και κεντρική θέρμανση, που να πάρει ο διάολος.

Εγώ, λοιπόν, ήμουνα υπέρ της πολυκατοικίας. Έτσι και τώρα, είμαι υπέρ της τηλεόρασης.

Μα, θα μου πεις, δίκοπο μαχαίρι είναι η τηλεόραση, μας έφερε κι όλες τις λουλούκες μέσα στο σπίτι που δημιουργούν μια απαξίωση στοιχειωδών πραγμάτων. Βεβαίως τα ’φερε.

Γι’ αυτό πολλά πράγματα πάνε παρέα παρέα, γι αυτό χρειάζεται και η παιδεία.

Αλλά μην μου πείτε, από την άλλη μεριά, ότι ο ελληνικός λαός των αποκεντρωμένων περιοχών δεν είδε για πρώτη φορά έργα ζωγραφικής, που δεν τα ’χε φανταστεί, δεν άκουσε ακούσματα μουσικής τα οποία τα εστερείτο μέχρι χθες.

Στο κάτω κάτω της γραφής, για να πω το παράδειγμα της Μακρυνίτσας που μου ’ναι πιο οικείο, πέθανε ο Μπάρμπα Γιάννης που έπαιζε το ζουρνά και κάθε φορά φέρνουν απ’ το Hong Kong κασέτες για να τις παίζουνε στα πανηγύρια, αλλά στην τηλεόραση σώθηκαν πολύ καλά κλαρίνα.

Δεν χρειάζεται να φλυαρώ και σας παίρνω τον πολύτιμο χρόνο για να υποστηρίξω ότι ένα μεγάλο αγαθό της τηλεοράσεως και του ραδιοφώνου είναι εδώ, αλλά κι ένα μεγάλο κακό από την άλλη μεριά.

Διότι δόξα τω Θεώ όπως η πολιτική έμπνευση και συναίνεση κουβαλάει την τεχνολογία για να φέρει το καλό αποτέλεσμα, έτσι κι η απουσία εμπνεύσεως, η απουσία συναινέσεως, αφήνει τα πράγματα να πηγαίνουν από μόνα τους.

Παραδείγματος χάριν σαν αυτούς που πιστεύουν στη μαγική αγαθοποιό συνέπεια της ελεύθερης αγοράς, μια περίεργη μεταφυσική πως μόνα τους τα πράγματα μπορούν να γίνουν αυτομάτως αγαθοποιά, έτσι ξαφνικά σαν να ξαναβρέθηκε μια άλλη μεταφυσική, χειρότερη ακόμα και από τη σοσιαλιστική μεταφυσική.

Γι’ αυτό επιμένω στο δίπολο έμπνευση και συναίνεση, αν θέλουμε η τεχνολογία να είναι αγαθοποιός.

Στο κείμενο αναφέρομαι κάπου και στις διαπροσωπικές σχέσεις που είναι τεράστιας σημασίας για τον πολιτισμό και την επιβίωση, κι εκεί δίπλα γράφω «η τεχνολογία δεν μπορεί να βοηθήσει σ’ αυτό»: Κοιτάξτε, καημένοι μου, να καταλάβετε μόνοι σας την αξία του πράγματος και να θυμηθείτε τη μεγάλη ζεστασιά που δίνει η παρουσία του διπλανού, τη μεγάλη σημασία των ομόφωνων αποφάσεων στο Δημοτικό Συμβούλιο, τη μεγάλη σημασία που έχει η αναφορά σ’ εκείνο με το οποίο ξεκίνησα (το συναίσθημα).

Έτσι, επέλεξα, κυρίες και κύριοι, να τελειώσω με μια αισιόδοξη μάλλον νότα και διότι κυρίες και κύριοι, η απαισιοδοξία είναι μια μορφή αυτοκτονίας και είναι ντροπή τώρα που η φύση πρασίνισε και πλήθυναν τα πουλιά το πρωί πρωί που σε ξυπνάνε, είναι ντροπή να αυτοκτονήσουμε. Ευχαριστώ.

Ευχαριστούμε από καρδιάς το δάσκαλο μας τον Καθηγητή Θ.Τάσιο που έκανε την καλή αρχή στο Συνέδριό μας.

Θα μου επιτρέψει ελπίζω να πω τώρα κάτι που πιστεύω να μην τον πειράξει. Αν το ’λεγα πριν είκοσι πέντε με τριάντα χρόνια θα εθεωρούμην καταδότης, αλλά ο Καθηγητής Τάσιος, που έχω την τιμή και τη χαρά να γνωρίζω τριάντα πέντε χρόνια, χωρίς να το ξέρει, με έμαθε πώς ενώνεται η θεωρία με την πράξη και η γνώση με τη δράση. Κατ΄ αυτήν την έννοια, θα μπορούσα βάσιμα να ισχυρισθώ ότι υπήρξε έστω και άθελά του, ένας Μαρξιστής ανωτέρας ποιότητας. Νομίζω ότι αυτό, μπορώ να το πω τώρα, με ιδιαίτερη εκτίμηση και γι' αυτή τη διάσταση της προσωπικότητάς του και μάλιστα χωρίς να διακινδυνεύω να του φτιάξουν φάκελο και να τον καταχωρίσει έτσι κάποιος νοσταλγός, στα ιστορικά αρχεία που θα ετοιμάσει ο Δήμαρχος.

Και μ’ αυτό το ανίερο σχόλιο, κλείνουμε την εναρκτήρια συνεδρίαση με ευχαριστίες σε όλους σας.

Θα σας παρακαλέσω να κάνουμε ένα πολύ μικρό διάλειμμα, ίσα που να ενημερωθούν τα προεδρεία για τους εισηγητές που είναι εδώ και θα μιλήσουν. Θέλω να σας παρακαλέσω να δείτε την έκθεση που είναι στη διάθεσή σας και να συζητήσετε με τα νέα παιδιά, που παρουσιάζουν εξαιρετικές εργασίες τους.

Τελειώνοντας θα ήθελα να μνημονεύσω δύο εκλεκτούς συναδέλφους, τον Καθηγητή Μανώλη Κούκιο, με όλη την ομάδα του, που φέτος δίνει το ισχυρό παρόν των Χημικών Μηχανικών στο Συνέδριό μας, όπως επίσης και τον παλιό φίλο και συνάδελφο από την Επιτροπή Σύνδεσης του Ε.Μ.Π. με το Μέτσοβο τον Καθηγητή Δημήτρη Μαρίνο-Κουρή ο οποίος δραστηριοποιείται σε πολύ περισσότερα πράγματα και δεν είναι σήμερα εδώ μαζί μας, ο οποίος έβαλε πολύ σημαντικό κουπί στην προσπάθειά μας.

Ένα δεκάλεπτο διάλειμμα και αρχίζουμε αμέσως τη δουλειά μας.