Χλωρίδα – Πανίδα Στενών Καλαμά

 

Η περιοχή περιλαμβάνει το φαράγγι του ποταμού Καλαμά, στις πλαγιές του οποίου επικρατεί πυκνή και μικτή βλάστηση αείφυλλων σκληρόφυλλων και φυλλοβόλων δρυών με χαρακτηριστικά είδη όπως: Carpinus orientalis, Fraxinus ornus, Ulmus campestris, Celtis australis, Colutea arborescens, Ceratonia siliqua, Pistacia lentiscus, Cotinus cogygria, Quercus pubescens, Q. frainetto, Q. ilex, Q. coccifera, Acer monspessulanum, Phillyrea media, Hedera helix, Clematis flammula, Cornus mas κ.α. Αξιοσημείωτη είναι επίσης και η παρουσία της Αγριελιάς (Olea europaea) και του Σχίνου  (Pistacia lentiscus).

 

Συγκεκριμένα στη δασική έκταση που βρίσκεται στο Δ. Φιλιατών διακρίνονται: ο πλάτανος της Ανατολής (Platanion orientalis), μακκία βλάστηση με Q. coccifera (πουρνάρι), Phillyrea latifolia, Quercus Ithaburensis ssp. macrolepis (βελανιδιά), φρυγανικές διαπλάσεις με κυριαρχία Phlomis Fruticosa (ασφάκα), και βραχόφιλες φυτοκοινότητες της συνένωσης Campanulion versicoloris.
Τα φαράγγια και οι απότομες ορθοπλαγιές, στα όποία επικρατούν συνήθως ασβεστολιθικοί σχηματισμοί, αποτελούν από τη φύση τους τόπους προστασίας σπάνιων και ενδημικών φυτών. Η απομόνωση, η δυσκολία προσέγγισης στις απόκρημνες πλαγιές και η απουσία βόσκησης δημιουργούν ιδανικό περιβάλλον ανάπτυξης αυτών των φυτών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι καμπανούλες που βρίσκουν φιλοξενία σε βραχώδεις πλαγιές. Έτσι παρουσιάζονται υψηλά ποσοστά ενδημισμού, γεγονός που δείχνει τη σπουδαιότητα των βιοτόπων στη διατήρηση του φυσικού πλούτου. (Παπιομύτογλου, 2006).

 

 

 

Campanula versicolor

 

Τα Στενά του Καλαμά εκτείνονται και στο δήμο Παραμυθιάς και συγκεκριμένα στην περιοχή του  Δ.Δ. Πολύδροσου, όπου στη χλωρίδα της περιλαμβάνονται τα βραχόφυλα είδη: Moltkia petraea (εξάπλωση σε Ελλάδα, Αλβανία, πρώην Γιουγκοσλαβία), Ramonda (Ramonda nathaliae, R. Serbica, παλαιοενδημικό είδος των Βαλκανίων που διασώθηκε από τους παγετώνες) κ.α.

 

    

Ramonda serbica                               Ramonda nathaliae

 

Τα δάση δρυός της περιοχής περιλαμβάνουν τουλάχιστον εννέα διαφορετικά είδη αειθαλούς και φυλλοβόλου δρυός και εντυπωσιακή σειρά υβριδίων τους.

Γενικότερα, η ποιότητα των οικοτόπων της ευρύτερης περιοχής (απόκρημνα ασβεστολιθικά βράχια, δάση δρυός και δάση πλατάνου) εξεταζόμενη ως προς την σύνθεση και την διατήρηση τους είναι εξαιρετική, καθώς περιλαμβάνουν σε άριστη ανάπτυξη πλουσιότατη σειρά αντιπροσωπευτικών ειδών.

Τα στοιχεία ως προς την ποώδη βλάστηση της περιοχής κρίνονται ανεπαρκή και γι αυτό απαιτείται περαιτέρω έρευνα πεδίου και μελέτη της. Χαρακτηριστικά είδη αυτού του τύπου βλάστησης είναι, το Σκλήθρο (Alnus glutinosa L: φυλλοβόλο είδος του οποίου τα  φύλλα εάν τριφτούν κολλούν, για το λόγο αυτόν πήρε το όνομα glutinosa = κολλώδης), οι πληθυσμοί του οποίου είναι υποβαθμισμένοι και χρήζουν προστασίας και το ενδημικό βαλκανικό είδος Petrorhagia obcordata subsp. Epirotica (εξάπλωση στην Ελλάδα και την πρώην Γιουγκοσλαβία).

Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η παρουσία της ορνιθοπανίδας και γι΄ αυτό το λόγο η περιοχή έχει ενταχθεί στις Σημαντικές Περιοχές για τα πουλιά της Ελλάδας (ΣΠΠΕ) με κωδικό GR075. Χαρακτηριστικά είδη της περιοχής ο γύπας Neophron percnopterus και το  όρνιο (Gyps fulvus, από τις σημαντικότερες αποικίες στην Ήπειρο), ο φιδαετός (Circaetus gallicus), ο χρυσαετός (Aquila chrysaetos), το Ευρωπαϊκό κιρκινέζι (Falco naumanni), ο σταχτοκεφαλάς (Lanius minor).

Σημαντική είναι και η παρουσία της βίδρας (Lutra lutra), στο φαράγγι του Καλαμά.

Βίδρα (Lutra lutra)

Η βίδρα είναι ένα μικρόσωμο υδρόβιο θηλαστικό που ζει στις όχθες των ορεινών ποταμών και των λιμνών και μόνο όπου τα νερά είναι πολύ καθαρά. Η βίδρα έχει εξαφανιστεί από τους περισσότερους βιοτόπους της. Το είδος αποτελεί σημαντικό δείκτη υγείας των ορεινών υδάτων, καθώς είναι ευαίσθητο στη ρύπανση των ποταμών και στην ενόχληση από ανθρώπινες δραστηριότητες και γι’ αυτό προστατεύεται αυστηρά σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. Σύμφωνα με την IUCN, η βίδρα θεωρείται «τρωτό» είδος λόγω της σπανιότητας και της μείωσης πολλών πληθυσμών της. Το νομικό καθεστώς προστασίας της βίδρας στην Ελλάδα την κατατάσσει στα  «αυστηρά προστατευόμενα είδη».

 

Το ίδιο σημαντική είναι και η παρουσία της ιχθυοπανίδας και της ερπετοπανίδας στην περιοχή.

 

Ο λύκος (Canis lupus) εμφανίζεται επίσης στην περιοχή. Οι πληθυσμοί του προστατεύονται σε όλη την Ευρώπη από τη νομοθεσία, με τη Σύμβαση της Βέρνης και την Οδηγία 92/43 της ΕΕ.  Στην Ελλάδα, ο λύκος έπαψε να θεωρείται επιζήμιο είδος από το 1991 και χαρακτηρίζεται επίσημα «τρωτό» είδος, περιλαμβάνεται στο «κόκκινο βιβλίο» για τα απειλούμενα είδη της Ελλάδας.

Η κυριότερη μέχρι στιγμής απειλή στην περιοχή των Στενών του Καλαμά, φαίνεται να είναι ο περιορισμός του παραποτάμιου δάσους εξαιτίας της επέκτασης της καλλιεργήσιμης έκτασης κοντά στις όχθες του ποταμού.

 

Βιβλιογραφία

Παπιομύτογλου Β., 2006. Αγριολούλουδα της Ελλάδας. Mediterraneo Editions.

 

Διαδικτυακές αναφορές

http://cultureportalweb.uoi.gr/cultureportalweb/print.php?article_id=311&lang=gr&print_mode=article

http://www.polydroso.gr/environment.html

http://www.itia.ntua.gr/filotis/

http://natura.minenv.gr/natura/server/user/biotopos_info.asp?siteCode=GR2120004&lng=GR

http://www.ornithologiki.gr/gr/sppe/gr075.php

http://www.thesprotia.gr/newsdesk_info.php?newsPath=37_88&newsdesk_id=73&language=GR&osCsid=31c0d720303254967f1682a02f0fa30c

http://www.prosotsani.gr/menoikio/xlorida_menoikiou.htm#%D3%EA%EB%DE%E8%F1%EF%20(Alnus%20glutinosa%20L)

http://www.ornithologiki.gr/gr/wob/grchecklist.htm

http://www.itia.ntua.gr/nikos/oikologia/OIK_topia.pdf

 

Πηγές φωτογραφιών

http://www.thealpinegarden.com/Campanula_versicolor.htm

http://www.zagorama.com/Chlorida/text1.html#5

http://www.zissisphoto.com/images/stories/gallery_pics/f_ramonda.jpg

http://floravermio.blogspot.com/2008/04/ramonda-nathaliae.html

http://www.arcturos.gr/gr/wildlife/A2.asp