ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΤΟΠΙΚΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥΣ

ΤΩΝ ΟΡΕΙΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΗΣΗ ΤΟΥΣ

ΜΕ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΟΡΕΙΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

 

ΝΟΜΟΣ ΑΡΤΑΣ

Ορεινά Δημοτικά και Κοινοτικά Διαμερίσματα

 

Δήμος Αγνάντων - Δ.Δ. Αγνάντων

 

Υψόμετρο:

650 - 700 μ.

Πηγές :

http://www.agnanta.com.gr/main.htm

http://www.tzoumerka-net.gr/a6.htm

 

 

 

Πληθυσμός:

712 κάτοικοι (482 τα Άγναντα, 37 η Άρτισσα, 12 το Καταφύγιον, 41 τα Κονάκια, 20 το Παλαιοχώριον, 120 τα Φράστα)

Πηγή : Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμοι Κάτοικοι - Απογραφή 2001

 

 

Απόσταση από μεγάλο αστικό κέντρο:

55 χιλιόμετρα βόρεια της Άρτας και 50 ανατολικά των Ιωαννίνων

Άγναντα : (μέσω Ροδαυγής) 57 χλμ. - (μέσω Ράμιας) 85,5 χλμ. από Άρτα

 

Πηγές :

http://www.agnanta.com.gr/main.htm

http://www.nomarxia-artas.gr/B47D3D02.el.aspx

http://www.nomarxia-artas.gr/2F6EC35C.el.aspx

 

 

Ιστορικά στοιχεία:

Περισσότερα ιστορικά στοιχεία για τον νομό Άρτας στην ιστοσελίδα :

http://www.nomarxia-artas.gr/10452F78.el.aspx

 

 

 

Ιστορικά μνημεία - μουσεία:

Στην πρώην Κοινότητα Αγνάντων, από τη θέση «Κονάκια» έχουν εντοπιστεί σιδερένιες αιχμές δοράτων και ένα σιδερένιο μαχαίρι προερχόμενο προφανώς από κατεστραμμένο τάφο.

Πηγή: http://www.agnanta.gr/content/view/109/243/lang,el/

 

Πληροφορίες για μουσεία, κλασσικά, βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία Ν. Άρτας στην ιστοσελίδα:

http://www.nomarxia-artas.gr/6B6E6AB4.el.aspx

 

 

Αξιόλογες εκκλησίες - Ι. Μονές:

  • Ιερός Ναός Φανερωμένης 

  • Ιερός Ναός Αναλήψεως

  • Ιερός Ναός της Παναγιάς

Πηγές :

http://www.agnanta.gr/content/view/163/261/lang,el/

http://www.epirus.org/?tag=%ce%ac%cf%81%cf%84%ce%b1

 

 

Πολιτιστικές εκδηλώσεις - Πανηγύρια:

  • Γιορτή της Αναλήψεως - κινητή γιορτή στο συνοικισμό Στέρνα. Θρησκευτικές εκδηλώσεις, πανηγύρι παραδοσιακό

  • Αγίου  Κωνσταντίνου - 21 Μαΐου

  • Αγίας Παρασκευής - 26 Ιουλίου

  • Προφήτη Ηλία - 20 Ιουλίου στο Παλαιοχώρι. Θρησκευτικές εκδηλώσεις, πανηγύρι παραδοσιακό ως το μεσημέρι

  • Πανηγύρι παραδοσιακό, έθιμο «Καγκελάρι», ένα χορευτικό δρώμενο που χρονολογείται από τον 16ο αιώνα στα χρόνια της τουρκοκρατίας: 25-27 Ιουλίου

  • Μεταμόρφωση Σωτήρος  - 6 Αυγούστου στον συνοικισμό Παλαιοχώρι.

  • Των Αγίων Ταξιαρχών: Στο συνοικισμό των Φραστών σε συνδυασμό με την εορτή του Άϊ-Ταξιάρχη (8 Νοεμβρίου), οργανώνεται η γιορτή του "Τσίπουρου".

 

Πηγές :

http://www.nomarxia-artas.gr/67A65613.el.aspx

http://www.agnanta.com.gr/main.htm ,

http://www.agnanta.gr/content/view/170/268/lang,el/

http://www.epirus.org/?cat=710

http://www.tzoumerka-net.gr/a62.htm

 

 

Ήθη - Έθιμα - Παραδόσεις:

Το τριήμερο 25-27 Ιουλίου πραγματοποιείται παραδοσιακό πανηγύρι στα 'Αγναντα, με κορύφωση το έθιμο "Καγκελάρι" που γίνεται την τελευταία μέρα στην πλατεία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Λίγο πριν δύσει ο ήλιος, όλοι οι παρευρισκόμενοι μπαίνουν στο χορό, περνώντας ο ένας το χέρι στον αγκώνα του άλλου, και τραγουδούν:

«Τέτοιαν ώρα ήταν εψές, τέτοια και παραπροψές.

Στο χορό που χόρευαν όλο αγόρια και παιδιά…»

Πηγή : http://www.agnanta.com.gr/main.htm

 

 

Γαστρονομία - Τοπικές Γεύσεις:

Οι πίτες ήταν το βασικό κομμάτι της διατροφής των νομάδων κτηνοτρόφων, των σκηνιτών, των βλάχων της Ηπείρου. Αυτό εξηγεί και την εκπληκτική ποικιλία που υπάρχει στην περιοχή.

Πηγή: Α. Γιώτης, 2003. Εδεσματολόγιον Ηπείρου, εκδ Ελληνικά Γράμματα.

 

Γαλατόπιτα, κολοκυθόπιτα, κουρκουτόπιτα, κρεατόπιτα,  λαχανόπιτα, μακαρονόπιτα, μπατσάρια, ρυζόπιτα, τραχανόπιτα, τυρόπιτα από το «παραδοσιακές πίτες Ηπείρου» Α. Στεφανόπουλος. Αναλυτικά οι συνταγές στο: www.epcon.gr

 

Γλυκά κουταλιού

Πηγή : http://www.agnanta.gr/content/view/171/269/lang,el/  

 

 

Τοπικά Προϊόντα:

Κάποια από τα παραδοσιακά προϊόντα της περιοχής των Τζουμέρκων είναι: το μέλι, το κρασί, το τσίπουρο, ο τραχανάς, οι χυλοπίτες, τα γλυκά του κουταλιού, τα αρωματικά φυτά όπως η ρίγανη, το χαμομήλι, το τσάι βουνού κτλ., οι ξηροί καρποί όπως το κάστανο, το καρύδια κ.α., το τυρί φέτα.

Πηγή : http://www.dimosathamanias.gr/visit.htm#4

 

 

Παραδοσιακά επαγγέλματα:

Καπάδες: Προμήθευαν τις αγορές Ανατολής και Δύσης (Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Οδησσό, Τεργέστη, Νεάπολη, Βιέννη και Μασσαλία) με χειροποίητες κάπες – χονδρούς μάλλινους επενδύτες – για τα ναυτικά πληρώματα της Αδριατικής και της Μεσογείου και το στρατό του Ναπολέοντα.

Τερζήδες: Ράφτες που κοσμούσαν με κεντίδια παραδοσιακές φορεσιές που κυκλοφορούσαν σε όλα τα Βαλκάνια

Πελεκάνοι: Μάστοροι της πέτρας- πελεκούσαν την γκρίζα ψαμμόπετρα

Ταγιαδόροι: Ξυλογλύπτες που σκάλιζαν τα τέμπλα των εκκλησιών και των μοναστηριών και τις μπακλαβαδωτές οροφές των αρχοντικών

Πηγή:

Παλιούρας Α., 2005. Τζουμέρκα μου περήφανα. ΤΖΟΥΜΕΡΚΑ Βουνά στο σχήμα του ουρανού, Μαρκέτου Σ. (επιμ.). Αθήνα: Επτά ΗΜΕΡΕΣ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ. 22/05/2005.

 

 

Παραδοσιακός οικισμός:

Όχι

Πηγή : http://estia.minenv.gr/EXEC

 

 

Παραδοσιακή αρχιτεκτονική:

  • Διώροφο κτίριο νερόμυλος - νεροτριβή στα Άγναντα

  • Νερόμυλος - Νεροτριβή - Μαντάνια στην Άγναντα - ιδιοκτησία της Εκκλησίας, θέση: Δίπλα στο σφαγείο, ισόγειο πέτρινο κτίσμα (ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1642/34908/23-6-1992 - ΦΕΚ 493/Β/30-7-1992)

  • Nερόμυλος - νεροτριβή στα Aγνάντα Άρτας ιδιοκτησίας της Εκκλησίας: Iσόγειο πέτρινο κτίσμα ντόπιας λαϊκής αρχιτεκτονικής (ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1642/34908/23-6-1992 - ΦΕΚ 493/Β/30-7-1992)

  • Νερόμυλος - νεροτριβή (θέση Κοδέλες - Άγναντα)

  • Γεφύρι της Πλάκας

Πηγές :

http://www.agnanta.gr/content/view/109/243/lang,el/

http://www.epirus.org/?tag=%ce%ac%cf%81%cf%84%ce%b1

http://www.epirus.org/?cat=21

http://listedmonuments.culture.gr/monument.php?code=891

http://listedmonuments.culture.gr/monument.php?code=890

 

Η Αρχιτεκτονική της Ηπείρου

Φωτογραφίες παραδοσιακών κτισμάτων

Ηπειρώτικα Γεφύρια

Ηπειρώτες Μάστοροι

Οι περιβαλλοντικές παράμετροι στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική

Γλωσσάρι παραδοσιακής αρχιτεκτονικής

 

 

Διατηρητέα κτίρια:

Όχι

Πηγή : http://estia.minenv.gr/EXEC

 

 

Ντοπιολαλιά - Γλωσσικά ιδιώματα:

"Μπουκουραίικα", η συνθηματική γλώσσα των ραφτάδων των Τζουμέρκων της Ηπείρου.

Πηγή : http://www.remen.gr/glosses/boukoureika.html

 

 

Βουνά:

Αθαμανικά Όρη ή Όρη Αθαμανών ή Τζουμέρκα. Ψηλότερη κορυφή το Καταφίδι (2.393 μ.).

 

Χάρτης Όρους Αθαμανικά ή Τζουμέρκα

Στοιχεία  Όρους Αθαμανικά ή Τζουμέρκα

Πηγή: Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (http://www.axiosbios.gr

 

 

Επιφανειακά - Υπόγεια Νερά:

Ποταμός Άραχθος

 

Χάρτης- Υδατικά Διαμερίσματα Ηπείρου, Υδατικοί πόροι, Ζήτηση νερού

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης Διεύθυνση Υδατικού Δυναμικού (www.axiosbios.gr)

 

 

Υπέδαφος:
  • Το κύριο υπόστρωμα των Τζουμέρκων είναι ασβεστόλιθος, με σποραδική εμφάνιση του φλύσχη.

Πηγή: Αγροτουριστική Α.Ε., Οικοτουριστικός Οδηγός, Οι πράσινες προτάσεις στην Άρτα και Πρέβεζα - Τζουμέρκα, Αχέροντας, Αμβρακικός.

  • Η περιοχή του Αράχθου δομείται από γεωλογικούς σχηματισμούς που ανήκουν σε δυο διαφορετικές γεωτεκτονικές Ζώνες: τη Ζώνη της Πίνδου (ανατολικό τμήμα) και την Ιόνιο Ζώνη (κεντρικό-δυτικό τμήμα).

  • Οι όχθες του Αράχθου προσφέρουν ένα "πανόραμα" της δομής της Ιονίου Ζώνης από το χωριό Κέδρος (Δήμος Τζουμέρκων), βόρεια της περιοχής μελέτης, μέχρι το Καλέντζι (Δήμος Κατσανοχωρίων).

Πηγή : http://www.gefiriplakas.gr/klima.php

 

Γεωλογία Ηπείρου

 

 

Χλωρίδα - Πανίδα:

Το μεγαλύτερο μέρος του χωριού καλύπτεται με δάση από έλατα, πεύκα, πουρνάρια και κουμαριές.

 

Πηγή: Αγροτουριστική Α.Ε., 2003. Άρτα και Πρέβεζα: Τζουμέρκα, Αχέροντας και Αμβρακικός. Οικοτουριστικός οδηγός για τις πράσινες τάξεις, Περιφερειακές Εκδόσεις «Έλλα», Λάρισα.

 

Χλωρίδα
Οι πλαγιές των Τζουμέρκων παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία από αυτοφυή δάση ελάτης και πεύκης καθώς και μεγάλη ποικιλία από καρποφόρα, αειθαλή ή φυλλοβόλα: Βελανιδιές, κουμαριές, αγριοκερασιές, φουντουκιές, κουτσουπιές, φλαμουριές, πλατάνια και ξηροπλάτανοι. Ποικιλία φυτών όπως το σαλέπι, η άγρια μέντα, το τσάι, η θρούμπη, η ρίγανη, η άγρια ορχιδέα, ο νάρκισσος, ο κόκκινος κρίνος όταν ανθίσουν γεμίζουν με το άρωμά τους και το χρώμα τους την περιοχή

Πανίδα
Ελάφια, λύκοι, αγριόγατοι, ζαρκάδια, αρκούδες και ασβοί, πέρδικες, τσαλαπετεινοί, αετοί και σταυραετοί. συμβιώνουν στο οικοσύστημα της περιοχής.

Πηγή : http://www.agnanta.gr/content/view/169/267/lang,el/

 

 

Μονοπάτια:

Υδάτινοι Δρόμοι (Kayak & Raffting). Βασική Διαδρομή:  Γέφυρα Πλάκας - Σκούπα

Πηγή: http://www.nomarxia-artas.gr/BAE7EF14.el.aspx

 

 

Προστατευόμενες περιοχές - Μνημεία της φύσης:

Προτεινόμενο Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων-Περιστερίου & Χαράδρας Αράχθου

 

Τύποι οικοτόπων στα Τζουμέρκα

 

Βιοποικιλότητα στα Τζουμέρκα

 

Προβλήματα - Απειλές - Ανάγκες

 

Στην ευρύτερη περιοχή του νομού Άρτας υπάρχει το θεσμοθετημένο Εθνικό Πάρκο Yγροτόπων Αμβρακικού.

 

 

Αλληλεπίδραση περιβάλλοντος και τοπικού πολιτισμού:

Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Περιβάλλοντος - Τοπικού Πολιτισμού Νομού Άρτας

 

Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Περιβάλλοντος - Τοπικού Πολιτισμού

 

 

Προβλήματα - Ανάγκες:

Προβλήματα-Ανάγκες της ευρύτερης περιοχής του Ν. Άρτας

 

Ορεινός τουρισμός. Προβλήματα - ανάγκες.

 

 

Ιστοσελίδες τοπικού ενδιαφέροντος:

  • Τοπικό Σύμφωνο Ποιότητας Ορεινής Άρτας "Τα Τζουμέρκα" : http://www.tzoumerka-net.gr/

  • Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Τζουμέρκων (Ι.Λ.Ε.Τ.: έδρα: Άγναντα Άρτας). Έκδοση του ετήσιου Δελτίου «Τζουμερκιώτικα Χρονικά» (τεύχη 1-5) και μιας ολοκληρωμένης και συστηματικής «Τζουμερκιώτικης βιβλιογραφίας». Πληροφορίες: http://www.ktistades.gr/initial.htm ,

    http://www.agnanta.gr/content/view/159/256/lang,el/

 

 

 

 

Αναφορές:

Ειδική βιβλιογραφία

Φίλος Σ., 1989. Άγναντα Άρτας: ιστορική αναδρομή, εσωτερική συγκρότηση και κοινωνική δομή του χωριού, λαογραφική παράδοση, Αδελφότητα Αγναντιτών Αθήνας, Αθήνα

Φίλος Σ., 1991. Άγναντα ΑΡΤΑΣ, έκδοση Αδελφότητας Αγναντιτών Αθήνας, Αθήνα.

Αγροτουριστική Α.Ε., 2003. Άρτα και Πρέβεζα: Τζουμέρκα, Αχέροντας και Αμβρακικός. Οικοτουριστικός οδηγός για τις πράσινες τάξεις, Περιφερειακές Εκδόσεις «Έλλα», Λάρισα.

Θεοχαρόπουλος Γ., 1997. Τζουμέρκα, οι άγνωστες πλευρές. Περιοδικό Κορφές, τεύχος Νοεμ-Δεκεμ.1997, σελ. 28-32.

Καρατζένης Ν., 1991. Οι νομάδες κτηνοτρόφοι των Τζουμέρκων, Άρτα.

Λαμπράκης Χρ., 1962. Τραγούδια των Τσουμέρκων, Περιοδ. Λαογραφία, τομ 20ος,

Σούλης Χ., 1928.Τα "Μπουκουρέϊκα" των Τζουμέρκων: Ήτοι, περί της συνθηματικής γλώσσης των ραφτάδων των Σχωρετσάνων των Τζουμέρκων, Ηπειρωτικά Χρονικά, Ιωάννινα

Σχισμένος Α., 2001. Τα 55 πέτρινα γεφύρια του Αράχθου. Φυσικά γεφύρια, θεογέφυρα, διαβολογέφυρα, Αθήνα, 117-120 

Τρομπούκης Α., 2007. Φύση, Πολιτιστική Κληρονομιά και Ανάπτυξη στα Τζουμέρκα. πρακτικά του 4ου Διεπιστημονικού Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. και του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. για το Μέτσοβο με θέμα «Η ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου» (23-26 Σεπτεμβρίου 2004), σελ 358-372, τόμος Β, Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη, Αθήνα.

Τσίπηρας, K., 1993. Trekking στα Τζουμέρκα και στα Άγραφα. Ορειβατικός Σύλλογος Αχαρνών, Αθήνα.

Παπακίτσος Χ., 2006. Από την Τζουμερκιώτικη λαλιά στη λαϊκή μας παράδοση. Αθήνα. Δήμος Αγνάντων.

 

Γενική βιβλιογραφία Νομού Άρτας

Επιστροφή