ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΤΟΠΙΚΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥΣ

ΤΩΝ ΟΡΕΙΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΗΣΗ ΤΟΥΣ

ΜΕ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΟΡΕΙΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

 

ΝΟΜΟΣ ΑΡΤΑΣ

Ορεινά Δημοτικά και Κοινοτικά Διαμερίσματα

 

Δήμος Αγνάντων - Δ.Δ. Γραικικού

 

Υψόμετρο:

680μ

Πηγή: www.mapgreece.gr

 

 

Πληθυσμός:

356 κάτοικοι (79 το Άνω Γραικικό, 85 τα Γουριανά, 30η Γραβιά, 90 το Κάτω Γραικικό, 66 ο Ρωμανός, 6 το Σελίον)

Πηγή : Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμοι Κάτοικοι - Απογραφή 2001

 

 

Απόσταση από μεγάλο αστικό κέντρο:

Άνω Γραικικό : (μέσω Ροδαυγής) 61 χλμ. - (μέσω Ράμιας) 77,5 χλμ. από Άρτα

Κάτω Γραικικό : (μέσω Ροδαυγής) 61 χλμ.- (μέσω Ράμιας) 80,5 χλμ. - (μέσω Μακρύκαμπου) 66,5 χλμ. από Άρτα

Πηγή :

http://www.nomarxia-artas.gr/B47D3D02.el.aspx

http://www.nomarxia-artas.gr/2F6EC35C.el.aspx

 

 

 

Ιστορικά στοιχεία:

Το άνω Γραικικό (τέως Γρετσιτσα). Η μετονομασία σε Γραικικό έγινε το 1927 (σύμφωνα με την παράδοση) από τους αρχικούς κατοίκους που ονομάζονταν Γραικοί.

Πηγή : http://www.agnanta.gr/content/view/59/182/lang,el/

Περισσότερα ιστορικά στοιχεία για τον νομό Άρτας στην ιστοσελίδα :

http://www.nomarxia-artas.gr/10452F78.el.aspx

 

 

Ιστορικά μνημεία - μουσεία:

  • Στην περιοχή υπάρχει κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος της ακρόπολης των Γουργιανών, πρόκειται για την Αρχαία ακρόπολη μεταξύ Γουριανών και Ρωμανού (οικισμός της κοινότητας Γραικικού). Περιλαμβάνονται αρχαίοι τάφοι στη θέση"Pόγκι" και αρχαίο νεκροταφείο στη θέση "Σπιτοτόπι" . (ΥΑ 15794/19-12-1961 - ΦΕΚ 35/Β/2-2-1962)

  • Στο τοπικό διαμέρισμα Γραικικού, στο λόγγο του Προφήτη Ηλία, έχουν εντοπιστεί προϊστορικά όστρακα, αιχμές δοράτων, αγγεία, νομίσματα, τμήμα προϊστορικής αξίνας.

Πηγή:

http://www.agnanta.gr/content/view/109/243/lang,el/

http://listedmonuments.culture.gr/monument.php?code=957&v17=

http://www.agnanta.gr/content/view/109/243/lang,el/

 

Πληροφορίες για μουσεία, κλασσικά, βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία Ν. Άρτας στην ιστοσελίδα:

http://www.nomarxia-artas.gr/6B6E6AB4.el.aspx

 

 

Αξιόλογες εκκλησίες - Ι. Μονές:

  • Η ιερά μονή Χρυσσοσπηλιώτισσας (Γούργιανα). Ο ναός πήρε τη σημερινή του μορφή το 1663, όταν πιθανόν ανακαινίσθηκε εκ βάθρων παλαιότερος ναός. Οι τοιχογραφίες και το ξυλόγλυπτο τέμπλο του χρονολογούνται το 1801. Βρίσκεται στη θέση Τζιούμα κοντά στο χωριό Γουριανά των Τζουμέρκων. είναι μετόχι της μονής Θεοτοκίου και τιμάται στη μνήμη της Γέννησης της Θεοτόκου. Ονομάστηκε έτσι, γιατί σε σπηλιά που υπάρχει στον περίβολο του ναού βρέθηκε κατά την παράδοση χρυσή εικόνα της Παναγίας, η οποία δυστυχώς σήμερα δε σώζεται. Άλλη παράδοση λεει πως στις σπηλιές που βρίσκονται γύρω απ' το μνημείο, γινόταν κρυφό Σχολείο απ' τους καλόγηρους σε όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας.

    Η ιερά μονή Χρυσοσπηλιώτισσας Γουριανών (μαζί με τα προσκτίσματα και τις βρύσες) είναι χαρακτηρισμένη ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο (ΥΑ ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/Β1/Φ33/9692/241/9-4-1986 - ΦΕΚ 289/Β/24-4-1986).

  • Η ιερά μονή του Αγ. Χριστοφόρου που βρίσκεται στο Γραικικό συγχωνεύθηκε το1860 με τη μονή Αγ. Αικατερίνης στον Καταρράκτη Άρτας.   

Πηγή:

http://www.nomarxia-artas.gr/5BDFD7F3.el.aspx

http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?ID_FEKYA=17398

http://www.tzoumerka.info/index.php?lang_code=el

  • Ιερός Ναός των Εισοδείων της Θεοτόκου στο Γραικικό

Πηγή : http://www.agnanta.gr/content/view/163/261/lang,el/

 

 

Πολιτιστικές εκδηλώσεις - Πανηγύρια:

  • Αγίου Χριστοφόρου στο Γραικικό

  • Στα Γουριανά : Χρυσοσπληλώτισσας και Αγίου Βησσαρίωνα

  • Στο Κάτω Γραικικό 15 Αυγούστου

Πηγή : http://www.agnanta.gr/content/view/170/268/lang,el/

 

 

Ήθη - Έθιμα - Παραδόσεις:

 

 

 

Γαστρονομία - Τοπικές Γεύσεις:

Οι πίτες ήταν το βασικό κομμάτι της διατροφής των νομάδων κτηνοτρόφων, των σκηνιτών, των βλάχων της Ηπείρου. Αυτό εξηγεί και την εκπληκτική ποικιλία που υπάρχει στην περιοχή.

Πηγή: Α. Γιώτης, 2003. Εδεσματολόγιον Ηπείρου, εκδ Ελληνικά Γράμματα.

 

Γαλατόπιτα, κολοκυθόπιτα, κουρκουτόπιτα, κρεατόπιτα,  λαχανόπιτα, μακαρονόπιτα, μπατσάρια, ρυζόπιτα, τραχανόπιτα, τυρόπιτα από το «παραδοσιακές πίτες Ηπείρου» Α. Στεφανόπουλος. Αναλυτικά οι συνταγές στο: www.epcon.gr

 

Γλυκά κουταλιού

Πηγή : http://www.agnanta.gr/content/view/171/269/lang,el/  

 

 

Τοπικά Προϊόντα:

Κάποια από τα παραδοσιακά προϊόντα της περιοχής των Τζουμέρκων είναι: το μέλι, το κρασί, το τσίπουρο, ο τραχανάς, οι χυλοπίτες, τα γλυκά του κουταλιού, τα αρωματικά φυτά όπως η ρίγανη, το χαμομήλι, το τσάι βουνού κτλ., οι ξηροί καρποί όπως το κάστανο, το καρύδια κ.α., το τυρί φέτα.

Πηγή : http://www.dimosathamanias.gr/visit.htm#4

 

 

Παραδοσιακά επαγγέλματα:

Καπάδες: Προμήθευαν τις αγορές Ανατολής και Δύσης (Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Οδησσό, Τεργέστη, Νεάπολη, Βιέννη και Μασσαλία) με χειροποίητες κάπες – χονδρούς μάλλινους επενδύτες – για τα ναυτικά πληρώματα της Αδριατικής και της Μεσογείου και το στρατό του Ναπολέοντα.

Τερζήδες: Ράφτες που κοσμούσαν με κεντίδια παραδοσιακές φορεσιές που κυκλοφορούσαν σε όλα τα Βαλκάνια

Πελεκάνοι: Μάστοροι της πέτρας- πελεκούσαν την γκρίζα ψαμμόπετρα

Ταγιαδόροι: Ξυλογλύπτες που σκάλιζαν τα τέμπλα των εκκλησιών και των μοναστηριών και τις μπακλαβαδωτές οροφές των αρχοντικών

Πηγή:

Παλιούρας Α., 2005. Τζουμέρκα μου περήφανα. ΤΖΟΥΜΕΡΚΑ Βουνά στο σχήμα του ουρανού, Μαρκέτου Σ. (επιμ.). Αθήνα: Επτά ΗΜΕΡΕΣ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ. 22/05/2005.

 

 

Παραδοσιακός οικισμός:

Όχι

Πηγή : http://estia.minenv.gr/EXEC

 

 

Παραδοσιακή αρχιτεκτονική:

Νερόμυλος, στο συνοικισμό Γουριανών ιδ. της κοινότητας και της Εκκλησίας. Έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, διότι αποτελεί αξιόλογο δείγμα κτιρίου ειδικής χρήσης με στοιχεία τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής, το οποίο είναι συνδεδεμένο με την παραγωγική και κοινωνική ιστορία του οικισμού και είναι σημαντικό για τη μελέτη της ιστορίας της αρχιτεκτονικής.(ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/4244 π.ε./9670/3-2-1998 - ΦΕΚ 228/Β/11-3-1998).

Πηγή :

http://www.agnanta.gr/content/view/109/243/lang,el/

http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?ID_FEKYA=17399

 

Η Αρχιτεκτονική της Ηπείρου

Φωτογραφίες παραδοσιακών κτισμάτων

Ηπειρώτικα Γεφύρια

Ηπειρώτες Μάστοροι

Οι περιβαλλοντικές παράμετροι στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική

Γλωσσάρι παραδοσιακής αρχιτεκτονικής

 

 

Διατηρητέα κτίρια:

Όχι

Πηγή : http://estia.minenv.gr/EXEC

 

 

Ντοπιολαλιά - Γλωσσικά ιδιώματα:

"Μπουκουραίικα", η συνθηματική γλώσσα των ραφτάδων των Τζουμέρκων της Ηπείρου.

Πηγή : http://www.remen.gr/glosses/boukoureika.html

 

 

Βουνά:

Αθαμανικά Όρη ή Όρη Αθαμανών ή Τζουμέρκα. Ψηλότερη κορυφή το Καταφίδι (2.393 μ.).

 

Χάρτης Όρους Αθαμανικά ή Τζουμέρκα

Στοιχεία  Όρους Αθαμανικά ή Τζουμέρκα

Πηγή: Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (http://www.axiosbios.gr

 

 

Επιφανειακά - Υπόγεια Νερά:

Στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου Αγνάντων βρίσκεται ο ποταμός Άραθχος

 

Χάρτης- Υδατικά Διαμερίσματα Ηπείρου, Υδατικοί πόροι, Ζήτηση νερού

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης Διεύθυνση Υδατικού Δυναμικού (www.axiosbios.gr)

   
Υπέδαφος:

Το κύριο υπόστρωμα των Τζουμέρκων είναι ασβεστόλιθος, με σποραδική εμφάνιση του φλύσχη.

Πηγή : Αγροτουριστική Α.Ε., Οικοτουριστικός Οδηγός, Οι πράσινες προτάσεις στην Άρτα και Πρέβεζα - Τζουμέρκα, Αχέροντας, Αμβρακικός.

Γεωλογία Ηπείρου

   

Χλωρίδα - Πανίδα:

Χλωρίδα
Οι πλαγιές των Τζουμέρκων παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία από αυτοφυή δάση ελάτης και πεύκης καθώς και μεγάλη ποικιλία από καρποφόρα, αειθαλή ή φυλλοβόλα: Βελανιδιές, κουμαριές, αγριοκερασιές, φουντουκιές, κουτσουπιές, φλαμουριές, πλατάνια και ξηροπλάτανοι. Ποικιλία φυτών όπως το σαλέπι, η άγρια μέντα, το τσάι, η θρούμπη, η ρίγανη, η άγρια ορχιδέα, ο νάρκισσος, ο κόκκινος κρίνος όταν ανθίσουν γεμίζουν με το άρωμά τους και το χρώμα τους την περιοχή

Πανίδα
Ελάφια, λύκοι, αγριόγατοι, ζαρκάδια, αρκούδες και ασβοί, πέρδικες, τσαλαπετεινοί, αετοί και σταυραετοί. συμβιώνουν στο οικοσύστημα της περιοχής.

Πηγή : http://www.agnanta.gr/content/view/169/267/lang,el/

   

Μονοπάτια:

 

 

 

Προστατευόμενες περιοχές - Μνημεία της φύσης:

Προτεινόμενο Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων-Περιστερίου & Χαράδρας Αράχθου

 

Τύποι οικοτόπων στα Τζουμέρκα

 

Βιοποικιλότητα στα Τζουμέρκα

 

Προβλήματα - Απειλές - Ανάγκες

 

Στην ευρύτερη περιοχή του νομού Άρτας υπάρχει το θεσμοθετημένο Εθνικό Πάρκο Yγροτόπων Αμβρακικού.

 

 

Αλληλεπίδραση περιβάλλοντος και τοπικού πολιτισμού:

Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Περιβάλλοντος - Τοπικού Πολιτισμού Νομού Άρτας

 

Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Περιβάλλοντος - Τοπικού Πολιτισμού

 

 

Προβλήματα - Ανάγκες:

Προβλήματα-Ανάγκες της ευρύτερης περιοχής του Ν. Άρτας

 

Ορεινός τουρισμός. Προβλήματα - ανάγκες.

 

 

Ιστοσελίδες τοπικού ενδιαφέροντος:

  • Τοπικό Σύμφωνο Ποιότητας Ορεινής Άρτας "Τα Τζουμέρκα" : http://www.tzoumerka-net.gr/

  • Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Τζουμέρκων (Ι.Λ.Ε.Τ.: έδρα: Άγναντα Άρτας). Έκδοση του ετήσιου Δελτίου «Τζουμερκιώτικα Χρονικά» (τεύχη 1-5) και μιας ολοκληρωμένης και συστηματικής «Τζουμερκιώτικης βιβλιογραφίας». Πληροφορίες: http://www.ktistades.gr/initial.htm ,

    http://www.agnanta.gr/content/view/159/256/lang,el/

 

 

 

 

Αναφορές:

Ειδική βιβλιογραφία

Αγροτουριστική Α.Ε., 2003. Άρτα και Πρέβεζα: Τζουμέρκα, Αχέροντας και Αμβρακικός. Οικοτουριστικός οδηγός για τις πράσινες τάξεις, Περιφερειακές Εκδόσεις «Έλλα», Λάρισα.

Θεοχαρόπουλος Γ., 1997. Τζουμέρκα, οι άγνωστες πλευρές. Περιοδικό Κορφές, τεύχος Νοεμ-Δεκεμ.1997, σελ. 28-32.

Καρατζένης Ν., 1991. Οι νομάδες κτηνοτρόφοι των Τζουμέρκων, Άρτα.

Λαμπράκης Χρ., 1962. Τραγούδια των Τσουμέρκων, Περιοδ. Λαογραφία, τομ 20ος,

Σούλης Χ., 1928.Τα "Μπουκουρέϊκα" των Τζουμέρκων: Ήτοι, περί της συνθηματικής γλώσσης των ραφτάδων των Σχωρετσάνων των Τζουμέρκων, Ηπειρωτικά Χρονικά, Ιωάννινα

Σχισμένος Α., 2001. Τα 55 πέτρινα γεφύρια του Αράχθου. Φυσικά γεφύρια, θεογέφυρα, διαβολογέφυρα, Αθήνα, 117-120 

Τρομπούκης Α., 2007. Φύση, Πολιτιστική Κληρονομιά και Ανάπτυξη στα Τζουμέρκα. πρακτικά του 4ου Διεπιστημονικού Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. και του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. για το Μέτσοβο με θέμα «Η ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου» (23-26 Σεπτεμβρίου 2004), σελ 358-372, τόμος Β, Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη, Αθήνα.

Τσίπηρας, K., 1993. Trekking στα Τζουμέρκα και στα Άγραφα. Ορειβατικός Σύλλογος Αχαρνών, Αθήνα.

Παπακίτσος Χ., 2006. Από την Τζουμερκιώτικη λαλιά στη λαϊκή μας παράδοση. Αθήνα. Δήμος Αγνάντων.

Φίλος Σ., 1989. Άγναντα Άρτας: ιστορική αναδρομή, εσωτερική συγκρότηση και κοινωνική δομή του χωριού, λαογραφική παράδοση, Αδελφότητα Αγναντιτών Αθήνας, Αθήνα

Φίλος Σ., 1991. Άγναντα ΑΡΤΑΣ, έκδοση Αδελφότητας Αγναντιτών Αθήνας, Αθήνα.

 

Γενική βιβλιογραφία Νομού Άρτας

Επιστροφή