ΒΑΣΗ
ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ
ΤΟΥΣ ΤΟΠΙΚΟΥΣ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥΣ
ΤΩΝ
ΟΡΕΙΝΩΝ
ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΤΗΣ
ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ
ΤΗΝ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ
ΚΑΙ
ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΗΣΗ
ΤΟΥΣ
ΜΕ ΤΟ
ΦΥΣΙΚΟ ΟΡΕΙΝΟ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
ΝΟΜΟΣ ΑΡΤΑΣ
Ορεινά Δημοτικά και Κοινοτικά Διαμερίσματα
Κοινότητα Θεοδωριάνων
Υψόμετρο: |
950 μ. |
|
|
Πληθυσμός: |
263 κάτοικοι (245 τα Θεοδώριανα, 18 το Σκαρπάριο) Πηγή : ΕΣΥΕ - Μόνιμοι κάτοικοι - Απογραφή 2001 |
|
|
Απόσταση
από μεγάλο
αστικό κέντρο: |
83 χλμ. από την Άρτα |
|
|
Ιστορικά στοιχεία: |
Ιστορικά στοιχεία για το χωριό: http://www.theodoriana.com/content/view/17/32/lang,el/ Η ονομασία του χωριού προέρχεται από την αρχαία Αθαμανική πόλη Θεοδωρία. Ο οικισμός Σκαρπάρι ήταν για χρόνια απομονωμένος από τον υπόλοιπο κόσμο. Επικοινωνούσε μόνο με τα Θεοδώριανα, μέσω δύσβατου μονοπατιού. Τη δεκαετία του '80 κατασκευάστηκε δρόμος και το χωριό βγήκε από την αφάνεια. Πηγές: http://www.theodoriana.com/content/view/82/67/lang,el/ http://www.tzoumerka-net.gr/a3.htm
Iστορικά στοιχεία για το νομό Άρτας στην ιστοσελίδα : |
|
|
Ιστορικά
μνημεία -
μουσεία: |
Ευρήματα αρχαίας πόλης στη θέση "Σελιό" |
|
|
Αξιόλογες
εκκλησίες - Ι.
Μονές: |
|
|
|
Πολιτιστικές
εκδηλώσεις -
Πανηγύρια: |
|
|
|
Ήθη
- Έθιμα -
Παραδόσεις: |
Παραδοσιακός χορός "Διπλοκάγκελο" - χορεύεται στο πανηγύρι του 15αύγουστου. Καγκέλια, είναι οι φιδογυριστές στροφές του χορού. Το τραγούδι της Κωστηλάτας (τραγουδιέται στον διπλοκάγκελο). Αναφέρεται στον ξεσηκωμό των κατοίκων ενάντια στους τσιφλικάδες, στο λιβάδι της Κωστηλάτας.
Το έθιμο του αναμμένου πουρναριού σε όλα τα χωριά της Άρτας. Πηγή: http://www.oikade.gr/news_detail.asp?NewID=000000000006612.EL&NwcID=000000000000019.EL
Αναλυτικές πληροφορίες για τη μουσική και τους χορούς της Ηπείρου: http://www.vlahoi.net/content/view/90/2/ Ηπειρώτικο Πολυφωνικό Τραγούδι: http://www.vlahoi.net/content/view/44/2/
Πηγές: http://www.oikade.gr , http://www.theodoriana.com http://www.tzoumerka-net.gr/a32.htm |
|
|
Γαστρονομία
- Τοπικές
Γεύσεις: |
Οι πίτες σπάνια λείπουν από το Τζουμερκιώτικο - αλλά και γενικότερα το Ηπειρώτικο - τραπέζι και οι Τζουμερκιώτισσες είναι φημισμένες για την τέχνη του ανοίγματος του φύλλου. Πηγή: http://www.agnanta.gr/content/view/171/269/lang,el/ Παραδοσιακά φαγητά και συνταγές στις ιστοσελίδες: http://www.in.gr/Reviews/chapter.asp?lngReviewID=381&lngChapterID=45053 , www.epcon.gr |
|
|
Τοπικά
Προϊόντα: |
Κάποια από τα παραδοσιακά προϊόντα της περιοχής των Τζουμέρκων είναι: το μέλι, το κρασί, το τσίπουρο, ο τραχανάς, οι χυλοπίτες, τα γλυκά του κουταλιού, τα αρωματικά φυτά όπως η ρίγανη, το χαμομήλι, το τσάι βουνού κτλ., οι ξηροί καρποί όπως το κάστανο, το καρύδια κ.α., το τυρί φέτα. |
|
|
Παραδοσιακά
επαγγέλματα: |
Κτηνοτροφία, Γεωργία (σιτάρι, καλαμπόκι, φασόλια, μήλα, καρύδια, κ.λ.π.). Πηγές: http://www.theodoriana.com/content/view/105/75/lang,el/ http://www.geocities.com/oreinoi/monopatia.htm
Καπάδες: Προμήθευαν τις αγορές Ανατολής και Δύσης (Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Οδησσό, Τεργέστη, Νεάπολη, Βιέννη και Μασσαλία) με χειροποίητες κάπες – χονδρούς μάλλινους επενδύτες – για τα ναυτικά πληρώματα της Αδριατικής και της Μεσογείου και το στρατό του Ναπολέοντα. Τερζήδες: Ράφτες που κοσμούσαν με κεντίδια παραδοσιακές φορεσιές που κυκλοφορούσαν σε όλα τα Βαλκάνια Πελεκάνοι: Μάστοροι της πέτρας- πελεκούσαν την γκρίζα ψαμμόπετρα Ταγιαδόροι: Ξυλογλύπτες που σκάλιζαν τα τέμπλα των εκκλησιών και των μοναστηριών και τις μπακλαβαδωτές οροφές των αρχοντικών Πηγή: Παλιούρας Α., 2005. Τζουμέρκα μου περήφανα. ΤΖΟΥΜΕΡΚΑ Βουνά στο σχήμα του ουρανού, Μαρκέτου Σ. (επιμ.). Αθήνα: Επτά ΗΜΕΡΕΣ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ. 22/05/2005. |
|
|
Παραδοσιακός
οικισμός: |
Όχι Πηγή: http://estia.minenv.gr |
|
|
Παραδοσιακή
αρχιτεκτονική: |
Πηγές: http://www.theodoriana.com http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?ID_FEKYA=17408&v17= http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?ID_FEKYA=17409&v17= http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?ID_FEKYA=1325&v17=
Xαμόσπιτο: Kατοικία αποτελούμενη από ένα μόνο
δωμάτιο, συνήθως διαστάσεων 8x6 τετρ. πήχεων και ύψους 4 τετρ. πήχεων. Ηταν
στρωμένο με λάσπη από κοκκινόχωμα, χωρίς ταβάνι, χωρίς τζάμια και με το τζάκι
στη μέση του δωματίου.
Nτεβίτικο: Πρόκειται για συνδυασμό δύο μονόσπιτων.
Παρείχε περισσότερες ανέσεις στους κατοίκους του και ταυτόχρονα διέθετε
αρκετούς δευτερεύοντες χώρους (για αποθήκευση προϊόντων, φύλαξη ζώων κ.λπ.). Πηγή : http://trans.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_taxgreece_9016_26/01/2007_179582
Φωτογραφίες παραδοσιακών κτισμάτων Οι περιβαλλοντικές παράμετροι στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική |
|
|
Διατηρητέα
κτίρια: |
Όχι Πηγή : http://estia.minenv.gr/EXEC |
|
|
Ντοπιολαλιά
- Γλωσσικά
ιδιώματα: |
"Μπουκουραίικα", η συνθηματική γλώσσα των ραφτάδων των Τζουμέρκων της Ηπείρου. |
|
|
Βουνά: |
Αθαμανικά Όρη ή Όρη Αθαμανών ή Τζουμέρκα. Ψηλότερη κορυφή το Καταφίδι (2.393 μ.).
Χάρτης Όρους Αθαμανικά ή Τζουμέρκα Στοιχεία Όρους Αθαμανικά ή Τζουμέρκα Πηγή: Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (http://www.axiosbios.gr) |
|
|
Επιφανειακά -
Υπόγεια Νερά: |
Στο χωριό: Ποτάμι "Γκούρας" (ή Άσπρη Γκούρα). Ποτάμι "Μουζάκι". Καταρράκτες «ΣΟΥΔΑ» του ποταμού Άσπρη Γκούρα Πηγή: http://www.tzoumerka-net.gr/a3.htm Ρέμα "Μαρκς" (ή Παπαχρήστου) και Ρέμα "Σκούρτς". Ο Γκούρας και το Μουζάκι ενώνονται στη θέση "Σμίξη" και χύνονται στον Αχελώο. Το χωριό είναι πλούσιο σε πηγές. Περισσότερες πληροφορίες για τα ποτάμια και τις πηγές του χωριού : http://www.theodoriana.com/content/view/105/75/lang,el/
Στην ευρύτερη περιοχή: Άραχθος ποταμός, Αχελώος ποταμός
Χάρτης- Υδατικά Διαμερίσματα Ηπείρου, Υδατικοί πόροι, Ζήτηση νερού Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης Διεύθυνση Υδατικού Δυναμικού (www.axiosbios.gr) |
Υπέδαφος: |
Γεωλογία Ηπείρου |
Χλωρίδα
- Πανίδα: |
Έλατα, Πλατάνια, Πεύκα. Πηγή: http://www.epirus.com/theodoriana
Χλωρίδα Πανίδα |
|
|
Μονοπάτια: |
Πηγές: http://www.theodoriana.com/content/view/36/49/lang,el/ |
|
|
Προστατευόμενες
περιοχές -
Μνημεία της
φύσης: |
Προτεινόμενο Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων-Περιστερίου & Χαράδρας Αράχθου
Προβλήματα - Απειλές - Ανάγκες
Στην ευρύτερη περιοχή του νομού Άρτας υπάρχει το θεσμοθετημένο Εθνικό Πάρκο Yγροτόπων Αμβρακικού. |
|
|
Αλληλεπίδραση
περιβάλλοντος
και τοπικού
πολιτισμού: |
Το μεγαλύτερο μέρος των καλλιεργειών του χωριού ήταν ποτιστικές. Χρησιμοποιούνταν νερό από το ποτάμι και υπήρχε πλήρες αρδευτικό σύστημα, μέσω του οποίου το νερό μπορούσε να φτάσει παντού, με αυλάκια. Σε πολλές περιπτώσεις το πότισμα γίνονταν από πηγές. Για λόγους γεωργικούς υπήρχε εναλλαγή στις καλλιέργειες. Τη μία χρονιά ένα τμήμα σπέρνονταν με καλαμπόκια και φασόλια (καλλιέργειες που απαιτούσαν πολύ νερό) ενώ τα δύο άλλα τμήματα σπέρνονταν με σιτάρι και την επόμενη χρονιά γινόταν το αντίθετο. Υπήρχαν και περιοχές που δεν ποτίζονταν. Εκεί οι καλλιέργειες ήταν ξερικές (ποτίζονταν μόνο από τις βροχές). Πηγή: http://www.theodoriana.com/content/view/105/75/lang,el/ Ο τρόπος καλλιέργειας και ποτίσματος των χωραφιών δείχνει την άριστη προσαρμογή των ανθρώπων στις δυνατότητες και τους περιορισμούς του φυσικού περιβάλλοντος.
Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Περιβάλλοντος - Τοπικού Πολιτισμού Νομού Άρτας
|
|
|
Προβλήματα
- Ανάγκες: |
Υπάρχει σημαντικός κίνδυνος για τα δύο ποτάμια του χωριού, εξαιτίας της κατασκευής φραγμάτων. Οι κάτοικοι αντιδρούν εδώ και χρόνια. Πηγή: http://www.theodoriana.com Τοπικές οργανώσεις και κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής αντιδρούν εξαιτίας της περιβαλλοντικής υποβάθμισης που προκαλούν τα φράγματα στον Άραχθο. Πηγές: http://www.xsap.gr/personal/istories_araxthos.htm http://www.skoupa.gr/index.php?option=content&task=view&id=34
Προβλήματα-Ανάγκες της ευρύτερης περιοχής του Ν. Άρτας
|
|
|
Ιστοσελίδες
τοπικού
ενδιαφέροντος: |
|
|
|
Αναφορές: |
Ειδική βιβλιογραφία
Αγροτουριστική Α.Ε., 2003. Άρτα και Πρέβεζα: Τζουμέρκα, Αχέροντας και
Αμβρακικός. Οικοτουριστικός οδηγός για τις πράσινες τάξεις,
Περιφερειακές Εκδόσεις «Έλλα», Λάρισα.
Θεοχαρόπουλος Γ., 1997. Τζουμέρκα, οι άγνωστες πλευρές. Περιοδικό
Κορφές, τεύχος Νοεμ-Δεκεμ.1997, σελ. 28-32.
Καρατζένης Ν.,
1991.
Οι
νομάδες κτηνοτρόφοι των Τζουμέρκων, Άρτα.
Λαμπράκης Χρ.,
1962.
Τραγούδια των Τσουμέρκων, Περιοδ. Λαογραφία, τομ 20ος,
Παπακίτσος Χ., 2006. Από
την Τζουμερκιώτικη λαλιά στη λαϊκή μας παράδοση. Αθήνα. Δήμος Αγνάντων.
Σούλης Χ., 1928.Τα "Μπουκουρέϊκα" των Τζουμέρκων: Ήτοι, περί της
συνθηματικής γλώσσης των ραφτάδων των Σχωρετσάνων των Τζουμέρκων,
Ηπειρωτικά Χρονικά, Ιωάννινα Σχισμένος
Α., 2001. Τα 55 πέτρινα γεφύρια του Αράχθου. Φυσικά γεφύρια, θεογέφυρα, διαβολογέφυρα, Αθήνα, 117-120
Τρομπούκης Α., 2007. Φύση, Πολιτιστική Κληρονομιά και Ανάπτυξη στα
Τζουμέρκα, Πρακτικά του 4ου Διεπιστημονικού
Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. και του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. για το Μέτσοβο με
θέμα «Η ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου» (23-26 Σεπτεμβρίου 2004), σελ
358-372, τόμος Β, Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη, Αθήνα.
Τσίπηρας,
K., 1993.
Trekking
στα Τζουμέρκα και στα Άγραφα.
Ορειβατικός Σύλλογος Αχαρνών, Αθήνα.
|