Υψόμετρο:

940μ

Πηγή: www.mapgreece.gr

Πληθυσμός:

72 κάτοικοι

Πηγή : Ε.Σ.Υ.Ε. Μόνιμοι Κάτοικοι - Απογραφή 2001

Απόσταση από μεγάλο αστικό κέντρο:

93 χλμ. από τα Ιωάννινα.

Πηγή: http://www.rc.uoi.gr/km.htm

Ιστορικά στοιχεία:

Παλιά ονομασία Στράτσιανη

Πηγή: http://www.konitsa.eu/viewpage.php?page_id=4

Ιστορικά στοιχεία για το χωριό και την ευρύτερη περιοχή στην ιστοσελίδα:

http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/nomos_perioxes.htm#konitsa 

Ιστορικά μνημεία - μουσεία:

Αξιόλογες εκκλησίες - Ι. Μονές:

Πολιτιστικές εκδηλώσεις - Πανηγύρια:

17 και 18 Ιανουαρίου: Γλέντι
15 Αυγούστου: Γιορτή Κοίμησης Θεοτόκου

Πηγή: http://www.epirus.org/?cat=710

Ήθη - Έθιμα - Παραδόσεις:

Υπάρχουν πολλά έθιμα και παραδόσεις τα οποία είναι συνδεδεμένα με τα ταξίδια των μαστόρων. Η αναχώρησή και η επιστροφή τους συνοδευόταν πάντα από τραγούδια - αποχαιρετισμού και υποδοχής, λύπης και χαράς, αντίστοιχα - και γιορτές. Παραδόσεις που σχετίζονται με το νερό επίσης δεμένες με την τελετουργία της αναχώρησης των μαστόρων, όπως και έθιμα κατά το χτίσιμο των σπιτιών (σφάξιμο κόκορα, ρίψη νομισμάτων).

Γαστρονομία - Τοπικές Γεύσεις:

Τοπικά Προϊόντα:

Παραδοσιακά επαγγέλματα:

Μαστόροι της πέτρας (μαστοροχώρι). Τα εδάφη δεν ευνοούσαν τις γεωργικές καλλιέργειες και την κτηνοτροφία, έτσι η γεωργοκτηνοτροφική παραγωγή ήταν περιορισμένη και κυρίως οικόσιτη. Για αυτό οι κάτοικοι επιδίδονταν σε άλλου είδους εργασίες προκειμένου να επιβιώσουν.

Παράλληλα βέβαια ασχολούνταν με τη γεωργία και την κτηνοτροφία για να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες, ενώ υπήρχαν και οι γύφτοι που ήταν σιδεράδες και μουσικοί.

Πηγές: http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/nomos_mnimia.htm

http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/nomos_perioxes.htm#konitsa 

http://www.mastorohoria.gr/index1.htm

Παραδοσιακός οικισμός:

Όχι

Πηγή: http://estia.minenv.gr/EXEC

Παραδοσιακή αρχιτεκτονική:

Η Αρχιτεκτονική της Ηπείρου

Φωτογραφίες παραδοσιακών κτισμάτων

Ηπειρώτικα Γεφύρια

Ηπειρώτες Μάστοροι

Λαϊκή Ζωγραφική

Οι περιβαλλοντικές παράμετροι στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική

Γλωσσάρι παραδοσιακής αρχιτεκτονικής

Διατηρητέα κτίρια:

Όχι

Πηγή: http://estia.minenv.gr/EXEC

Ντοπιολαλιά - Γλωσσικά ιδιώματα:

Σε όλα τα Μαστοροχώρια, οι μάστορες μιλούσαν μεταξύ τους τα κουδαρίτικα - μυστική γλώσσα των μαστόρων που περνούσε από γενιά σε γενιά, για την προστασία του επαγγέλματος.

Βουνά:

Όρος Γράμμος (2.520μ.) - Βόρεια Πίνδος. Το τρίτο σε ύψος βουνό της Ελλάδας.

Χάρτης Βόρειας Πίνδου

Χάρτης Όρους Γράμμου

Στοιχεία Όρους Γράμμου

Πηγή: Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (www.axiosbios.gr)

Επιφανειακά - Υπόγεια Νερά: 

Το χωριό βρίσκεται στην κοιλάδα του Σαραντάπορου.

Πηγή: http://tsfetsas.pblogs.gr/nomos-iwanninwn-periohes.html

Αλπικές Λίμνες - Βάραθρα - Κολυμπήθρες

Χάρτης - Υδατικά Διαμερίσματα Ηπείρου, Υδατικοί πόροι, Ζήτηση νερού

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης - Δ/νση Υδατικού Δυναμικού (www.axiosbios.gr)

Υπέδαφος:

Χαρακτηριστικό πέτρωμα του Γράμμου αποτελεί η σερπεντίνη.

Πηγή: http://www.amarantos-konitsas.org.gr/

http://www.arcturos.gr/gr/wildlife/B2.asp

Γεωλογία Ηπείρου

Χλωρίδα - Πανίδα:

Γράμμος: Βραχώδεις περιοχές (Εσωτερικοί απόκρημνοι βράχοι), Δάση και δασικές εκτάσεις (Πλατύφυλλα φυλλοβόλα δάση, Μικτά δάση, Αυτοφυή κωνοφόρα δάση, Οικότονος των δασικών ορίων), Λιβάδια (Αλπικά και υποαλπικά ποολίβαδα), Υγρότοποι (Ποτάμια και ρέματα).

Χαμηλά, παραποτάμια βλάστηση, με κυρίαρχα είδη τα σκλήθρα και τις ιτιές. Σε κάποιες χαράδρες αναπτύσσονται και ιδιαίτεροι συνδυασμοί απαιτητικών φυλλοβόλων, όπως τα σφενδάμια, οι φτέλιες, οι φλαμουριές και οι ιπποκαστανιές
Ψηλότερα, αναπτύσσεται η ζώνη της δρυός, που σχηματίζει θαμνώνες ή χαμηλά δάση μεικτά με άλλα φυλλοβόλα.
Πάνω από τα 1.000 μ. βρίσκονται τα πυκνά δάση, όπου κυριαρχεί η μαύρη πεύκη, η οξιά και η ελάτη, αλλά και το ρόμπολο. Ιδιαίτερη οικολογική αξία έχει το μεικτό δάσος οξιάς και κωνοφόρων του Φλάμπουρου, που δεν έχει υποστεί ποτέ καμία δασική εκμετάλλευση.

Πηγή: http://www.amarantos-konitsas.org.gr/

http://www.arcturos.gr/gr/wildlife/B2.asp

http://www.ornithologiki.gr/gr/sppe/gr049.php

http://zoophilia-pets.blogspot.com/2007/07/blog-post_29.html

Φαρμακευτικά φυτά της περιοχής Κόνιτσας

• Artemisia absinthium L (Αψιθιά) (Οικογένεια Compositae). Πρόκειται για αρωματική πολυετή πόα. Από το φυτό αυτό εξάγεται το αψίθι, αρωματικό έλαιο με φαρμακευτικές ιδιότητες

• Είδη του γένους Salvia (φασκόμηλο) (Οικογένεια Lamiaceae)

  Salvia officinalis L , Salvia Sclarea L 

  Salvia officinalis L. Πρόκειται για πολυετές θαμνοφόρο φυτό. Παραδοσιακά έχει χρησιμοποιηθεί ως απολυμαντικό και αποχρεμπτικό σε περιπτώσεις κρυολογημάτων.

  Salvia sclarea L. Πρόκειται για διετές ποώδες φυτό. Το αιθέριο έλαιο που προέρχεται από το φυτό αυτό έχει αντιμικροβιακές ιδιότητες.

• Taxus baccata L. (Ίταμος, - Ήμερος Έλατος) (Οικογένεια Taxaceae). Πρόκειται για δίοικο αειθαλές δέντρο. Η φαρμακευτική του σημασία είναι πολύ σημαντική. Από τα βελονοειδή φύλλα του παράγονται τα : 10-deacetylbaccatin-III (docetaxel) και το plactixel. To docetaxel αποτελεί ευρείας χρήσης χημειοθεραπευτικό για πολλές μορφές καρκίνου (καρκίνος πνεύμονα, προστάτη, κεφαλής, στομάχου, ωοθηκών).

• Colchium autumnale (Οικογένεια Liliaceae). Πρόκειται για φυτό ιδιαίτερα τοξικό, που έχει όμως μεγάλη φαρμακευτική σημασία.  

• Είδη του γένους Allium (Οικογένεια Liliaceae)

• Allium vineale L.,Allium flavum L, Allium schoenoprasum L. Μελέτες δίνουν τις πρώτες ενδείξεις για αντιοξειδωτική δράση εκχυλισμάτων από τα φύλλα τους, εξαιτίας της υψηλής περιεκτικότητάς τους σε φλαβονοειδή, καροτενοιειδή και χλωροφύλλες, και  της χαμηλής περιεκτικότητας σε τοξικές ρίζες οξυγόνου.

• Οriganum vulgare L. (ρίγανη) (Oικογένεια Lamiaceae)

• Melissa officinalis (μελισσόχορτο) (Οικογένεια  Lamiaceae). Αρωματικό φυτό που παραδοσιακά χρησιμοποιείται ως καταπραϋντικό, για τη θεραπεία πονοκεφάλων, νευρώσεων, και υστερίας. Μελέτες έχουν δείξει ότι έχει αγχολυτικές ιδιότητες.

• Hedera helix (κισσός) (Οικογένεια Arialaceae). Aειθαλής θάμνος ή δεντρίλιο με βλαστό έρποντα ή αναρριχώμενο. Στην παραδοσιακή ιατρική χρησιμοποιείται για ανακούφιση του βήχα και της βρογχίτιδας.

• Equisetum arvenense L. (πολυκόμπι, κοντυλόχορτο, αλογοουρά (Οικογένεια Equisitinaceae). Πρόκειται για φυτό που ανήκει στα Πτεριδόφυτα. Ζει σε υγρά εδάφη. Είναι σημαντικό για τις φαρμακευτικές  ιδιότητες που έχει.

• Juglans regia L. (καρυδιά) (Οικογένεια Juglandaceae). Πρόκειται για φυλλοβόλο δέντρο, που ζει σε δροσερά εδάφη. Στην παραδοσιακή ιατρική, κατάπλασμα από το φυτό αυτό χρησιμοποιείτο για την επούλωση πληγών

• Hypericum prolificum (σπαθόχορτο, ή βαλσαμόχορτο, ή βάλσαμο) (Οικογένεια Guttiferae). Στην παραδοσιακή ιατρική χρησιμοποιείται ως αντικαταθλιπτικό και αγχολυτικό. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι έχει αντιοξειδωτική δράση.

Πηγή : Παλαιολόγου Μαρίνα, Φυτά της επαρχίας Κόνιτσας με φαρμακευτικές ιδιότητες με έμφαση στην αντικαρκινική δράση Συμβολή στην ανάπτυξη της Ηπείρου.   

Βλάστηση - Χλωρίδα Εθνικού Πάρκου Βίκου - Αώου

Πανίδα Εθνικού Πάρκου Βίκου - Αώου

Βιβλιογραφία

Μονοπάτια:

Ο Γράμμος διασχίζεται από το εθνικό μονοπάτι Ε6.

Πηγή: http://www.tospititougakou.gr/sights.html

Προστατευόμενες περιοχές - Μνημεία της φύσης:

Ολόκληρος ο Γράμμος έχει ιδιαίτερη οικολογική αξία και αποτελεί ιδανικό βιότοπο για πολλά είδη πανίδας και χλωρίδας. Εντάσσεται στο δίκτυο των Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά και στο δίκτυο Natura 2000. Ένας βασικός λόγος ένταξής του στο Natura είναι η παρουσία πληθυσμών καφέ αρκούδας.

Καθεστώς προστασίας του Γράμμου: 27.690 στρ. αποτελούν Καταφύγιο Αγριας Ζωής (Πάτωμα, Μαύρη Πέτρα, Λίμες, Αρένα, Λιούκου, Σταυρό). 11.000 στρ. αποτελούν Καταφύγιο Αγριας Ζωής (Καταφύκι/Γράμμου). 32.000 στρ. αποτελούν Καταφύγιο Αγριας Ζωής (Αρρένων Γράμμου/Γράμου). 41.000 στρ. αποτελούν Καταφύγιο Αγριας Ζωής (Ψωριάρικα-Τσάρνο). 1.300 στρ. αποτελούν Προστατευόμενο Μνημείο της Φύσης (Δάσος Γράμμου). Μέρος της περιοχής αποτελεί Βιογενετικό Απόθεμα.
344.700 στρ. της περιοχής καλύπτονται από τη Ζώνη Ειδικής Προστασίας ΚΟΡΥΦΕΣ ΟΡΟΥΣ ΓΡΑΜΜΟΣ (GR1320002).

Στον Γράμμο υπάρχει το μικτό δάσος Μπαρούγκα, το οποίο έχει ανακηρυχθεί "Μνημείο της Φύσης" (με οξιές, έλατα και μαύρη πεύκη). ΦΕΚ 656/Β/1986.

Πηγή: http://www.arcturos.gr/gr/wildlife/B2.asp

http://www.ornithologiki.gr/gr/sppe/gr049.php

http://zoophilia-pets.blogspot.com/2007/07/blog-post_29.html

http://www.tospititougakou.gr/sights.html

http://www.ekby.gr/ekby/el/EKBY_PP_el.html

Κέντρα ενημέρωσης και οικολογικά-περιβαλλοντικά πάρκα

Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου - Εθνικό Πάρκο Βίκου - Αώου

Περιοχές Natura - Σημαντικές Περιοχές για Πουλιά

Βιβλιογραφία

Αλληλεπίδραση περιβάλλοντος και τοπικού πολιτισμού:

Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ) Κόνιτσας διοργάνωσε το 2006 με επιτυχία Σεμινάριο-Συνάντηση Εργασίας Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας  Εκπαίδευσης, στην Κόνιτσα στο πλαίσιο του Εθνικού Θεματικού Δικτύου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης: «Παραδοσιακοί Οικισμοί και Φύση», προσέγγιση των παραδοσιακών πρακτικών διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος στους χώρους μελέτης και προβολή τους στη σημερινή εποχή, με στόχο την ολοκληρωμένη και αξιοβίωτη ανάπτυξη.

Ο χώρος μελέτης ήταν τα παραδοσιακά κτίσματα είτε ως σύνολα (οικισμοί) είτε μεμονωμένα. Αντιστοιχούν στις κοινωνικές, οικονομικές, πολιτισμικές δομές της παραδοσιακής κοινωνίας, δηλαδή της κοινωνίας πριν από τη βιομηχανική εποχή, η οποία χαρακτηριζόταν κυρίως από τον αγροτικό  προσανατολισμό της, την περιορισμένη χρήση της τεχνολογίας, τη σταθερότητα των εθίμων κ.α.

(www.oikismoi-phisi.net.gr/ΚΠΕ_ΚΟΝΙΤΣΑΣ_ΔΕΛΤΙΟ_ΤΥΠΟΥ1.doc)

Οι μαθητικές ομάδες συνέταξαν στο πλαίσιο του  δικτύου Παραδοσιακοί Οικισμοί & Φύση αξιόλογες εργασίες οι οποίες παρουσιάζονται στον δικτυακό τόπο : http://www.oikismoi-phisi.net.gr/paidia.htm

Συμμετείχαν 58 σχολεία από όλη την Ελλάδα και το σεμινάριο είχε ως αντικείμενο τη σχέση του ανθρώπου με το φυσικό του περίγυρο, την αλληλεπίδραση του φυσικού με το πολιτισμικό περιβάλλον.

Η δράση αυτή αποτελεί μια πολύ καλή προσπάθεια ευαισθητοποίησης των παιδιών και των εκπαιδευτικών για την μοναδικότητα των ορεινών περιοχών και τις πολυδιάστατες αλληλεπιδράσεις και αλληλεξαρτήσεις τους με τη φύση, την παράδοση, τον πολιτισμό, την κοινωνία, την οικονομία κτλ.

Η επαρχία της Κόνιτσας χαρακτηρίζεται επίσης από εξαιρετικό πλούτο χλωρίδας, με πολλές φαρμακευτικές ιδιότητες Η παρουσίαση των φυτών αυτών τόσο στο επιστημονικό, όσο και στο ευρύτερο κοινό θα συνεισφέρει στην προώθηση των «τριών σημείων αιχμής»- παιδεία, έρευνα, τεχνολογία- για την ανάπτυξη τόσο της περιοχής των Ιωαννίνων, όσο και της Ελλάδας γενικότερα. Εκτός από την επιμόρφωση του επιστημονικού  κόσμου, αλλά και του ευρύτερου κοινού, θα προωθηθεί και η τουριστική και οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, Μπορεί, ακόμα, να γίνει αφορμή για την ανακάλυψη είτε νέων φυτών με φαρμακευτικές ιδιότητες, είτε νέων ιδιοτήτων των ήδη γνωστών,  που θα ανοίξουν νέους δρόμους στην έρευνα για την καταπολέμηση πληθώρας ασθενειών. Αξίζει να σημειωθεί, ότι ερευνητές βρίσκονται στα πρώτα βήματα της ανακάλυψης ενός νέου δρόμου με τον οποίο τα φαρμακευτικά φυτά καταπολεμούν τον καρκίνο και τους παθογόνους  μικροοργανισμούς: αυτού της ενεργοποίησης των υποδοχέων τύπου Τoll (Toll like receptors), που ενεργοποιούν την απάντηση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Μερικά από τα επαγγέλματα που σχετίζονται με τα βότανα του Βίκου είναι: Οι φαρμακοτρίφτες, οι εξορκιστές για βασκανία και οι πρακτικοί γιατροί. Οι τελευταίοι ονομάζονται και Κομπογιαννίτες (από τους κόμπους στο μαντήλι τους για τα βότανα), Ματσουκάδες (από το μπαστούνι, τη ράβδο ή το ματσούκι) και Βικογιατροί (από τα βότανα του Βίκου). (Ντρενογιάννης, 2006).

Επομένως τα βότανα αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς της Ηπείρου.

Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Περιβάλλοντος - Τοπικού Πολιτισμού Νομού Ιωαννίνων

Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Περιβάλλοντος - Τοπικού Πολιτισμού

Προγράμματα που έχουν εφαρμοστεί στην περιοχή σχετικά με περιβάλλον και ανάπτυξη

Προβλήματα - Ανάγκες:

Προβλήματα - Ανάγκες της ευρύτερης περιοχής του Ν. Ιωαννίνων

Ορεινός τουρισμός. Προβλήματα - ανάγκες.

Ιστοσελίδες τοπικού ενδιαφέροντος:

• Ιστοσελίδες με φωτογραφίες από τον Γράμμο: http://www.panoramio.com/user/32741 και http://www.eppkas.gr/grammos/grammos.htm

• Στην περιοχή του Γράμμου έχει εφαρμοστεί το πρόγραμμα LIFE Nature. Πληροφορίες στην ιστοσελίδα: http://www.arcturos.gr/gr/action/C3.asp

• Έχει γίνει πρόταση να δημιουργηθεί μονοπάτι, σε περιοχή του Γράμμου, στο πλαίσιο του προγράμματος Natura 2000. Πληροφορίες στην  ιστοσελίδα: http://www.ankas.gr/index.php?Language=&articleId=85

• Στο πλαίσιο του προγράμματος LANDSCAPE έχει γίνει πρόταση "Γράμμος - Τοπίο της χρονιάς στην

  Ευρώπη για τα έτη 2007-2008". Πληροφορίες στην ιστοσελίδα: http://www.ankas.gr/index.php?Language=&articleId=84

• Ιστοσελίδα με πληροφορίες που αφορούν στην περιοχή της Κόνιτσας: Αξιοθέατα, μνημεία, οικοτουρισμός, δραστηριότητες κ.α.  http://www.konitsa.info/

• Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κόνιτσας : http://users.otenet.gr/~kpekonits/ 

• 6ο Δημοτικό Σχολείο Ιωαννίνων "Ο Ιωάννης Κωλέττης" http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/index_gr.htm

• Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων : http://www.nomioan.gr/

• Info Ioannina : http://www.ioannina.info/index.php?lang_code=el

• Περιφέρεια Ηπείρου http://www.roe.gr/

• Αναπτυξιακή Εταιρεία Ήπειρος Α.Ε.  http://www.epirussa.gr/

• Epirus Connection http://www.epcon.gr

• Epirus Ecotour Guide http://www.ecotour-epirus.gr/

• Τα Πέτρινα Γεφύρια της Ηπείρου : http://www.petrinagefiria.uoi.gr/search.php

• Η Βιοποικιλότητα της Ηπείρου : http://www.viopikilotita.uoi.gr/

• Χοροί Ηπείρου: http://paroutsas.jmc.gr/dances/epiros/frames.htm

• Παραδοσιακή Μουσική Ηπείρου: http://www.epcon.gr/EpconMusic/

Αναφορές:

Ειδική βιβλιογραφία

Βερτοδούλου – Καψάλη Αγγελική, 1995. Ήπειρος. Πολιτιστική κληρονομιά και φύση, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα – Γιάννινα.

Δεύτος Θεόδωρος, 2004. Ο Ηπειρώτικος Γάμος, εκδ. Θεόδωρος Ι. Δεύτος, Αθήνα.

Ευθυμίου Αν., 1993.  Ηπειρώτικα Διηγήματα. εκδ. Ευθυμίου Αν.

Κόνιτσα, άρθρο από την Εφημερίδα  Νέοι Αγώνες, στο http://www.epcon.gr/s/Article.asp#

Κουκούδης Αστέριος, 2000. Οι Μητροπόλεις και η Διασπορά των Βλάχων, Μελέτες για τους Βλάχους ΤΟΜΟΣ Β’, εκδ. ΖΗΤΡΟΣ, Θεσσαλονίκη.

Κωνστάντιος Δ., 2003. Κόνιτσα. Μαστοροχώρια - Αώος - Ζαγοροχώρια, Εκδόσεις ΕΛΛΑ

ΚΠΕ Κόνιτσας, 2004. Παραδοσιακοί οικισμοί και φύση, Κόνιτσα.

Κυριακίδης Π. (1981). Κοινωνικά και εθνολογικά στοιχεία στις παροιμίες της περιοχής Κόνιτσας Ηπείρου. Θεσσαλονίκη. Η Δωδώνη. 

Λυμπερόπουλος Γ. (2000). Κόνιτσα. Ιστορία και Πολιτισμός. Χρέος στον τόπο μου. Κόνιτσα.

Λυμπερόπουλος Γ., 1971. Παζαριού ανατομή. εκδ. Λυμπερόπουλος Γ.

Λυμπερόπουλος Γ., 1972. Ορεινοί και μεθόριοι. εκδ. Λυμπερόπουλος Γ.

Μάργαρης Β. 2007. Κόνιτσα. Τα ξακουστά Μαστοροχώρια. Γιάννινα.

Νιτσιάκος Β, 1996. Η επαρχία Κόνιτσας στο χώρο και το χρόνο. εκδ. Δήμος Κόνιτσας - Πνευματικό Κέντρο.

Νιτσιάκος Βασίλης, 1995. Οι ορεινές κοινότητες της Βόρειας Πίνδου. Στον απόηχο της μακράς διάρκειας, εκδ. Πλέθρον, Αθήνα.

Οικοτουριστικός Οδηγός, από τη σειρά Πίνδος, 2003. Κόνιτσα. Μαστοροχώρια – Αώος – Ζαγοροχώρια, Περιφερειακές εκδόσεις «έλλα», Λάρισα.

Παπαδημούλης Τ. (1972). Η Κόνιτσα που έσβησε. Αθήνα.

Παπαϊωάννου Χ., 2001. Προστατευόμενη Περιοχή Βόρειας Πίνδου, Α’ έκδοση, Ήπειρος Α.Ε. Αναπτυξιακή Εταιρία.

Παπαϊωάννου Χ., 2001. Προστατευόμενη Περιοχή Βόρειας Πίνδου, Α’ έκδοση, Ήπειρος Α.Ε. Αναπτυξιακή Εταιρία.

Πολίτης Γ.  2001. Αώος. Ο τελευταίος άγριος ποταμός, περιοδικό ΕΥΡΥΓΩΝΙΟΣ.

Προστατευόμενη Περιοχή Βόρειας Πίνδου. Άνθρωποι και Πολιτισμός, έντυπο φυλλάδιο, έκδοση Αρκτούρος για την Ήπειρος Α.Ε., στα πλαίσια του Επιχειρησιακού Προγράμματος Περιβάλλον.

Ράφτης Α., Τουφίδης Σ., 2003. Η Κόνιτσα και τα χωριά της, Εκδόσεις Σ. Τουφίδη.

Σπητέρης Τ., 1979. Τρεις αιώνες νεοελληνικής τέχνης (1660 – 1967), εκδ. ΠΑΠΥΡΟΣ, Αθήνα.

Σφήκας Γιώργος, 2002. Τα Εθνικά Πάρκα της Ελλάδας, Εθνικό Πάρκο Βίκου – Αώου  σελ. 60, ταξιδιωτικός οδηγός, εκδ. EXPLORER,  Αθήνα.

Ταρνάνας Α., 2006. Η Γόνιμη πέτρα. εκδ. Αιγόκερως

ΥΠΕΠΘ - ΕΙΝ, Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κόνιτσας, 2001. Φύση και έργα ανθρώπων, εκδ. Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κόνιτσας, Κόνιτσα.

ΥΠΠΟ, 1999. Κόνιτσα, φωτογραφική έκθεση, Αθήνα, Έκδοση ΤΑΠ.

Φρόντζος, Κ., 1955. Ήπειρωτικά έθιμα (Εισαγωγή - κείμενα-μεθοδολογική κατάταξις, Ηπειρωτική Εστία

Χουλιάρας Νίκος. Η νύχτα µε τα ορεινά χωριά.

Γενική βιβλιογραφία Νομού Ιωαννίνων