Υψόμετρο:

1240μ.

Πηγή: http://www.plikati.gr/

Πληθυσμός:

126 κάτοικοι

Πηγή : Ε.Σ.Υ.Ε. Μόνιμοι Κάτοικοι - Απογραφή 2001

Απόσταση από μεγάλο αστικό κέντρο:

110χλμ. από τα Ιωάννινα

Πηγή: http://www.rc.uoi.gr/km.htm

Ιστορικά στοιχεία:

Παλιά ονομασία Πληκάδες.

Το 1841 μεγάλος αριθμός οικογενειών από το Πληκάτι εγκαθίσταται στο νέο χωριό Μπελκαμένη (σημερινή Δροσοπηγή) στο Νομό Φλώρινας. Το 1861 μεταναστεύουν ξανά και φτιάχνουν εκεί κοντά νέο χωριό τη Νεγοβάνη (σημερινό Φλάμπουρο) και στο Καζακλάρ της Θεσσαλίας (σημερινός Αμπελώνας).

Πηγή: http://users.kyk.sch.gr/aristhodas/mastroxoria.htm

Ιστορικά μνημεία - μουσεία:

Αξιόλογες εκκλησίες - Ι. Μονές:

Ναός Αγ. Αθανασίου - αξιόλογο τέμπλο και ταβάνι

Πηγή: http://users.kyk.sch.gr/aristhodas/mastroxoria.htm

Πολιτιστικές εκδηλώσεις - Πανηγύρια:

15 Αυγούστου

Πηγή: http://www.epirus.org/?cat=710

16 Φεβρουαρίου - γιορτή σε όλα τα μαστοροχώρια της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας της Πληκαδίτισας.

Πηγή: http://users.kyk.sch.gr/aristhodas/mastroxoria.htm

Ήθη - Έθιμα - Παραδόσεις:

Γαστρονομία - Τοπικές Γεύσεις:

Τοπικά Προϊόντα:

Παραδοσιακά επαγγέλματα:

Είναι μάστορες κυρίως ενώ παράλληλα εξασκούν κτηνοτροφία και μικρής κλίμακας γεωργία. Τα εδάφη στην περιοχή ήταν άγονα και δεν ευνοούσαν την εκτεταμένη καλλιέργεια της γης. Έτσι, οι κάτοικοι των χωριών ήταν αναγκασμένοι να στραφούν σε άλλες μορφές οικονομίας, προκειμένου να εξασφαλίσουν την επιβίωσή τους. Επιδόθηκαν στην τέχνη του χτισίματος, με τα μόνα υλικά που έβγαζε ο τόπος τους. Την πέτρα και το ξύλο. Έγιναν άριστοι μάστορες και ταξιδεύοντας σε πολλές περιοχές της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης, άφησαν έναν εξαιρετικό πλούτο πέτρινων οικοδομημάτων - σπίτια, εκκλησίες, γεφύρια, μύλους, σχολεία, κ.λ.π.

Πηγή: http://www.geocities.com/Athens/Thebes/2912/grmuseum1.htm

Παραδοσιακός οικισμός:

Όχι

Πηγή: http://estia.minenv.gr/EXEC

Παραδοσιακή αρχιτεκτονική:

Σε όλα τα μαστοροχώρια υλικά δομής είναι η πέτρα και το ξύλο. Ωστόσο, από χωριό σε χωριό υπάρχουν διαφορές στο χρώμα της πέτρας, που διαμορφώνουν ανάλογα και τις αποχρώσεις των τοίχων των κτισμάτων, αλλά και στην ποιότητά της που επηρεάζει και διαφοροποιεί τον τρόπο χτισίματος (ενίοτε ενισχυμένες ξυλοδεσιές). Για το χτίσιμο χρησιμοποιούσαν πάντα την πέτρα που έβγαζε κάθε τόπος. Το ορεινό έδαφος, το δύσκολο ανάγλυφο και η αργή μεταφορά των υλικών με ζώα και κάρα επέβαλαν κάθε χωριό να αξιοποιεί τα δικά του υλικά.

Πηγή: http://www.apn.gr/travel-articles-tacidiotika-arthra/konitsa-pro-s-klisi-gia-peripeteia.html

Η Αρχιτεκτονική της Ηπείρου

Φωτογραφίες παραδοσιακών κτισμάτων

Ηπειρώτικα Γεφύρια

Ηπειρώτες Μάστοροι

Λαϊκή Ζωγραφική

Οι περιβαλλοντικές παράμετροι στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική

Γλωσσάρι παραδοσιακής αρχιτεκτονικής

Διατηρητέα κτίρια:

Όχι

Πηγή: http://estia.minenv.gr/EXEC

Ντοπιολαλιά - Γλωσσικά ιδιώματα:

Βλάχικη γλώσσα. Το Πληκάτι είναι βλαχοχώρι.

Σε όλα τα μαστοροχώρια μιλούσαν τα "κουδαρίτικα" ή "μαστόρικα", μυστική γλώσσα των μαστόρων, την οποία χρησιμοποιούσαν για να κρατούν στα κλειστά όρια της κοινωνίας τους την τέχνη τους.

Σχετικά με τα μαστόρικα έχουν γίνει έρευνες και μελέτες - γλωσσάρι, τρόπος μετάδοσης από γενιά σε γενιά, κ.λ.π. Σχετικά στοιχεία υπάρχουν και στο Μουσείο Ηπειρωτών Μαστόρων, στην Πυρσόγιαννη.

Βουνά:

Όρος Γράμμος (2.520μ.) - Βόρεια Πίνδος. Το τρίτο σε ύψος βουνό της Ελλάδας.

Χάρτης Όρους Γράμμου

Στοιχεία Όρους Γράμμου

Πηγή: Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (www.axiosbios.gr)

Επιφανειακά-Υπόγεια Νερά:

Γοργοπόταμος, παραπόταμος του Σαραντάπορου.

Πηγή: http://www.mybike.gr/lofiversion/index.php/t2764.html

Αλπικές Λίμνες - Βάραθρα - Κολυμπήθρες

Χάρτης - Υδατικά Διαμερίσματα Ηπείρου, Υδατικοί πόροι, Ζήτηση νερού

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης - Δ/νση Υδατικού Δυναμικού (www.axiosbios.gr)

Υπέδαφος:

Χαρακτηριστικό πέτρωμα του Γράμμου αποτελεί η σερπεντίνη.

Πηγή: http://www.amarantos-konitsas.org.gr/

http://www.arcturos.gr/gr/wildlife/B2.asp

Γεωλογία Ηπείρου

Χλωρίδα - Πανίδα:

Στο Πληκάτι υπάρχει ορεινό λιβάδι με φτέρες, μαυρόπευκα και οξιές, το οποίο είναι χαρακτηρισμένο ως οικότοπος.

Γράμμος: Βραχώδεις περιοχές (Εσωτερικοί απόκρημνοι βράχοι), Δάση και δασικές εκτάσεις (Πλατύφυλλα φυλλοβόλα δάση, Μικτά δάση, Αυτοφυή κωνοφόρα δάση, Οικότονος των δασικών ορίων), Λιβάδια (Αλπικά και υποαλπικά ποολίβαδα), Υγρότοποι (Ποτάμια και ρέματα).

Χαμηλά, παραποτάμια βλάστηση, με κυρίαρχα είδη τα σκλήθρα και τις ιτιές. Σε κάποιες χαράδρες αναπτύσσονται και ιδιαίτεροι συνδυασμοί απαιτητικών φυλλοβόλων, όπως τα σφενδάμια, οι φτέλιες, οι φλαμουριές και οι ιπποκαστανιές
Ψηλότερα, αναπτύσσεται η ζώνη της δρυός, που σχηματίζει θαμνώνες ή χαμηλά δάση μεικτά με άλλα φυλλοβόλα.
Πάνω από τα 1.000 μ. βρίσκονται τα πυκνά δάση, όπου κυριαρχεί η μαύρη πεύκη, η οξιά και η ελάτη, αλλά και το ρόμπολο. Ιδιαίτερη οικολογική αξία έχει το μεικτό δάσος οξιάς και κωνοφόρων του Φλάμπουρου, που δεν έχει υποστεί ποτέ καμία δασική εκμετάλλευση.

Στον Γράμμο έχουν καταγραφεί 20 είδη θηλαστικών και 448 είδη χλωρίδας.

Πηγές:  http://www.viopikilotita.uoi.gr/toikot.php?id=113

http://www.amarantos-konitsas.org.gr/

http://www.arcturos.gr/gr/wildlife/B2.asp

http://www.ornithologiki.gr/gr/sppe/gr049.php

http://zoophilia-pets.blogspot.com/2007/07/blog-post_29.html

http://www.plikati.gr/grammos.htm

Μονοπάτια:

• Υπάρχει ορειβατικό μονοπάτι που διασχίζει το βουνό, ξεκινώντας από το Πληκάτι και καταλήγοντας στο χωριό Γράμμος.

• Από το χωριό ξεκινά μονοπάτι για την κορυφή. Περνά πρώτα από την κορυφή Κουκούλι και στη συνέχεια φτάνει στην κορυφή Μαύρη πέτρα. Στη συνέχεια με κατεύθυνση βόρεια περνά από την κορυφή Περήφανο και μετά, με κατεύθυνση προς τα αριστερά, φτάνει στην κορυφή του Γράμμου. Συνολικός χρόνος πορείας 4 ώρες.

• Ο Γράμμος διασχίζεται από το εθνικό μονοπάτι Ε6.

Πηγές: http://www.plikati.gr/grammos.htm

http://www.tospititougakou.gr/sights.html

Προστατευόμενες περιοχές - Μνημεία της φύσης:

Ολόκληρος ο Γράμμος έχει ιδιαίτερη οικολογική αξία και αποτελεί ιδανικό βιότοπο για πολλά είδη πανίδας και χλωρίδας. Εντάσσεται στο δίκτυο των Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά και στο δίκτυο Natura 2000. Ένας βασικός λόγος ένταξής του στο Natura είναι η παρουσία πληθυσμών καφέ αρκούδας.

Καθεστώς προστασίας του Γράμμου: 27.690 στρ. αποτελούν Καταφύγιο Αγριας Ζωής (Πάτωμα, Μαύρη Πέτρα, Λίμες, Αρένα, Λιούκου, Σταυρό). 11.000 στρ. αποτελούν Καταφύγιο Αγριας Ζωής (Καταφύκι/Γράμμου). 32.000 στρ. αποτελούν Καταφύγιο Αγριας Ζωής (Αρρένων Γράμμου/Γράμμου). 41.000 στρ. αποτελούν Καταφύγιο Αγριας Ζωής (Ψωριάρικα-Τσάρνο). 1.300 στρ. αποτελούν Προστατευόμενο Μνημείο της Φύσης (Δάσος Γράμμου). Μέρος της περιοχής αποτελεί Βιογενετικό Απόθεμα.
344.700 στρ. της περιοχής καλύπτονται από τη Ζώνη Ειδικής Προστασίας ΚΟΡΥΦΕΣ ΟΡΟΥΣ ΓΡΑΜΜΟΣ (GR1320002).

Στον Γράμμο υπάρχει το μικτό δάσος Μπαρούγκα, το οποίο έχει ανακηρυχθεί "Μνημείο της Φύσης" (με οξιές, έλατα και μαύρη πεύκη). ΦΕΚ 656/Β/1986.

Πηγές: http://www.arcturos.gr/gr/wildlife/B2.asp

http://www.ornithologiki.gr/gr/sppe/gr049.php

http://zoophilia-pets.blogspot.com/2007/07/blog-post_29.html

http://www.tospititougakou.gr/sights.html

http://www.ekby.gr/ekby/el/EKBY_PP_el.html

Στην ευρύτερη περιοχή του νομού Ιωαννίνων βρίσκεται το Εθνικό Πάρκο Βορείας Πίνδου το οποίο περιλαμβάνει τους Εθνικούς Δρυμούς της Βάλιας Κάλντας και του Βίκου-Αώου.

Αλληλεπίδραση περιβάλλοντος και τοπικού πολιτισμού:

Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ) Κόνιτσας διοργάνωσε το 2006 με επιτυχία Σεμινάριο-Συνάντηση Εργασίας Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας  Εκπαίδευσης, στην Κόνιτσα στο πλαίσιο του Εθνικού Θεματικού Δικτύου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης: «Παραδοσιακοί Οικισμοί και Φύση», προσέγγιση των παραδοσιακών πρακτικών διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος στους χώρους μελέτης και προβολή τους στη σημερινή εποχή, με στόχο την ολοκληρωμένη και αξιοβίωτη ανάπτυξη.

Ο χώρος μελέτης ήταν τα παραδοσιακά κτίσματα είτε ως σύνολα (οικισμοί) είτε μεμονωμένα. Αντιστοιχούν στις κοινωνικές, οικονομικές, πολιτισμικές δομές της παραδοσιακής κοινωνίας, δηλαδή της κοινωνίας πριν από τη βιομηχανική εποχή, η οποία χαρακτηριζόταν κυρίως από τον αγροτικό  προσανατολισμό της, την περιορισμένη χρήση της τεχνολογίας, τη σταθερότητα των εθίμων κ.α.

(www.oikismoi-phisi.net.gr/ΚΠΕ_ΚΟΝΙΤΣΑΣ_ΔΕΛΤΙΟ_ΤΥΠΟΥ1.doc)

Οι μαθητικές ομάδες συνέταξαν στο πλαίσιο του  δικτύου Παραδοσιακοί Οικισμοί & Φύση αξιόλογες εργασίες οι οποίες παρουσιάζονται στον δικτυακό τόπο : http://www.oikismoi-phisi.net.gr/paidia.htm

Συμμετείχαν 58 σχολεία από όλη την Ελλάδα και το σεμινάριο είχε ως αντικείμενο τη σχέση του ανθρώπου με το φυσικό του περίγυρο, την αλληλεπίδραση του φυσικού με το πολιτισμικό περιβάλλον.

Η δράση αυτή αποτελεί μια πολύ καλή προσπάθεια ευαισθητοποίησης των παιδιών και των εκπαιδευτικών για την μοναδικότητα των ορεινών περιοχών και τις πολυδιάστατες αλληλεπιδράσεις και αλληλεξαρτήσεις τους με τη φύση, την παράδοση, τον πολιτισμό, την κοινωνία, την οικονομία κτλ.

Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Περιβάλλοντος - Τοπικού Πολιτισμού Νομού Ιωαννίνων

Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Περιβάλλοντος - Τοπικού Πολιτισμού

Προγράμματα που έχουν εφαρμοστεί στην περιοχή σχετικά με περιβάλλον και ανάπτυξη

Προβλήματα - Ανάγκες:

Το βασικότερο πρόβλημα σε όλα τα μαστοροχώρια είναι η ερήμωση. Οι κάτοικοι τα έχουν εγκαταλείψει και τα περισσότερα είναι σχεδόν έρημα. Σε όσα έχουν απομείνει μόνιμοι κάτοικοι είναι όλοι ηλικιωμένοι, επομένως σε μερικά χρόνια θα ερημώσουν κι αυτά. Τάσεις ανάκαμψης του φαινομένου δεν παρατηρούνται, ενώ μόνο κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού τα χωριά γεμίζουν με κόσμο - ντόπιοι και απόγονοί τους που επιστρέφουν για διακοπές, αλλά και τουρίστες που τα επισκέπτονται. Η περιοχή παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον τόσο όσον αφορά το φυσικό όσο και το πολιτισμικό τους περιβάλλον. Ωστόσο, οι υποδομές σε οδικό δίκτυο αλλά και χώρους διαμονής είναι ανεπαρκείς και σε κακή κατάσταση, στην πλειοψηφία των χωριών.

Επίσης η οικολογική ισορροπία του Γράμμου έχει ανεπανόρθωτα διαταραχτεί, μετά από τις πυρκαγιές του Αυγούστου 2007, οι οποίες έκαψαν πολύ μεγάλες δασικές εκτάσεις με σπάνια είδη χλωρίδας και ταυτόχρονα κατέστρεψαν τους βασικότερους βιότοπους της καφέ αρκούδας. 

Προβλήματα - Ανάγκες της ευρύτερης περιοχής του Ν. Ιωαννίνων

Ορεινός τουρισμός. Προβλήματα - ανάγκες.

Ιστοσελίδες τοπικού ενδιαφέροντος:

• Ιστοσελίδα του χωριού: http://www.plikati.gr/

• Δραστηριοποιείται ο Πολιτιστικός Σύλλογος "Η Παναγιά η Πληκαδίτισα": http://www.mastorohoria.gr/main8.htm

• Ιστοσελίδα του δήμου Μαστοροχωρίων: www.mastorohoria.gr

• Ιστοσελίδες με φωτογραφίες από τον Γράμμο: http://www.panoramio.com/user/32741 και http://www.eppkas.gr/grammos/grammos.htm

• Στην περιοχή του Γράμμου έχει εφαρμοστεί το πρόγραμμα LIFE Nature. Πληροφορίες στην ιστοσελίδα: http://www.arcturos.gr/gr/action/C3.asp

• Έχει γίνει πρόταση να δημιουργηθεί μονοπάτι, σε περιοχή του Γράμμου, στο πλαίσιο του προγράμματος Natura 2000. Πληροφορίες στην ιστοσελίδα: http://www.ankas.gr/index.php?Language=&articleId=85

• Στο πλαίσιο του προγράμματος LANDSCAPE έχει γίνει πρόταση "Γράμμος - Τοπίο της χρονιάς στην Ευρώπη για τα έτη 2007 - 2008". Πληροφορίες στην ιστοσελίδα: http://www.ankas.gr/index.php?Language=&articleId=84

• 3ο Δημοτικό Σχολείο Κόνιτσας, Εργασία "Τα Μαστοροχώρια της Κόνιτσας": http://www.prmelina.gr/a6/a6208.htm

• 6ο Δημοτικό Σχολείο Ιωαννίνων "Ο Ιωάννης Κωλέττης" http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/index_gr.htm

• Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων : http://www.nomioan.gr/

• Info Ioannina : http://www.ioannina.info/index.php?lang_code=el

• Περιφέρεια Ηπείρου http://www.roe.gr/

• Αναπτυξιακή Εταιρεία Ήπειρος Α.Ε.  http://www.epirussa.gr/

• Epirus Connection http://www.epcon.gr

• Epirus Ecotour Guide http://www.ecotour-epirus.gr/

• Τα Πέτρινα Γεφύρια της Ηπείρου : http://www.petrinagefiria.uoi.gr/search.php

• Η Βιοποικιλότητα της Ηπείρου : http://www.viopikilotita.uoi.gr/

• Χοροί Ηπείρου: http://paroutsas.jmc.gr/dances/epiros/frames.htm

• Παραδοσιακή Μουσική Ηπείρου: http://www.epcon.gr/EpconMusic/

Αναφορές:

Ειδική βιβλιογραφία

Αρμολόι, 1979. Ξυλογλύπτες και μαραγκοί, Τρίμηνη έκδοση με θέματα από την Πυρσόγιαννη και τα γύρω μαστοροχώρια, τευχ.7, σ.22-23.

Αράπογλου Μ, 1996. Κόνιτσα: άνθρωπος και χώρος: η ταυτότητα μέσα στη διαφορά, 1ο Επιστημονικό Συμπόσιο «Η επαρχία Κόνιτσας στο χώρο και το χρόνο», Κόνιτσα Ιωαννίνων, σελ. 137-144, Μάιος 1995.

Αρμολόι, 1979. Ξυλογλύπτες και μαραγκοί, Τρίμηνη έκδοση με θέματα από την Πυρσόγιαννη και τα γύρω μαστοροχώρια, τευχ.7, σ.22-23.

Βερτοδούλου – Καψάλη Αγγελική, 1995. Ήπειρος. Πολιτιστική κληρονομιά και φύση, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα – Γιάννινα.

Δεύτος Θεόδωρος, 2004. Ο Ηπειρώτικος Γάμος, εκδ. Θεόδωρος Ι. Δεύτος, Αθήνα.

Ευθυμίου Αν., 1993.  Ηπειρώτικα Διηγήματα. εκδ. Ευθυμίου Αν.

Κόνιτσα, άρθρο από την Εφημερίδα  Νέοι Αγώνες, στο http://www.epcon.gr/s/Article.asp#

Κουκούδης Αστέριος, 2000. Οι Μητροπόλεις και η Διασπορά των Βλάχων, Μελέτες για τους Βλάχους ΤΟΜΟΣ Β’, εκδ. ΖΗΤΡΟΣ, Θεσσαλονίκη.

ΚΠΕ Κόνιτσας, 2004. Παραδοσιακοί οικισμοί και φύση, Κόνιτσα.

Κυριακίδης Π. (1981). Κοινωνικά και εθνολογικά στοιχεία στις παροιμίες της περιοχής Κόνιτσας Ηπείρου. Θεσσαλονίκη. Η Δωδώνη. 

Λυμπερόπουλος Γ. (2000). Κόνιτσα. Ιστορία και Πολιτισμός. Χρέος στον τόπο μου. Κόνιτσα.

Λυμπερόπουλος Γ., 1971. Παζαριού ανατομή. εκδ. Λυμπερόπουλος Γ.

Λυμπερόπουλος Γ., 1972. Ορεινοί και μεθόριοι. εκδ. Λυμπερόπουλος Γ.

Μαμμόπουλος Α, 1973. Λαϊκή αρχιτεκτονική: Ηπειρώτες μαστόροι και γεφύρια, Βιβλιοθήκη Ηπειρωτικής Εταιρείας Αθηνών αρ.40: Αθήνα

Μαντάς Σ, 1984. Ηπειρώτικα Γεφύρια, Λαϊκό Πολύπτυχο – Τεχνικές Εκδόσεις Α.Ε.: Αθήνα  15

Μαντάς Σ, 1987.  Το γεφύρι κι ο Ηπειρώτης, Λαϊκό Πολύπτυχο – Τεχνικές Εκδόσεις Α.Ε.: Αθήνα

Μάργαρης Β. 2007. Κόνιτσα. Τα ξακουστά Μαστοροχώρια. Γιάννινα.

Νιτσιάκος Β, 1996. Η επαρχία Κόνιτσας στο χώρο και το χρόνο. εκδ. Δήμος Κόνιτσας - Πνευματικό Κέντρο.

Νιτσιάκος Βασίλης, 1995. Οι ορεινές κοινότητες της Βόρειας Πίνδου. Στον απόηχο της μακράς διάρκειας, εκδ. Πλέθρον, Αθήνα.

Οικοτουριστικός Οδηγός, από τη σειρά Πίνδος, 2003. Κόνιτσα. Μαστοροχώρια – Αώος – Ζαγοροχώρια, Περιφερειακές εκδόσεις «έλλα», Λάρισα.

Παπαδημούλης Τ. (1972). Η Κόνιτσα που έσβησε. Αθήνα.

Παπαϊωάννου Χ., 2001. Προστατευόμενη Περιοχή Βόρειας Πίνδου, Α’ έκδοση, Ήπειρος Α.Ε. Αναπτυξιακή Εταιρία.

Πετρονώτης Α, 2001. Πέτρινα γεφύρια στην Ελλάδα στο Φύση και έργα ανθρώπων, Υπ. Ε.Π.Θ.-Ε.Ι.Ν. & Κ.Π.Ε. Κόνιτσας, Κόνιτσα

Πολίτης Γ.  2001. Αώος. Ο τελευταίος άγριος ποταμός, περιοδικό ΕΥΡΥΓΩΝΙΟΣ.

Προστατευόμενη Περιοχή Βόρειας Πίνδου. Άνθρωποι και Πολιτισμός, έντυπο φυλλάδιο, έκδοση Αρκτούρος για την Ήπειρος Α.Ε., στα πλαίσια του Επιχειρησιακού Προγράμματος Περιβάλλον.

Σπητέρης Τ., 1979. Τρεις αιώνες νεοελληνικής τέχνης (1660 – 1967), εκδ. ΠΑΠΥΡΟΣ, Αθήνα.

Σφήκας Γιώργος, 2002. Τα Εθνικά Πάρκα της Ελλάδας, Εθνικό Πάρκο Βίκου – Αώου  σελ. 60, ταξιδιωτικός οδηγός, εκδ. EXPLORER,  Αθήνα.

Ταρνάνας Α., 2006. Η Γόνιμη πέτρα. εκδ. Αιγόκερως

Τουφίδης Σωτήρης. Η Κόνιτσα και τα χωριά της.

ΥΠΕΠΘ - ΕΙΝ, Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κόνιτσας, 2001. Φύση και έργα ανθρώπων, εκδ. Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κόνιτσας, Κόνιτσα.

ΥΠΠΟ, 1999. Κόνιτσα, φωτογραφική έκθεση, Αθήνα, Έκδοση ΤΑΠ.

Φρόντζος, Κ., 1955. Ήπειρωτικά έθιμα (Εισαγωγή - κείμενα-μεθοδολογική κατάταξις, Ηπειρωτική Εστία

Χουλιάρας Νίκος. Η νύχτα µε τα ορεινά χωριά.

Γενική βιβλιογραφία Νομού Ιωαννίνων