Υψόμετρο:

1100μ

Πηγή: www.mapgreece.gr

Πληθυσμός:

59 κάτοικοι

Πηγή : Ε.Σ.Υ.Ε. Μόνιμοι Κάτοικοι - Απογραφή 2001

Απόσταση από μεγάλο αστικό κέντρο:

109χλμ. από τα Ιωάννινα

Πηγή: http://www.rc.uoi.gr/km.htm

Ιστορικά στοιχεία:

Ιστορικά μνημεία - μουσεία:

Έχει γίνει πρόταση να δημιουργηθεί Μουσείο Χιοναδιτών Ζωγράφων και να στεγαστεί στο κτίριο του παλιού σχολείου.

Πηγή: http://users.kyk.sch.gr/aristhodas/mastroxoria.htm

Αξιόλογες εκκλησίες - Ι. Μονές:

Αγ. Αθανάσιος (1866) με εικόνες όλων των περιόδων της Χιοναδίτικης αγιογραφίας

Πηγή: http://users.kyk.sch.gr/aristhodas/mastroxoria.htm

Πολιτιστικές εκδηλώσεις - Πανηγύρια:

Πανηγύρι 15 Αύγουστου.

20 Ιουλίου (Προφήτη Ηλία)

Πηγή: http://www.epirus.org/?cat=710

16 Φεβρουαρίου - γιορτή σε όλα τα μαστοροχώρια της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας της Πληκαδίτισας.

Πηγή: http://users.kyk.sch.gr/aristhodas/mastroxoria.htm

Ήθη - Έθιμα - Παραδόσεις:

Γαστρονομία - Τοπικές Γεύσεις:

Τοπικά Προϊόντα:

Παραδοσιακά επαγγέλματα:

Οι κάτοικοι του χωριού ήταν ιδιαίτερα φημισμένοι ζωγράφοι και αγιογράφοι. Το χωριό ήταν άγονο και η στροφή στην τέχνη της ζωγραφικής αποτελούσε μοναδική διέξοδο για την επιβίωση. Οι ζωγράφοι ακολουθούσαν τα μπουλούκια των μαστόρων και διακοσμούσαν τα σπίτια, τα αρχοντικά, τις εκκλησίες. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι δεν υπάρχει χωριό στην Ελλάδα ή τα Βαλκάνια, στο οποίο οι Χιοναδίτες ζωγράφοι να μην έχουν αφήσει κάποιο έργο τους, κοσμικό ή εκκλησιαστικό. Από τους Χιονάδες κατάγονται 65 λαϊκοί ζωγράφοι (Μουτσόπουλος Ν.). Η κτηνοτροφία αποτελούσε επίσης παραδοσιακή ασχολία και η καλλιέργεια κηπευτικών για τις ανάγκες κάθε οικογένειας.

Πηγή: http://users.kyk.sch.gr/aristhodas/mastroxoria.htm

Παραδοσιακός οικισμός:

Όχι

Πηγή: http://estia.minenv.gr/EXEC

Παραδοσιακή αρχιτεκτονική:

Υπάρχει μονότοξο γεφύρι στη θέση Παρασπόρι. Ιδιαίτερο δείγμα τοπικής αρχιτεκτονικής αποτελεί το παλιό διώροφο σχολείο (1912). (ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/4991/23613/13-5-1998 - ΦΕΚ 545/Β/3-6-1998)

Σε όλα τα μαστοροχώρια υλικά δομής είναι η πέτρα και το ξύλο. Ωστόσο, από χωριό σε χωριό υπάρχουν διαφορές στο χρώμα της πέτρας, που διαμορφώνουν ανάλογα και τις αποχρώσεις των τοίχων των κτισμάτων, αλλά και στην ποιότητά της που επηρεάζει και διαφοροποιεί τον τρόπο χτισίματος (ενίοτε ενισχυμένες ξυλοδεσιές). Για το χτίσιμο χρησιμοποιούσαν πάντα την πέτρα που έβγαζε κάθε τόπος. Το ορεινό έδαφος, το δύσκολο ανάγλυφο και η αργή μεταφορά των υλικών με ζώα και κάρα επέβαλαν κάθε χωριό να αξιοποιεί τα δικά του υλικά.

Πηγές: http://www.apn.gr/travel-articles-tacidiotika-arthra/konitsa-pro-s-klisi-gia-peripeteia.html

http://users.kyk.sch.gr/aristhodas/mastroxoria.htm και http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?ID_FEKYA=5041&v17=

Η Αρχιτεκτονική της Ηπείρου

Φωτογραφίες παραδοσιακών κτισμάτων

Ηπειρώτικα Γεφύρια

Ηπειρώτες Μάστοροι

Λαϊκή Ζωγραφική

Οι περιβαλλοντικές παράμετροι στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική

Γλωσσάρι παραδοσιακής αρχιτεκτονικής

Διατηρητέα κτίρια:

Παλαιό Δημοτικό Σχολείο (ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/4237/54477/3-11-1997 - ΦΕΚ 1025/Β/20-11-1997)

Πηγή: http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?ID_FEKYA=1094&v17=

Ντοπιολαλιά - Γλωσσικά ιδιώματα:

Βουνά:

Όρος Γράμμος (2.520μ.) - Βόρεια Πίνδος. Το τρίτο σε ύψος βουνό της Ελλάδας.

Χάρτης Όρους Γράμμου

Στοιχεία Όρους Γράμμου

Πηγή: Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (www.axiosbios.gr)

Επιφανειακά-Υπόγεια Νερά:

Γοργοπόταμος, παραπόταμος του Σαραντάπορου.

Πηγή: http://www.mybike.gr/lofiversion/index.php/t2764.html

Αλπικές Λίμνες - Βάραθρα - Κολυμπήθρες

Χάρτης - Υδατικά Διαμερίσματα Ηπείρου, Υδατικοί πόροι, Ζήτηση νερού

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης - Δ/νση Υδατικού Δυναμικού (www.axiosbios.gr)

Υπέδαφος:

Χαρακτηριστικό πέτρωμα του Γράμμου αποτελεί η σερπεντίνη.

Πηγή: http://www.amarantos-konitsas.org.gr/

http://www.arcturos.gr/gr/wildlife/B2.asp

Γεωλογία Ηπείρου

Χλωρίδα - Πανίδα:

Γράμμος: Βραχώδεις περιοχές (Εσωτερικοί απόκρημνοι βράχοι), Δάση και δασικές εκτάσεις (Πλατύφυλλα φυλλοβόλα δάση, Μικτά δάση, Αυτοφυή κωνοφόρα δάση, Οικότοπος των δασικών ορίων), Λιβάδια (Αλπικά και υποαλπικά ποολίβαδα), Υγρότοποι (Ποτάμια και ρέματα).

Χαμηλά, παραποτάμια βλάστηση, με κυρίαρχα είδη τα σκλήθρα και τις ιτιές. Σε κάποιες χαράδρες αναπτύσσονται και ιδιαίτεροι συνδυασμοί απαιτητικών φυλλοβόλων, όπως τα σφενδάμια, οι φτέλιες, οι φλαμουριές και οι ιπποκαστανιές
Ψηλότερα, αναπτύσσεται η ζώνη της δρυός, που σχηματίζει θαμνώνες ή χαμηλά δάση μεικτά με άλλα φυλλοβόλα.
Πάνω από τα 1.000 μ. βρίσκονται τα πυκνά δάση, όπου κυριαρχεί η μαύρη πεύκη, η οξιά και η ελάτη, αλλά και το ρόμπολο. Ιδιαίτερη οικολογική αξία έχει το μεικτό δάσος οξιάς και κωνοφόρων του Φλάμπουρου, που δεν έχει υποστεί ποτέ καμία δασική εκμετάλλευση.

Στον Γράμμο έχουν καταγραφεί 20 είδη θηλαστικών και 448 είδη χλωρίδας.

Πηγές: http://www.amarantos-konitsas.org.gr/

http://www.arcturos.gr/gr/wildlife/B2.asp

http://www.ornithologiki.gr/gr/sppe/gr049.php

http://zoophilia-pets.blogspot.com/2007/07/blog-post_29.html

http://www.plikati.gr/grammos.htm

Μονοπάτια:

Ο Γράμμος διασχίζεται από το εθνικό μονοπάτι Ε6.

Πηγή: http://www.tospititougakou.gr/sights.html

Προστατευόμενες περιοχές - Μνημεία της φύσης:

Ολόκληρος ο Γράμμος έχει ιδιαίτερη οικολογική αξία και αποτελεί ιδανικό βιότοπο για πολλά είδη πανίδας και χλωρίδας. Εντάσσεται στο δίκτυο των Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά και στο δίκτυο Natura 2000. Ένας βασικός λόγος ένταξής του στο Natura είναι η παρουσία πληθυσμών καφέ αρκούδας.

Καθεστώς προστασίας του Γράμμου: 27.690 στρ. αποτελούν Καταφύγιο Αγριας Ζωής (Πάτωμα, Μαύρη Πέτρα, Λίμες, Αρένα, Λιούκου, Σταυρό). 11.000 στρ. αποτελούν Καταφύγιο Αγριας Ζωής (Καταφύκι/Γράμμου). 32.000 στρ. αποτελούν Καταφύγιο Αγριας Ζωής (Αρρένων Γράμμου/Γράμμου). 41.000 στρ. αποτελούν Καταφύγιο Αγριας Ζωής (Ψωριάρικα-Τσάρνο). 1.300 στρ. αποτελούν Προστατευόμενο Μνημείο της Φύσης (Δάσος Γράμμου). Μέρος της περιοχής αποτελεί Βιογενετικό Απόθεμα.
344.700 στρ. της περιοχής καλύπτονται από τη Ζώνη Ειδικής Προστασίας ΚΟΡΥΦΕΣ ΟΡΟΥΣ ΓΡΑΜΜΟΣ (GR1320002).

Στον Γράμμο υπάρχει το μικτό δάσος Μπαρούγκα, το οποίο έχει ανακηρυχθεί "Μνημείο της Φύσης" (με οξιές, έλατα και μαύρη πεύκη). ΦΕΚ 656/Β/1986.

Πηγές: http://www.arcturos.gr/gr/wildlife/B2.asp

http://www.ornithologiki.gr/gr/sppe/gr049.php

http://zoophilia-pets.blogspot.com/2007/07/blog-post_29.html

http://www.tospititougakou.gr/sights.html

http://www.ekby.gr/ekby/el/EKBY_PP_el.html

Στην ευρύτερη περιοχή του νομού Ιωαννίνων βρίσκεται το Εθνικό Πάρκο Βορείας Πίνδου το οποίο περιλαμβάνει τους Εθνικούς Δρυμούς της Βάλιας Κάλντας και του Βίκου-Αώου.

Αλληλεπίδραση περιβάλλοντος και τοπικού πολιτισμού:

Η αλληλεπίδραση είναι ιδιαίτερα φανερή στη ζωγραφική των Χιοναδιτών. Τα θέματα των έργων τους αντλούν από το τοπικό φυσικό περιβάλλον. Τα βουνά, τα ορεινά χωριά, τα δάση κυριαρχούν στη ζωγραφική τους. Ακόμα και οι μορφές των αγίων μοιάζουν με τους βουνίσιους χαρακτήρες, τους κατοίκους των ορεινών οικισμών. Ο καθημερινός αγώνας για την επιβίωση, οι δυσκολίες της ζωής στα δύσκολα ορεινά εδάφη, ο βαρύς χειμώνας, όλα είναι στοιχεία που συναντώνται τόσο στην κοσμική όσο και στη θρησκευτική ζωγραφική των Χιοναδιτών. Εξάλλου, το ίδιο το φυσικό περιβάλλον ήταν αυτό που έσπρωξε τους κατοίκους του χωριού να καλλιεργήσουν την τέχνη της ζωγραφικής. Εδάφη άγονα που δεν ευνοούσαν εκτεταμένες καλλιέργειες και επομένως καθιστούσαν την επιβίωση εξαιρετικά δύσκολη.

Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ) Κόνιτσας διοργάνωσε το 2006 με επιτυχία Σεμινάριο-Συνάντηση Εργασίας Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας  Εκπαίδευσης, στην Κόνιτσα στο πλαίσιο του Εθνικού Θεματικού Δικτύου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης: «Παραδοσιακοί Οικισμοί και Φύση», προσέγγιση των παραδοσιακών πρακτικών διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος στους χώρους μελέτης και προβολή τους στη σημερινή εποχή, με στόχο την ολοκληρωμένη και αξιοβίωτη ανάπτυξη.

Ο χώρος μελέτης ήταν τα παραδοσιακά κτίσματα είτε ως σύνολα (οικισμοί) είτε μεμονωμένα. Αντιστοιχούν στις κοινωνικές, οικονομικές, πολιτισμικές δομές της παραδοσιακής κοινωνίας, δηλαδή της κοινωνίας πριν από τη βιομηχανική εποχή, η οποία χαρακτηριζόταν κυρίως από τον αγροτικό  προσανατολισμό της, την περιορισμένη χρήση της τεχνολογίας, τη σταθερότητα των εθίμων κ.α.

(www.oikismoi-phisi.net.gr/ΚΠΕ_ΚΟΝΙΤΣΑΣ_ΔΕΛΤΙΟ_ΤΥΠΟΥ1.doc)

Οι μαθητικές ομάδες συνέταξαν στο πλαίσιο του  δικτύου Παραδοσιακοί Οικισμοί & Φύση αξιόλογες εργασίες οι οποίες παρουσιάζονται στον δικτυακό τόπο : http://www.oikismoi-phisi.net.gr/paidia.htm

Συμμετείχαν 58 σχολεία από όλη την Ελλάδα και το σεμινάριο είχε ως αντικείμενο τη σχέση του ανθρώπου με το φυσικό του περίγυρο, την αλληλεπίδραση του φυσικού με το πολιτισμικό περιβάλλον.

Η δράση αυτή αποτελεί μια πολύ καλή προσπάθεια ευαισθητοποίησης των παιδιών και των εκπαιδευτικών για την μοναδικότητα των ορεινών περιοχών και τις πολυδιάστατες αλληλεπιδράσεις και αλληλεξαρτήσεις τους με τη φύση, την παράδοση, τον πολιτισμό, την κοινωνία, την οικονομία κτλ.

Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Περιβάλλοντος - Τοπικού Πολιτισμού Νομού Ιωαννίνων

Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Περιβάλλοντος - Τοπικού Πολιτισμού

Προγράμματα που έχουν εφαρμοστεί στην περιοχή σχετικά με περιβάλλον και ανάπτυξη

Προβλήματα - Ανάγκες:

Το χωριό έχει σχεδόν ερημώσει. Οι μόνιμοι κάτοικοι το χειμώνα δεν ξεπερνούν τους 10 και είναι όλοι ηλικιωμένοι. Ζωντανεύει για μικρό διάστημα το καλοκαίρι, κυρίως τις μέρες του δεκαπενταύγουστου. Το οδικό δίκτυο είναι σε άσχημη κατάσταση γεγονός που εντείνει την απομόνωση του χωριού, ιδιαίτερα το χειμώνα.

Προβλήματα - Ανάγκες της ευρύτερης περιοχής του Ν. Ιωαννίνων

Ορεινός τουρισμός. Προβλήματα - ανάγκες.

Ιστοσελίδες τοπικού ενδιαφέροντος:

• Ιστοσελίδα με αντιπροσωπευτικά έργα των Χιοναδιτών ζωγράφων: http://cultureportalweb.uoi.gr/

• Τοπικό περιοδικό "Εκ Χιονάδων"

• Δραστηριοποιείται ο Πολιτιστικός Σύλλογος Χιονάδων: http://www.mastorohoria.gr/main8.htm

• Ιστοσελίδα του δήμου Μαστοροχωρίων: www.mastorohoria.gr

• Ιστοσελίδες με φωτογραφίες από τον Γράμμο: http://www.panoramio.com/user/32741 και http://www.eppkas.gr/grammos/grammos.htm

• Στην περιοχή του Γράμμου έχει εφαρμοστεί το πρόγραμμα LIFE Nature. Πληροφορίες στην ιστοσελίδα: http://www.arcturos.gr/gr/action/C3.asp

• Έχει γίνει πρόταση να δημιουργηθεί μονοπάτι, σε περιοχή του Γράμμου, στο πλαίσιο του προγράμματος Natura 2000.. Πληροφορίες στην ιστοσελίδα: http://www.ankas.gr/index.php?Language=&articleId=85

• Στο πλαίσιο του προγράμματος LANDSCAPE έχει γίνει πρόταση "Γράμμος - Τοπίο της χρονιάς στην Ευρώπη για τα έτη 2007 - 2008". Πληροφορίες στην ιστοσελίδα: http://www.ankas.gr/index.php?Language=&articleId=84

• 3ο Δημοτικό Σχολείο Κόνιτσας, Εργασία "Τα Μαστοροχώρια της Κόνιτσας": http://www.prmelina.gr/a6/a6208.htm

• 6ο Δημοτικό Σχολείο Ιωαννίνων "Ο Ιωάννης Κωλέττης" http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/index_gr.htm

• Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων : http://www.nomioan.gr/

• Info Ioannina : http://www.ioannina.info/index.php?lang_code=el

• Περιφέρεια Ηπείρου http://www.roe.gr/

• Αναπτυξιακή Εταιρεία Ήπειρος Α.Ε.  http://www.epirussa.gr/

• Epirus Connection http://www.epcon.gr

• Epirus Ecotour Guide http://www.ecotour-epirus.gr/

• Τα Πέτρινα Γεφύρια της Ηπείρου : http://www.petrinagefiria.uoi.gr/search.php

• Η Βιοποικιλότητα της Ηπείρου : http://www.viopikilotita.uoi.gr/

• Χοροί Ηπείρου: http://paroutsas.jmc.gr/dances/epiros/frames.htm

• Παραδοσιακή Μουσική Ηπείρου: http://www.epcon.gr/EpconMusic/

Αναφορές:

Ειδική βιβλιογραφία

Βρέλλη-Ζάχου Μαρίνα, 2002. Ο Χιονιαδίτης λαϊκός αγιογράφος Πολύκαρος Αναστ. Ζωγράφος (1874-1953), Εκ Χιονιάδων, Περιοδική Πολιτιστική Έκδοση, τεύχος 5, (σ. 11-22).

Γιακουμής Γεώργιος, 2004. Έργα Χιονιαδιτών ζωγράφων στην Αλβανία, Εκ Χιονιάδων, Περιοδική Πολιτιστική Έκδοση, τεύχος 7, (σ. 16-18).

Διονυσίου του εκ Φουρνά, Ερμηνεία της ζωγραφικής τέχνης, εκδιδομένη από Α. Παπαδοπούλου – Κεραμέως εν Πετρουπόλει 1909.

Εκ Χιονιάδων … σπουδές και ανθίβολα, 130 έργα από τη συλλογή της οικογένειας Γιαννούλη, εκδόσεις Βόλος, Βόλος 2004.

Μακρής Κ. (1981). Χιοναδίτες ζωγράφοι. εκδ. Μέλισσα. Αθήνα.

Σιούλης Τρ. Η ζωγραφική - αγιογραφία με αφετηρία τους Χιονάδες και το Καπέσοβο.

Αρμολόι, 1979. Ξυλογλύπτες και μαραγκοί, Τρίμηνη έκδοση με θέματα από την Πυρσόγιαννη και τα γύρω μαστοροχώρια, τευχ.7, σ.22-23.

Τσάγκας Ι. (2004). Κονιτσιώτικα – Ζερμάτινα. Ηπειρώτικα δημοσιεύματα ιστορικού και λαογραφικού περιεχομένου για το χωριό Ζέρμα (Πλαγιά) και την ευρύτερη περιοχή του Δήμου Μαστοροχωρίων και Κόνιτσας. Αθήνα. Λύχνος.

Αράπογλου Μ, 1996. Κόνιτσα: άνθρωπος και χώρος: η ταυτότητα μέσα στη διαφορά, 1ο Επιστημονικό Συμπόσιο «Η επαρχία Κόνιτσας στο χώρο και το χρόνο», Κόνιτσα Ιωαννίνων, σελ. 137-144, Μάιος 1995.

Αρμολόι, 1979. Ξυλογλύπτες και μαραγκοί, Τρίμηνη έκδοση με θέματα από την Πυρσόγιαννη και τα γύρω μαστοροχώρια, τευχ.7, σ.22-23.

Βερτοδούλου – Καψάλη Αγγελική, 1995. Ήπειρος. Πολιτιστική κληρονομιά και φύση, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα – Γιάννινα.

Δεύτος Θεόδωρος, 2004. Ο Ηπειρώτικος Γάμος, εκδ. Θεόδωρος Ι. Δεύτος, Αθήνα.

Ευθυμίου Αν., 1993.  Ηπειρώτικα Διηγήματα. εκδ. Ευθυμίου Αν.

Κόνιτσα, άρθρο από την Εφημερίδα  Νέοι Αγώνες, στο http://www.epcon.gr/s/Article.asp#

Κουκούδης Αστέριος, 2000. Οι Μητροπόλεις και η Διασπορά των Βλάχων, Μελέτες για τους Βλάχους ΤΟΜΟΣ Β’, εκδ. ΖΗΤΡΟΣ, Θεσσαλονίκη.

ΚΠΕ Κόνιτσας, 2004. Παραδοσιακοί οικισμοί και φύση, Κόνιτσα.

Κυριακίδης Π. (1981). Κοινωνικά και εθνολογικά στοιχεία στις παροιμίες της περιοχής Κόνιτσας Ηπείρου. Θεσσαλονίκη. Η Δωδώνη. 

Λυμπερόπουλος Γ. (2000). Κόνιτσα. Ιστορία και Πολιτισμός. Χρέος στον τόπο μου. Κόνιτσα.

Λυμπερόπουλος Γ., 1971. Παζαριού ανατομή. εκδ. Λυμπερόπουλος Γ.

Λυμπερόπουλος Γ., 1972. Ορεινοί και μεθόριοι. εκδ. Λυμπερόπουλος Γ.

Μαμμόπουλος Α, 1973. Λαϊκή αρχιτεκτονική: Ηπειρώτες μαστόροι και γεφύρια, Βιβλιοθήκη Ηπειρωτικής Εταιρείας Αθηνών αρ.40: Αθήνα

Μαντάς Σ, 1984. Ηπειρώτικα Γεφύρια, Λαϊκό Πολύπτυχο – Τεχνικές Εκδόσεις Α.Ε.: Αθήνα  15

Μαντάς Σ, 1987.  Το γεφύρι κι ο Ηπειρώτης, Λαϊκό Πολύπτυχο – Τεχνικές Εκδόσεις Α.Ε.: Αθήνα

Μάργαρης Β. 2007. Κόνιτσα. Τα ξακουστά Μαστοροχώρια. Γιάννινα.

Νιτσιάκος Β, 1996. Η επαρχία Κόνιτσας στο χώρο και το χρόνο. εκδ. Δήμος Κόνιτσας - Πνευματικό Κέντρο.

Νιτσιάκος Βασίλης, 1995. Οι ορεινές κοινότητες της Βόρειας Πίνδου. Στον απόηχο της μακράς διάρκειας, εκδ. Πλέθρον, Αθήνα.

Οικοτουριστικός Οδηγός, από τη σειρά Πίνδος, 2003. Κόνιτσα. Μαστοροχώρια – Αώος – Ζαγοροχώρια, Περιφερειακές εκδόσεις «έλλα», Λάρισα.

Παπαδημούλης Τ. (1972). Η Κόνιτσα που έσβησε. Αθήνα.

Παπαϊωάννου Χ., 2001. Προστατευόμενη Περιοχή Βόρειας Πίνδου, Α’ έκδοση, Ήπειρος Α.Ε. Αναπτυξιακή Εταιρία.

Πετρονώτης Α, 2001. Πέτρινα γεφύρια στην Ελλάδα στο Φύση και έργα ανθρώπων, Υπ. Ε.Π.Θ.-Ε.Ι.Ν. & Κ.Π.Ε. Κόνιτσας, Κόνιτσα

Πολίτης Γ.  2001. Αώος. Ο τελευταίος άγριος ποταμός, περιοδικό ΕΥΡΥΓΩΝΙΟΣ.

Προστατευόμενη Περιοχή Βόρειας Πίνδου. Άνθρωποι και Πολιτισμός, έντυπο φυλλάδιο, έκδοση Αρκτούρος για την Ήπειρος Α.Ε., στα πλαίσια του Επιχειρησιακού Προγράμματος Περιβάλλον.

Σπητέρης Τ., 1979. Τρεις αιώνες νεοελληνικής τέχνης (1660 – 1967), εκδ. ΠΑΠΥΡΟΣ, Αθήνα.

Σφήκας Γιώργος, 2002. Τα Εθνικά Πάρκα της Ελλάδας, Εθνικό Πάρκο Βίκου – Αώου  σελ. 60, ταξιδιωτικός οδηγός, εκδ. EXPLORER,  Αθήνα.

Ταρνάνας Α., 2006. Η Γόνιμη πέτρα. εκδ. Αιγόκερως

Τουφίδης Σωτήρης. Η Κόνιτσα και τα χωριά της.

ΥΠΕΠΘ - ΕΙΝ, Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κόνιτσας, 2001. Φύση και έργα ανθρώπων, εκδ. Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κόνιτσας, Κόνιτσα.

ΥΠΠΟ, 1999. Κόνιτσα, φωτογραφική έκθεση, Αθήνα, Έκδοση ΤΑΠ.

Φρόντζος, Κ., 1955. Ήπειρωτικά έθιμα (Εισαγωγή - κείμενα-μεθοδολογική κατάταξις, Ηπειρωτική Εστία

Χουλιάρας Νίκος. Η νύχτα µε τα ορεινά χωριά.

Γενική βιβλιογραφία Νομού Ιωαννίνων