ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

Γυναικεία φορεσιά
Καθημερινή:
Μαντήλι (συνήθως μαύρο), Κοτσίδες, Κλειστό από βελούδο, Ποδιά μάλλινη στον αργαλειό, Φούστα μάλλινη, Κάλτσες μάλλινες, Παπούτσια μαύρα, Εχράμι - Σπαλέτο το χειμώνα.
Επίσημη:
Κατσούλα - περούκλιε (πλεξούδες μαλλιών) με χρυσά φλουριά ή Μαντήλι χρυσοκέντητο , Κλειστό χρυσοκέντητο (ατλάζι), Ποδιά (ατλάζι) χρυσοκέντητη ή με λουλούδια, Φουστάνι από Αμερινό-βελούδο χρυσοκέντητο σε μερικά σημεία με κατωφεδάκι, Φούστα απλή μάλλινη από μέσα, Σάρικα, Ζώνη ασημένια συρματερή (ποδιά κεντητή), Παπούτσια μαύρα, Εχράμι-Σπαλέτο το χειμώνα
Ανδρική φορεσιά
Παλαιότερα είχαμε δύο διαφορετικού χρώματος φορεσιές: Άσπρη - Μαύρη
Συνήθως την Άσπρη την φορούσε η τάξη των τσιφλικάδων (Τσίνιτσλιη), ενώ την Μαύρη η κατώτερη τάξη (Βίνιτσλιη). Σήμερα επικρατεί η στολή Μαύρου χρώματος η οποία αποτελείται: Δίμτα, Γιλέκο, Πουκάμισο, Ζώνη μαύρη ή Σιλιάχια (δερμάτινη θήκη), Κούκος, Καλτσοδέτα με φούντες, Ποδονάρε άσπρα (τσιοάριτσλε), Κάλτσες μάλλινες, Τσαρούχια, Παλτό (Ταμπαρε ντι καπρινα )

Υψόμετρο:	1156 μ Πηγή: www.metsovonet.gr

Πληθυσμός:	2.963 κάτοικοι Πηγή : Ε.Σ.Υ.Ε - Μόνιμοι κάτοικοι - Απογραφή 2001

Απόσταση από μεγάλο αστικό κέντρο:	59 χιλιόμετρα από τα Ιωάννινα Πηγή: http://ee.admin.uoi.gr/km.htm

Ιστορικά στοιχεία:	Ιστορικές αναφορές στο Μέτσοβο γίνονται από το 14ο αιώνα. Το όνομα «Μέτσοβο» εμφανίζεται για πρώτη φορά το 1380. Για την προέλευση του ονόματος υπάρχουν δύο εκδοχές: Κατά την πρώτη άποψη θεωρείται ότι η ονομασία έχει σλαβική προέλευση (mets+ovo = το χωριό των αρκούδων).Ενώ κατά την άλλη άποψη θεωρείται ότι προέρχεται από την συνένωση των ελληνικών λέξεων μεσο+βούνι, λόγω της γεωγραφικής του θέσης ανάμεσα σε δυο βουνά. Επικρατέστερη άποψη για την ετυμολογία του είναι αυτή που υποστηρίζει ότι σημαίνει το «μέσον του βουνού», από το ιταλικό μέτζο (= μέσο) και το σλαβικό όβο (= βουνό). Πρέπει, όμως, να υπήρχε ως οικισμός από την περίοδο των Ρωμαίων, κι αυτό γιατί η ιδιαίτερη αρωμουνική (βλάχικη) γλώσσα που χρησιμοποιούν οι κάτοικοί του είναι λατινογενής. Οι κάτοικοί του ονομάζουν το Μέτσοβο, Αμίντζιο. Άλλοι πιστεύουν πως η λέξη προέρχεται από τη βλάχικη ονομασία Μίντσου, Μίντσοβο, Μέτσοβο και άλλοι από το Μήτρου, Μήτσου, Μήτσοβο. Το Μέτσοβο είναι χτισμένο πάνω στα ερείπια της αρχαίας πόλης Τύμφη. Πηγές: "Το Μέτσοβο (Ιστορία - Αξιοθέατα - Σύγχρονη ζωή)", Τρίτου Μ., Αθήνα 1982 www.metsovonet.gr http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/nomos_perioxes.htm#metsovo http://trans.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_taxgreece_100293_30/10/2006_169951 http://www.enet.gr/online/online_hprint?q=%EC%E5%F4%F3%EF%E2%EF&a=&id=74532728 http://www.vlahoi.net/content/view/89/38/ http://www.vlahoi.net/content/view/100/2/

Ιστορικά μνημεία - μουσεία:	Πινακοθήκη Ευάγγελου Αβέρωφ Τοσίτσα. Θεμελιώθηκε το 1985 και εγκαινιάστηκε τον Αύγουστο του 1988. Αρχοντικό Βαρώνου Μιχαήλ Τοσίτσα. Το κτίριο ήταν το αρχοντικό της οικογένειας Τοσίτσα. Κτίστηκε το 1661. Εκτός από τα εκθέματα με λαογραφικό χαρακτήρα έχει να παρουσιάσει και πολλά έργα τέχνης, καθώς και αντικείμενα με αρχαιολογική αξία. Πρόκειται για ένα παλιό αρχοντικό του Μετσόβου, την οικία Τσανάκα, που ανακαινίζεται για να αποτελέσει ένα υποδειγματικό χώρο υποδοχής του Ιστορικού Αρχείου του Δήμου, των ιδιωτικών συλλογών και των μουσειακών αντικειμένων. Οστακόραμα (100 είδη κοχυλιών απ΄ όλες τις θάλασσες του κόσμου), προσωπική συλλογή του κ. Ν. Παυλίδη, εκτίθεται μόνιμα στο συνεδριακό κέντρο "Διάσελο" Πηγές: http://www.epcon.gr/s/Museums.asp?Locate=%CC%C5%D4%D3%CF%C2%CF&Name= www.metsovonet.gr http://www.nomioan.gr/ (Νομός Ιωαννίνων, Έκδοση Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής Νομού Ιωαννίνων)

Αξιόλογες εκκλησίες - Ι. Μονές:	Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου. Το μοναστήρι ανακαινίστηκε γύρω στα 1700, καθώς επίσης και στα 1960 από το Ίδρυμα Βαρώνου Μιχαήλ Τοσίτσα. 'Εχει αγιογραφίες του 17ου αιώνα και χρυσό ξύλινο τέμπλο. (ΥΑ 15904/24-11-1962 - ΦΕΚ 473/Β/17-12-1962) Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Η Μονή έχει φρουριακή όψη και περιβάλλεται από ψηλό τοίχο. Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου. Βρίσκεται στο κέντρο του Αβερώφειου Κήπου. Στο παρελθόν, ο ναός είχε ανακαινιστεί το 1850 και το 1964. Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής. Βρίσκεται στο κέντρο του οικισμού - και αποτελεί ίσως τον πιο αξιόλογο ναό του. Έχει θαυμάσιο ξυλόγλυπτο τέμπλο με εικόνες της Σχολής Μετεώρων (1700-1730). Ιερός Ναός Αγίου Χαραλάμπους. Πρόκειται για τρίκλιτη βασιλική μεγάλων διαστάσεων, η οποία ανακαινίστηκε το 1834. Ιερός Ναός Αγίας Τριάδος. Η αρχική ημερομηνία κτίσεως του ναού παραμένει άγνωστη. Ανακαινίστηκε το 1891. Ιερός Ναός Αγίου Αθανασίου (Γκρίζιου). Θεμελιώθηκε στις 21 Αυγούστου 1871. Ιερός Ναός Αγίου Αθανασίου (Ζυγού). Ο ναός είναι πολύ παλιός. Το 1832 έγινε η ιστόρηση του ιερού. Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου είναι μία από τις αρχαιότερες εκκλησίες του Μετσόβου. Η εκκλησία καταστράφηκε αρκετές φορές από σεισμούς. Ο Ν. Κοτζαμάνης σημειώνει πως το 1818 ανοικοδομήθηκε ολόκληρος ο ναός με φιρμάνι του Αλή Πασά. Ιερός Ναός Νεομάρτυρος Νικολάου εκ Μετσόβου βρίσκεται προσκολλημένος στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου. Κτίστηκε το 1800. Ιερός Ναός Προφήτη Ηλία βρίσκεται στη θέση Πολιτσιές. Άγνωστη παραμένει η ημερομηνία κτίσεως του πρώτου ναού. Το 1861, ο ναός ανακαινίστηκε. Ιερός Ναός Αγίων Αναργύρων. Κτίστηκε το 1879. Ιερός Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου βρίσκεται στο ΝΔ μέρος του Μετσόβου και είναι πολύ παλιός. Ανακαινίστηκε το 1895. Ιερός Ναός Αγίων Πάντων. Αγνοείται η αρχική του κτίση. Κάηκε στις 22 Νοεμβρίου 1848 και ξανακτίστηκε το 1850. Μονή Παναγιάς, κοντά στο μοναστήρι υπάρχει παραδοσιακός νερόμυλος-μνημείο υδροκίνησης Πηγές: http://www.nomioan.gr/ (Νομός Ιωαννίνων, Έκδοση Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής Νομού Ιωαννίνων) και http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?ID_FEKYA=1950&v17=

Πολιτιστικές εκδηλώσεις - Πανηγύρια:	Κυριακή των Βαίων. Κινητή θρησκευτική εορτή, θεία λειτουργία στο Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου. Τοπικές παραδοσιακές εκδηλώσεις. Αγίου Γεωργίου. Κινητή θρησκευτική εορτή, τοπικές παραδοσιακές εκδηλώσεις στον ομώνυμο ναό (Αβερώφειος Κήπος), ακολουθεί χορός από τις γυναίκες του χωριού. Αναλήψεως. Κινητή θρησκευτική εορτή, τοπικές παραδοσιακές εκδηλώσεις στο ναό του Προφήτη Ηλία. Θεωρείται εξίσου σημαντική εορτή με το Πάσχα. 16-17 Μαίου: Θρησκευτική εορτή, Αγίου Νικολάου εκ Μετσόβου, πολιούχου του Μετσόβου Τελευταίο σαββατοκύριακο Ιουλίου: Πίχτεια. Διοργανώνονται σε εκτέλεση της διαθήκης του Πίχτου, γνωστού Μετσοβίτη φυσιολάτρη και καλλιτέχνη. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τον λεγόμενο «Πίχτειο Περίπατο» με διανυκτέρευση στη θέση «Λάκος» στο όρος Μαυροβούνι σε υψόμετρο 2000μ. με χορούς, τραγούδια και μεγάλες φωτιές. Πρώτο σαββατοκύριακο Ιουλίου: Αντάμωμα Βλάχων 31 Οκτωβρίου: Εορτασμός της απελευθέρωσης του Μετσόβου. Τελείται Θεία Λειτουργία και Επιμνημόσυνη Δέηση στο ναό της Αγίας Παρασκευής. Ακολουθεί τρισάγιο και κατάθεση στεφάνων στο «Ηρώο Κρητών Εθελοντών» στο ύψωμα του Προφήτη Ηλία. Το απόγευμα πραγματοποιούνται στην κεντρική πλατεία παραδοσιακοί σχολικοί χοροί. Του Αγίου Πνεύματος στην εκκλησία της Αγίας Τριάδος 28 Ιουνίου των Αγίων Αποστόλων. 20 Ιουλίου, το πανηγύρι του Προφήτη Ηλία στη θέση Πολιτσιές του Μετσόβου. 25-26 Ιουλίου, γιορτή της πολιούχου του Μετσόβου Αγίας Παρασκευής. Λιτάνευση της εικόνας , πανηγυρικοί χοροί και γλέντι. Γίνεται, επίσης, αναπαράσταση Μετσοβίτικου γάμου από το Χορευτικό Σύλλογο. 15 Αυγούστου, γιορτή στο μοναστήρι της Παναγίας. Πηγές: www.metsovonet.gr/Metsovo_Files/Scripts/events_gr.asp και http://www.vlahoi.net/content/view/100/2/

Ήθη - Έθιμα - Παραδόσεις:	Του Γάμου, που χαρακτηρίζεται από την μεγάλη διάρκειά του (7 ημερών). π.χ. φόρτωμα των προικιών το Σάββατο, (παραμονή του στεφανώματος) σε μικρά παιδιά και περιφορά στους δρόμους του Μετσόβου. Ο γάμος γίνονταν συνήθως καλοκαίρι λόγω καιρικών συνθηκών και αφού επέστρεφαν με τα κοπάδια τους οι τσομπαναρέοι από τα χειμαδιά. Τα γλέντια γινόταν χωριστά. Μετά τα στέφανα αντάμωναν όλοι μαζί και χόρευαν στο πλακόστρωτο της πλατείας. Το έθιμο της κούνιας με τα γνωστά χουχουτίσματα 26 Ιουλίου – 15 Αυγούστου. Του Ευαγγελισμού λαμπαδοφορίες και κουδουνίσματα στους δρόμους Στις 18 Οκτωβρίου φέρνουν κόλλυβα στην εκκλησία για να τιμήσουν τους νεκρούς τους οι κτηνοτρόφοι, πριν κατέβουν στα χειμαδιά. Τα Χριστόψωμα Σάββατο του Πάσχα όπου γυναίκες φέρνανε στην εκκλησία ψωμιά κουλούρια και αυγά και τα προσέφεραν σε οικογένειες που έχουν χάσει κάποιον δικό τους. Σχεδόν όλοι οι ηλικιωμένοι άντρες του χωριού κρατούν γκλίτσες, ενώ κάποιοι φορούν σκούρες πτυχωτές φουστανέλες και παραδοσιακά τσαρούχια. Οι Μετσοβίτισσες με τις παραδοσιακές φορεσιές τις Κυριακές τριγυρνούν στον αυλόγυρο της εκκλησίας της Αγίας Παρασκευής και οι γέροντες με τις μαύρες κάπες συγκεντρώνονται τα πρωινά κάτω από τον πλάτανο της κεντρικής πλατείας. Στο Μέτσοβο υπάρχουν 3 είδη χορών: ο κυκλικός (σοβαρός και επιβλητικός, στο εσωτερικό μέρος χορεύουν οι γυναίκες και στο εξωτερικό οι άνδρες), ο συγκαθιστός (γοργός και πεταχτός ρυθμός για αντρόγυνα) και ο χορός των γυναικών (κυκλικός χορός για άγαμα κορίτσια και παντρεμένες γυναίκες που τραγουδούν σε κουτσοβλάχικη διάλεκτο). Παραδοσιακή Ενδυμασία: Γυναικεία φορεσιά Καθημερινή: Μαντήλι (συνήθως μαύρο), Κοτσίδες, Κλειστό από βελούδο, Ποδιά μάλλινη στον αργαλειό, Φούστα μάλλινη, Κάλτσες μάλλινες, Παπούτσια μαύρα, Εχράμι - Σπαλέτο το χειμώνα. Επίσημη: Κατσούλα - περούκλιε (πλεξούδες μαλλιών) με χρυσά φλουριά ή Μαντήλι χρυσοκέντητο , Κλειστό χρυσοκέντητο (ατλάζι), Ποδιά (ατλάζι) χρυσοκέντητη ή με λουλούδια, Φουστάνι από Αμερινό-βελούδο χρυσοκέντητο σε μερικά σημεία με κατωφεδάκι, Φούστα απλή μάλλινη από μέσα, Σάρικα, Ζώνη ασημένια συρματερή (ποδιά κεντητή), Παπούτσια μαύρα, Εχράμι-Σπαλέτο το χειμώνα Ανδρική φορεσιά Παλαιότερα είχαμε δύο διαφορετικού χρώματος φορεσιές: Άσπρη - Μαύρη Συνήθως την Άσπρη την φορούσε η τάξη των τσιφλικάδων (Τσίνιτσλιη), ενώ την Μαύρη η κατώτερη τάξη (Βίνιτσλιη). Σήμερα επικρατεί η στολή Μαύρου χρώματος η οποία αποτελείται: Δίμτα, Γιλέκο, Πουκάμισο, Ζώνη μαύρη ή Σιλιάχια (δερμάτινη θήκη), Κούκος, Καλτσοδέτα με φούντες, Ποδονάρε άσπρα (τσιοάριτσλε), Κάλτσες μάλλινες, Τσαρούχια, Παλτό (Ταμπαρε ντι καπρινα ) Πηγές: "ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, Δείτε την Ελλάδα με άλλα μάτια". Ιανουάριος 2005, Τεύχος 7 http://www.in.gr/Reviews/Review2073/assets/01.EXOFYLLO_7_01_01.pdf http://www.in.gr/agro/ http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=12716&m=T07&aa=1 http://www.vlahoi.net/content/view/107/2/ "Το Μέτσοβο (Ιστορία - Αξιοθέατα - Σύγχρονη ζωή)", Τρίτου Μ., Αθήνα 1982

Γαστρονομία - Τοπικές Γεύσεις:	Ντόπια κρέατα, κοκορέτσι, παϊδάκια, κοντοσούβλι, λουκάνικα, μετσοβίτικες πίτες και τα φημισμένα τυριά μετσοβόνε, μετσοβέλλα, γραβιέρα και παρμεζάνα. Πηγές: http://www.metsovo.info/index.php?lang_code=en, http://www.enet.gr/online/online_hprint?q=%EC%E5%F4%F3%EF%E2%EF&a=&id=59979084 Γυμνάσιο Μετσόβου, (σχ. έτος 2000-2001). Παραδοσιακά φαγητά και γλυκά του Μετσόβου, Δ/νση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ιωαννίνων Πρόγραμμα : Αγωγή Υγείας. Πληροφορίες για Μετσοβίτικες παραδοσιακές συνταγές: http://www.epcon.gr/s/Fagita.asp?origin=%CC%C5%D4%D3%CF%C2%CF&name= , http://www.epcon.gr/s/Sweets.asp?origin=%CC%C5%D4%D3%CF%C2%CF&name=

Τοπικά Προϊόντα:	Παρασκευάζονται τυριά ειδικού τύπου, που δεν γίνονται σε άλλα μέρη της Ελλάδας.[Μετσοβόνε (καπνιστό), Μετσοβέλλα, Γραβιέρα, Παρμεζάνα και το Μετσοβίσιο (τύπου γαλλικού σέβρ) από ολόπαχο γίδινο γάλα, κεφαλοτύρι, κεφαλογραβιέρα και φέτα στις κτηνοτροφικές στάνες.] Το κρασί «Κατώγι», που παράγεται από γαλλικά κλήματα της περιοχής Μπορντώ, τα οποία φυτρώνουν στις περιοχές «Γινιέτσι» και «Μποϊάνου» του Μετσόβου. Πηγές: www.metsovonet.gr http://www.epcon.gr/s/Wines.asp , http://www.epcon.gr/s/Cheeses.asp Γυμνάσιο Μετσόβου, (σχ. έτος 2001-2002). Τα Παραδοσιακά τυριά του Μετσόβου, Δ/νση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ιωαννίνων Πρόγραμμα : Αγωγή Υγείας.

Παραδοσιακά επαγγέλματα:	Η επεξεργασία ξύλου (απ’ το Μέτσοβο ξεκινούσαν οι περίφημοι ταλιαδούροι, που κατασκεύαζαν σε ολόκληρη τη Βαλκανική: τέμπλα, Δεσποτικούς Θρόνους, άμβωνες, παγκάρια, ξυλόγλυπτα ταβάνια, επιταφίους,σκαλιστά, έπιπλα, βαρέλια, κυψέλες κ.α.), Η ποιμενική ξυλογλυπτική, που είναι κυρίως τέχνη των βοσκών και παραμένει μια τέχνη μη επαγγελματική. Κύρια χαρακτηριστικά γνωρίσματα αυτών των έργων είναι οι μικρές τους διαστάσεις και η λεπτουργική τεχνική τους. Γκλίτσες, ρόκες κουτάλια, πηρούνια και σφραγιστερά είναι τα κυριότερα έργα αυτού του είδους της ξυλογλυπτικής. Η υφαντουργία (χαλίμια, κελίμια, μαξιλάρια, στρωσίδια, μπαχαροσκούτια, χαλιά, ντιβανοσκεπάσματα, στενόμακροι διάδρομοι, φλοκάτες και άλλες ποικιλίες ειδών και σχεδίων εξαιρετικής τέχνης) Η χρυσοκεντητική (οι χρυσορραφτάδες, που κατασκευάζουν τις θαυμάσιες Μετσοβίτικες στολές, καθώς και τις διάφορες εθνικές για τους χορευτικούς ομίλους της χώρας) Η κτηνοτροφία και η παραγωγή τυροκομικών προϊόντων και σε μικρότερο βαθμό η γεωργία. Το εμπόριο. Πηγές: www.metsovonet.gr http://www.in.gr/Reviews/placeholder.asp?lngReviewID=1671&lngChapterID=26989&lngItemID=27011 Γυμνάσιο - Ενιαίο Λύκειο - ΤΕΕ Μετσόβου Ιωαννίνων (σχ. έτος 2002-2003), 2003. Τεχνική και Τέχνη του Ξύλου στην περιοχή του Μετσόβου, Δ/νση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ιωαννίνων Πρόγραμμα : Αγωγή Σταδιοδρομίας, Μέτσοβο. Γυμνάσιο - Ενιαίο Λύκειο - ΤΕΕ Μετσόβου Ιωαννίνων (σχ. έτος 2002-2003), 2003. Μάστοροι της πέτρας στην περιοχή του Μετσόβου, Δ/νση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ιωαννίνων Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την ξυλογλυπτική του Μετσόβου : http://cultureportalweb.uoi.gr/

Παραδοσιακός οικισμός:	Ναι (ΦΕΚ Δ-594 α/ 13.11.1978) Πηγές: http://www.gnto.gr/pages.php?pageID=846&langID=1 , http://estia.minenv.gr/EXEC

Παραδοσιακή αρχιτεκτονική:	Γεφύρι του Στέργιου. Μονότοξο γεφύρι σε καλή κατάσταση Πηγή: http://www.petrinagefiria.uoi.gr/koinotita.php Βρύσες Βρύση "Μαρίας Βλάχα" Βρύση "Νίτσα" Βρύση "Φοντάνα ντι κάμπουρι ντι ντισούπρα" Βρύση Αη-Γιώργη Βρύση της Γκούρας Βρύση του Φλόκα Πληροφορίες για Βρύσες του Μετσόβου: hhttp://www.metsovonet.gr/Metsovo_Files/Scripts/fountains_gr.asp Ο παραδοσιακός Νερόμυλος Γκίνα. Βρίσκεται στις όχθες του ποταμού Αραχθου, ανατολικά του Μετσόβου, δίπλα στην Ιερά Μονή Κοίμησης Θεοτόκου. Ανακαινίστηκε το 1997 από το Δήμο Μετσόβου. Παλαιότερα εξυπηρετούσε τις ανάγκες των κατοίκων. Πηγή :http://www.in.gr/Reviews/chapter.asp?lngReviewID=1671&lngChapterID=26989 Χαρακτηριστικά στοιχεία: η πέτρα, η πλάκα, το ξύλο, τα κεραμίδια, τα σπίτια και τα αρχοντικά, με χαγιάτια (κλειστά μπαλκόνια) και παράθυρα με τα τζάμια απ' έξω και τα παντζούρια από μέσα για να μην κολλάνε με το χιόνι, οι παραδοσιακές βρύσες, τα λιθόστρωτα καλντερίμια Πηγή: http://trans.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_taxgreece_100293_30/10/2006_169951 Σπίτι του Μέρανου: Το σπίτι του Μέρανου στο Μέτσοβο είναι (κατά τον Χαρίση) χαρακτηριστικό δείγμα μετσοβίτικου λαϊκού σπιτιού. Πρόκειται για διώροφο κτίριο με μικρή αυλή στο πίσω μέρος. Οι χώροι διαμονής βρίσκονται στον όροφο που από το μέρος της αυλής γίνεται ισόγειος, αποτέλεσμα της προσαρμογής του κελύφους του σπιτιού στη μορφολογία του εδάφους. Στον όροφο συναντούμε το σαράι, που είναι ο προθάλαμος του σπιτιού, δηλαδή κάτι σαν χώρος υποδοχής. Από εδώ με κλίμακα επικοινωνεί κανείς με τους βοηθητικούς χώρους στον κάτω όροφο. Επίσης στον όροφο βρίσκονται ο οντάς που είναι το χειμωνιάτικο δωμάτιο και ο χωτζαρές, δηλαδή το καλοκαιρινό δωμάτιο. Από τη σκάλα που κατέρχεται στο ισόγειο οδηγείται κανείς στο αχούρι και την αποθήκη. Στην πρόσοψη του σπιτιού και στον όροφο διακρίνεται το κιπέγκι μπροστά από το σαράι. Το κιπέγκι κατασκευάζεται από υλικά ελφριά (ξύλο, μπαγδατί) και περικλείεται από παράθυρα. Εδώ υπάρχει το μπάσι (καναπές) όπου κάθονται για ν' απολαύσουν το “αγνάντιο”. Στον οντά υπάρχει το τζάκι, το σινί και τα μπάσια με τα υφαντά στρωσίδια. Ο χωτζαρές, πιο επίσημα ντυμένος, χρησιμεύει και για την φιλοξενία των επισκεπτών. Στην αυλή και σε μια γωνιά του κήπου υπάρχει το αποχωρητήριο, ενώ σε άλλο σημείο ο φούρνος. Πηγή : http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/nomos_mnimia.htm#metsovo Χαρίσης Βασίλης, 1995. Μέτσοβο (σελ.161-192) στο Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική, Θεσσαλία - Ήπειρος (τομ. 6), Εκδοτικός Οίκος Μέλισσα Η Αρχιτεκτονική του Μετσόβου Σχέδια σπιτιών του Μετσόβου Ηπειρώτικα Γεφύρια Ηπειρώτες Μάστοροι Λαϊκή Ζωγραφική Οι περιβαλλοντικές παράμετροι στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική Γλωσσάρι παραδοσιακής αρχιτεκτονικής

Διατηρητέα κτίρια:	Χαρακτηρισμός ως διατηρητέων εννέα (9) κτιρίων που βρίσκονται στον οικισμό Μέτσοβο του δήμου Μετσόβου του Ν. Ιωαννίνων και καθορισμός ειδικών όρων και περιορισμών δόμησης (ΦΕΚ 595/03-06-2005). Τα καταστήματα στην κεντρική πλατεία του Μετσοβου ιδ. Ιεράς Μητροπόλεως Ιωαννίνων (ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/2707/45508/11-7-1997 - ΦΕΚ 899/Β/14-10-1997) Τα καταστήματα στην κεντρική πλατεία ιδ. Δήμου Μετσόβου (ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ /2703/45509 / 11-7-1997 - ΦΕΚ 899/Β/14-10-1997) Καφενείο στην κεντρική πλατεία ιδ. Δήμου Μετσόβου (ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/2706/45507/11-7-1997 - ΦΕΚ 899/Β/14-10-1997) Κατάστημα στην κεντρική πλατεία ιδ. Σταχούλη (ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/2808/1836/11-11-1997 - ΦΕΚ 65/Β/4-2-1998) Κτίριο ιδ. Τσανάκα (ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ33/20307/409/10-5-1994 - ΦΕΚ 371/Β/19-5-1994) Χαρακτηρισμός ως διατηρητέου τμήματος διώροφου λιθόκτιστου κτιρίου - στέγη από κεραμίδια - και του περιβάλλοντος αυτού χώρου, που βρίσκεται στη θέση "Κίσσα" οικισμού Μετσόβου Δήμου Μετσόβου (Ν. Ιωαννίνων) και καθορισμός ειδικών όρων και περιορισμών δόμησης. Χρονολόγηση-Αρχική&Σημερινή χρήση: Κατοικία 19ου αιώνα. (ΦΕΚ Δ-1052 α/ 12.10.1992) Πηγές : http://estia.minenv.gr/EXEC και http://listedmonuments.culture.gr/

Ντοπιολαλιά - Γλωσσικά ιδιώματα:	Υπάρχουν δύο μητρικές γλώσσες, Ελληνικά και Βλάχικα. Η ιδιαίτερη αρωμουνική (βλάχικη) γλώσσα που χρησιμοποιούν οι κάτοικοί του Μετσόβου είναι λατινογενής. και έχει τις ρίζες της στους Ελληνες οδοφύλακες και στρατιώτες των λεγεώνων των Ρωμαίων. Οι οδοφύλακες ήταν οι φρουροί των διαβάσεων και ταυτόχρονα οι τελωνοφύλακες, οι οποίοι υιοθέτησαν τη λατινική ως γλώσσα. Στο Μέτσοβο μιλιέται ένα ιδιόρρυθμο γλωσσικό ιδίωμα, που ονομάζεται Κουτσοβλάχικη διάλεκτος. Αυτή η διάλεκτος μιλιέται και σε άλλα χωριά της Ηπείρου, της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας. Πηγή http://trans.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_taxgreece_100293_30/10/2006_169951 Πληροφορίες για τη βλάχικη γλώσσα/βλάχους: http://www.vlahoi.gr/index.asp?RFRM= , http://www.vlahoi.gr/2005/imer-2005.htm http://www.vlahoi.net/content/view/89/38/ http://www.vlachs.gr/ http://www.ems.name/Chrysoxoou_Vlachoi.pdf http://vlahos.xan.duth.gr/index.html

Βουνά:	Ο Δήμος καλύπτει τις νότιες απολήξεις της βόρειας Πίνδου και απλώνεται ανάμεσα σε δύο από τα υψηλότερα όρη της Ηπείρου, το όρος Μαυροβούνι στα βόρεια (υψ. 2.160 μ.) και το όρος Λάκμος ή Περιστέρι στα νότια (υψ. 2.295 μ.). Οροπέδιο Πέντε Αλώνια, σχηματίζεται στο ανατολικό–κεντρικό τμήμα του νομού Ιωαννίνων, κοντά στο Μέτσοβο. Η ευρύτερη περιοχή είναι κατεξοχήν ορεινή με κυρίαρχους τους ορεινούς όγκους του Λύγκου, του Ζυγού και τους ορεινούς Χρυσοβίτσας και του Βοτονοσίου. Οροπέδιο "Πολιτσιές" ή "Πολιτσουάρε" (από τη λατινική λέξη Policia, σχετίζεται με τη ρωμαϊκή στρατιωτική φρουρά που είχε εγκατασταθεί εκεί) Πηγές: http://diocles.civil.duth.gr/links/home/database/ioanina/pr21ge.pdf http://www.epirussa.gr/pemileas/politismos.htm#why "Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου", Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων, Ιωάννινα 2007 Χάρτης Όρους Λάκμος ή Περιστέρι Στοιχεία Όρους Λάκμος ή Περιστέρι Πηγή: Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (www.axiosbios.gr)

Επιφανειακά-Υπόγεια Νερά:	Το υδρογραφικό δίκτυο της περιοχής είναι πλούσιο. Στα βόρεια του Μετσόβου πηγάζει ο Αώος που σχηματίζει την ομώνυμη τεχνητή λίμνη που ρέει βόρεια και μέσω Αλβανίας χύνεται στην Αδριατική, ο Άραχθος που ρέει νότια και χύνεται στον Αμβρακικό κόλπο, ο Μετσοβίτικος ποταμός, ο Αχελώος ανατολικά, ο Πηνειός κ.α. Τα επιφανειακά νερά στην περιοχή της Πίνδου, αλλά και σε ολόκληρη την Ηπειρο εκτός από τις παράκτιες περιοχές θεωρούνται τα καθαρότερα στην Ευρώπη. Πηγές: http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_2_22/09/2007_242383 http://www.metsovonet.gr/Metsovo_Files/Scripts/intro_gr.asp http://diocles.civil.duth.gr/links/home/database/ioanina/pr21ge.pdf Αλπικές Λίμνες - Βάραθρα - Κολυμπήθρες Χάρτης - Υδατικά Διαμερίσματα Ηπείρου, Υδατικοί πόροι, Ζήτηση νερού Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης - Δ/νση Υδατικού Δυναμικού (www.axiosbios.gr)

Υπέδαφος:	Ο ορεινός όγκος του Νομού Ιωαννίνων συγκροτείται κυρίως από ασβεστόλιθους και φλύσχη , που ευνοούν τη δημιουργία περίεργων γεωλογικών σχηματισμών και σπηλαίων, όπως το σπήλαιο των Ιωαννίνων και των Πραμάντων, αλλά και άλλων καρστικών φαινομένων, όπως το “βάραθρο της Προβατίνας” κοντά στο Πάπιγκο. Πηγή: .http://diocles.civil.duth.gr/links/home/database/ioanina/pr21ge.pdf Γεωλογία Ηπείρου

Χλωρίδα - Πανίδα:	Σπάνια είδη φυτών της περιοχής: Ανθερικό το λειριόμορφο (Anthericum liliago), Βιόλα της Ηπείρου (Viola epirota), Δίανθος ο αιματοκάλυξ(Dianthus haematocaluyx ssp.pindicolus), Σολντανέλλα της Πίνδου (Soldanella pindicola), Τριφύλλι του Πιλτς (Trifolium pilzii, μοναδική θέση εμφάνισής του στην Ελλάδα), Μπορνμουελλέρα του Μπαλντατσι (Bornmuellera baldaccii), το σπάνιο εντομοφάγο φυτό Pinguiculla hirtiflora, Centaurea vlachorum, ονομάστηκε έτσι προς τιμή των βλάχων των χωριών της Πίνδου κ.α. Κυριότερα θηλαστικά και αμφίβια της περιοχής: Αρκούδα (Ursus arctos),Αγριόγατος (Felis sylvestris), Αγριόγιδο (Rupicapra rupicapra balcanica), Αλπικός Τρίτωνας (Triturus alpestris), Βομβίνα (Bompina variegata) κ.α.

Μονοπάτια:	Πεζοπορία στα μονοπάτια προς τον εθνικό δρυμό Βάλια Κάλντα ή προς το ορειβατικό καταφύγιο του Μαυροβουνίου Διαδρομές από το Μέτσοβο προς την τεχνητή λίμνη του Αώου (με το αυτοκίνητο ή με ποδήλατο βουνού, 15 χλμ.) και προς το χωριό Μηλιά (25 χλμ.) Μέτσοβο - Προφήτης Ηλίας - Πηγές Αώου - Λίμνη Αώου όπου υπάρχουν νησάκια κατάφυτα από πεύκα και πλατάνια - Μαυροβούνι - Μέτσοβο και διανυκτέρευση. (πορεία 7 ώρες) Διαδρομή "Περιστέρι" (2 M2, 450μ):καταλήγει σε ανώνυμη κορυφή στο βουνό Περιστέρι. Πρόσβαση, από το χωριό Ανθοχώρι ανηφορίζοντας το δασικό δρόμο προς την Τσουκαρέλα. Διεθνές Μονοπάτι Ε6, συνδέει τους οικισμούς του Μετσόβου με τα Γρεβενά, περνώντας από τα όρη Λύγκου, Βασιλίτσα και τους πρόοποδες του Σμόλικα Εθνικό Ορειβατικό μονοπάτι 01: Ξεκινά από το Μέτσοβο στην ίδια διαδρομή με το Ε6 ως το Περιστέρι και μετά συνεχίζει προς Συρράκο, Καλαρρύτες, Κακαρδίτσα με τελικό σημείο το Γαρδίκι. Στην περιοχή υπάρχουν σηματοδοτημένα περιπατικά μονοπάτια (P1,P2,P3,P4,P5,P6) Υπάρχουν τρία Χιονοδρομικά: Οι Πολιτσιές (Προφήτης Ηλίας Υψόμετρα 1360-1620μ), βρίσκεται 4χλμ από το Μέτσοβο, Το Καρακόλι (Υψόμετρο 1340-1520μ 1.5 χλμ από το Μέτσοβο. Ο Ζυγός (Υψόμετρα 1680-1850μ) Πηγές: http://www.metsovo.info/index.php?lang_code=en , ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, Δείτε την Ελλάδα με άλλα μάτια. Ιανουάριος 2005, Τεύχος 7 http://www.in.gr/Reviews/Review2073/assets/01.EXOFYLLO_7_01_01.pdf http://www.in.gr/agro/ http://www.europe-greece.com/master_gr.php?passpage= http://www.europe-greece.com/article.php?i=337 http://www.epcon.gr/metsovo/Activities.htm http://www.epirussa.gr/pemileas/DIADROMES.htm#37 http://www.epcon.gr/hiking/D4Gr.htm http://www.heritour.com/route_details_gr.php?route=23 http://www.nomioan.gr/

Προστατευόμενες περιοχές - Μνημεία της φύσης:	Εθνικό Πάρκο Πίνδου (Βάλια Κάλντα=Ζεστή κοιλάδα στα βλάχικα): Βρίσκεται βόρεια από το Μέτσοβο και νοτιοδυτικά από τα Γρεβενά. Δεν αποτελεί αυτόνομο οικοσύστημα αλλά τμήμα του ευρύτερου οικοσυστήματος της Β. Πίνδου. Αποτελεί τμήμα του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου το οποίο θεσμοθετήθηκε πρόσφατα με ΚΥΑ. Στο μεγαλύτερο τμήμα της, η Βόρεια Πίνδος προστατεύεται ήδη με βάση το εθνικό, κοινοτικό ή διεθνές δίκαιο, καθώς περιλαμβάνει εκτός από τους δύο εθνικούς δρυμούς, οκτώ περιοχές του δικτύου «ΦΥΣΗ 2000», δύο Ζώνες Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας, δύο τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, έντεκα καταφύγια άγριας ζωής, εξήντα τέσσερις παραδοσιακούς οικισμούς, πλήθος κηρυγμένων μνημείων, κυρίως βυζαντινών και μεταβυζαντινών, και αμέτρητα πέτρινα τοξωτά γεφύρια Πηγές: Σφήκας Γ., 2002. Τα Εθνικά Πάρκα της Ελλάδας, Αθήνα. http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_220912_06/02/2005_132947 Κέντρο Πληροφόρησης Μετσόβου - Φυσικό Περιβάλλον : http://www.epirussa.gr/kpmetsovou/perivalon.htm Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου - Εθνικό Πάρκο Βάλια Κάλντα Προτεινόμενο Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων-Περιστερίου & Χαράδρας Αράχθου

Αλληλεπίδραση περιβάλλοντος και τοπικού πολιτισμού:	Η τουριστική ανάπτυξη προσφέρει στους κατοίκους την άνεση και την «πολυτέλεια», σε σχέση με άλλα ορεινά μέρη της χώρας, να μην εγκαταλείψουν τον τόπο τους. Οι μετακινήσεις –σε μεγάλες αποστάσεις στο παρελθόν – των κτηνοτρόφων με τα κοπάδια τους συνέβαλε στη μεταφορά κοινωνικών και πολιτιστικών επιρροών από άλλες περιοχές γεγονός που είναι ευδιάκριτο στις παραδόσεις τους. Ειδικά όσον αφορά τα τραγούδια υπάρχει μια χαρακτηριστική ομοιότητα με εκείνα της περιοχής των Τζουμέρκων, του Ξηρόμερου αλλά και γενικά των Σαρακατσάνων της Ηπείρου. Πηγές: http://trans.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_taxgreece_100293_30/10/2006_169951 http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/nomos_perioxes.htm#peristeri Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Περιβάλλοντος - Τοπικού Πολιτισμού Νομού Ιωαννίνων Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Περιβάλλοντος - Τοπικού Πολιτισμού Προγράμματα που έχουν εφαρμοστεί στην περιοχή σχετικά με περιβάλλον και ανάπτυξη

Προβλήματα - Ανάγκες:	Προβλήματα κατολισθήσεων στη διαδρομή Γιάννενα-Μέτσοβο Προβλήματα από το Η/Υ φράγμα στις πηγές Αώου: οικονομικό κόστος, περιβαλλοντικές επιπτώσεις και μικρή απόδοσής έργου (10% σε σχέση με το προβλεπόμενο επίπεδο που προέβλεπε η μελέτη σκοπιμότητάς. Επίδραση στην ζωή των κατοίκων του γειτονικού Μετσόβου: η τεχνητή λίμνη του φράγματος στις πηγές Αώου έχει επιφέρει μεταβολές στο μικροκλίμα της περιοχής(αύξηση υγρασίας κλπ) με αποτέλεσμα την μείωση των χιονοπτώσεων σε σημείο που το γειτονικό χιονοδρομικό κέντρο του Μετσόβου να υπολειτουργεί τις περισσότερες μέρες του χειμώνα, με επιπτώσεις στην τοπική οικονομία. Πηγή: http://athens.indymedia.org/front.php3?lang=el&article_id=250201 Προβλήματα - Ανάγκες της ευρύτερης περιοχής του Ν. Ιωαννίνων Ορεινός τουρισμός. Προβλήματα - ανάγκες.

Ιστοσελίδες τοπικού ενδιαφέροντος:	Διαδικτυακός τόπος Δήμος Μετσόβου: www.metsovo.gr Δικτυακός κόμβος Μετσόβου: www.metsovonet.gr Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Βιώσιμης Ανάπτυξης Βόρειας & Κεντρικής Πίνδου (Πρόγραμμα ΠΙΝΔΟΣ): http://www.progpindos.gr/ Ιστοσελίδα των Βλάχων : http://www.vlahoi.net/index.php Ιστοσελίδα με πληροφορίες που αφορούν στην περιοχή του Μετσόβου: Αξιοθέατα, μνημεία, οικοτουρισμός, δραστηριότητες κ.α. http://www.metsovo.info/ Στην περιοχή έχει εφαρμοστεί το πρόγραμμα LEADER II. Πληροφορίες στην ιστοσελίδα: http://www.epirussa.gr/leader+/leader%201-2/erga_leader_ii/index.htm 6ο Δημοτικό Σχολείο Ιωαννίνων "Ο Ιωάννης Κωλέττης" http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/index_gr.htm Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων : http://www.nomioan.gr/ Info Ioannina : http://www.ioannina.info/index.php?lang_code=el Περιφέρεια Ηπείρου http://www.roe.gr/ Αναπτυξιακή Εταιρεία Ήπειρος Α.Ε. http://www.epirussa.gr/ Epirus Connection http://www.epcon.gr Epirus Ecotour Guide http://www.ecotour-epirus.gr/ Τα Πέτρινα Γεφύρια της Ηπείρου : http://www.petrinagefiria.uoi.gr/search.php Η Βιοποικιλότητα της Ηπείρου : http://www.viopikilotita.uoi.gr/ Χοροί Ηπείρου: http://paroutsas.jmc.gr/dances/epiros/frames.htm Παραδοσιακή Μουσική Ηπείρου: http://www.epcon.gr/EpconMusic/

Αναφορές:	Ειδική βιβλιογραφία «Ήπειρος – Ιωάννινα, Νήσος Ιωαννίνων, Μέτσοβο, Ζαγοροχώρια», Επτά Ημέρες – Η Καθημερινή, Αθήνα, 1997 Soutsas K., Tsantopoulos G., Arabatzis G. and Christopoullou O., Tourist development in mountainous regions: the case of Metsovo, 2005, Discussion papers series 11(7):111-128, Department of Planning and Regional Development, University of Thessaly Αβέρωφ - Τοσίτσας Ευάγγελος, 1973. Το Μοναστήρι του Αη Νικόλα. Περίπατος σε παλιά και νέα χρόνια. Αθήνα. Αβέρωφ Γιούρι, Εισαγωγή στη Μελέτη των Υφαντών του Μετσόβου (σελ.142), Εκδόσεις Β. Κυριακίδη Αντωνίου Μ., 2004. Έρευνα για τον εντοπισμό και την καταλληλότητα πρώτων υλών, για την ανάπτυξη της κεραμικής στην ευρύτερη περιοχή Μετσόβου. Πρακτικά 3^ου Διεπιστημονικού Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη στις Ορεινές Περιοχές. Θεωρία και Πράξη», Μέτσοβο, 7-10 Ιουνίου 2001. Αραμπατζή Ο., Μπαλοδήμος Δ-Δ., Σιούλης Α., Σιγανάκης Α., Ξοκώνης Κ., Ψαρογιάννης Ε., 2004. Ίδρυση αστικού δικτύου κατακόρυφου ελέγχου στο Δήμο Μετσόβου, με χρήση σύγχρονων επίγειων και δορυφορικών μεθόδων. Πρακτικά 3^ου Διεπιστημονικού Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη στις Ορεινές Περιοχές. Θεωρία και Πράξη», Μέτσοβο, 7-10 Ιουνίου 2001. Γιαννούλας Β., Στεργιάδου Α., Δρόσος Β., 2007. Εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε δασικούς δρόμους του Μετσόβου. Πρακτικά 4^ου Διεπιστημονικού Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου», Μέτσοβο, 23-26 Σεπτεμβρίου 2004. Γκερέκος Ι., 2001. Το ξυλόγλυπτο επίχρυσο τέμπλο του Ι.Ν. Αγ. Παρασκευής Μετσόβου. Μελέτη φθορών και προτάσεις για τη συντήρηση και αποκατάστασή του. Πρακτικά 2^ου Διεπιστημονικού Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. «Τεχνολογία, Πολιτισμός και Αποκέντρωση», Μέτσοβο, 3-6 Ιουνίου 1998. Γυμνάσιο - Ενιαίο Λύκειο - ΤΕΕ Μετσόβου Ιωαννίνων (σχ. έτος 2002-2003), 2003. Τεχνική και Τέχνη του Ξύλου στην περιοχή του Μετσόβου, Δ/νση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ιωαννίνων Πρόγραμμα : Αγωγή Σταδιοδρομίας, Μέτσοβο. Γυμνάσιο - Ενιαίο Λύκειο - ΤΕΕ Μετσόβου Ιωαννίνων (σχ. έτος 2002-2003), 2003. Μάστοροι της πέτρας στην περιοχή του Μετσόβου, Δ/νση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ιωαννίνων Πρόγραμμα : Αγωγή Σταδιοδρομίας, Μέτσοβο. Γυμνάσιο Μετσόβου, (σχ. έτος 2000-2001). Παραδοσιακά φαγητά και γλυκά του Μετσόβου, Δ/νση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ιωαννίνων Πρόγραμμα : Αγωγή Υγείας. Γυμνάσιο Μετσόβου, (σχ. έτος 2001-2002). Τα Παραδοσιακά τυριά του Μετσόβου, Δ/νση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ιωαννίνων Πρόγραμμα : Αγωγή Υγείας. Δεύτος Ι. Θεόδωρος, 2004. Ο Ηπειρώτικος Γάμος, Αθήνα, Β΄ Έκδοση Εξωραϊστικός Σύλλογος Μετσόβου, 1958. Το Μέτσοβο, Αθήνα Κορδαλή Ν., 2007. Συγκρότημα αναψυχής στο Μέτσοβο με αφορμή την αποκατάσταση και επανάχρηση παραδοσιακού νερόμυλου. Πρακτικά 2^ου Διεπιστημονικού Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. «Τεχνολογία, Πολιτισμός και Αποκέντρωση», Μέτσοβο, 3-6 Ιουνίου 1998. Κουμαντάκης Ι., 2007. Η αξιοποίηση των υπόγειων νερών των ορεινών ζωνών του Δήμου Μετσόβου. Πρακτικά 4^ου Διεπιστημονικού Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου», Μέτσοβο, 23-26 Σεπτεμβρίου 2004. Λαδιά - Τόπη Χρυσούλα, 2006. Μετσοβίτικα Ανάλεκτα - Ανάλαφρες μνήμες, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα. Μάνη Α., 2001. Μουσικές ομάδες της κοινότητας του Ορεινού Χώρου. Το παράδειγμα του Μετσόβου. Πρακτικά 2^ου Διεπιστημονικού Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. «Τεχνολογία, Πολιτισμός και Αποκέντρωση», Μέτσοβο, 3-6 Ιουνίου 1998. Μαρίνος Π., 2004. Το πέρασμα της Εγνατίας Οδού από τα βουνά του Μετσόβου. Μια τεχνική πρόκληση. Πρακτικά 3^ου Διεπιστημονικού Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη στις Ορεινές Περιοχές. Θεωρία και Πράξη», Μέτσοβο, 7-10 Ιουνίου 2001. Με στημόνι και υφάδι. Υφαντά και φορεσιές από το Μέτσοβο, εκδόσεις Καπόν. Μέτσιος Γιώργος, 2004. Η μουσικοχορευτική παράδοση του Μετσόβου Ιωαννίνων, Πρακτικά 2ου Συμποσίου Λαογραφίας με θέμα "Η Μετάβαση από τον αγροτικό χώρο στον αστικό και στον κυβερνοχώρο. Αρχείο Ελληνικού χορού, Ιωάννινα 17-18 Μαίου 2003, Αθήνα. Μπαλαμώτης Φάνης, Οι Βρύσες του Μετσόβου - (από τον 18ο αιώνα μέχρι σήμερα), (σελ. 52), Εκδόσεις Β. Κυριακίδη Μπαλάφας Κώστας, 2005. Μέτσοβο, Εκδόσεις Ποταμός, (σελ.231). Νικολαϊδου Σ., Μπελεγρή – Ρομπόλη Α., Κρητικίδης Γ., 2004. Καινοτόμοι μέθοδοι απασχόλησης σε ορεινές περιοχές: Η τηλε-εργασία στο Μέτσοβο. Πρακτικά 3^ου Διεπιστημονικού Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη στις Ορεινές Περιοχές. Θεωρία και Πράξη», Μέτσοβο, 7-10 Ιουνίου 2001. Νομπιλάκης Η., Ρόκος Κ., Τζανουλίνος Π., 2001. Τα λιθανάγλυφα του Μετσόβου. Συντήρηση – Διατήρηση. Πρακτικά 2^ου Διεπιστημονικού Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. «Τεχνολογία, Πολιτισμός και Αποκέντρωση», Μέτσοβο, 3-6 Ιουνίου 1998. Οικονόμου Κώστας, Τα οικωνύμια του νομού Ιωαννίνων, Έκδοση της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ιωαννίνων Παπαζήσης Τ., 2004. Ανάδειξη του Μετσόβου ως ομφαλού της τουριστικής ανάπτυξης της Πίνδου. Πρακτικά 3^ου Διεπιστημονικού Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη στις Ορεινές Περιοχές. Θεωρία και Πράξη», Μέτσοβο, 7-10 Ιουνίου 2001. Πλατάρη-Τζίμα Γ., Κώδικας Διαθηκών. Μείζονες και Ελάσσονες Ευεργέτες Μετσόβου, 2005 Ρόκκου Βάσω, 1985. Η ορεινή πόλη της κτηνοτροφίας, πόλη της υπαίθρου. Τρία ηπειρώτικα παραδείγματα. Μοσχόπολη - Μέτσοβο - Συρράκο, Εταιρία μελέτης Νέου Ελληνισμού, Αθήνα. Ρόκος, Δ., (επιμ.), 1998. Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο για το Μέτσοβο. Επιστρέφοντας ένα μέρος του χρέους, Πρακτικά του 1ου Διεπιστημονικού Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. "Το Ε.Μ.Πολυτεχνείο για το Μέτσοβο. Επιστρέφοντας ένα μέρος του Χρέους" (Μέτσοβο, Μάϊος 1995), Αθήνα, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις. Ρόκου Β. (1989). Η Υφαντική οικιακή βιοτεχνία στο Μέτσοβο : 18ος αι.-20ος αι. εκδ. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Σπύρου Π. «Μέτσοβο – Αρχοντικό στην Πίνδο», Περιοδικό Γεωτρόπιο Τρίτος Μιχαήλ, 1990. Το Μέτσοβο. Ιστορία - αξιοθέατα - σύγχρονη ζωή, Αθήνα. Τσάγκαρη Α., 2001. Καταγραφή λιθόστρωτων και άλλων μονοπατιών στην επαρχία Μετσόβου. Πρακτικά 2^ου Διεπιστημονικού Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. «Τεχνολογία, Πολιτισμός και Αποκέντρωση», Μέτσοβο, 3-6 Ιουνίου 1998. Τσότσος Γ., Κουσιδώνης Χ., Δημητριάδης Ε., 2007. Σχεδιασμός πλέγματος ορεινών διαδρομών στη Νότια Πίνδο: Μια πρόταση για την τοπική ανάπτυξη στην περιοχή του Μετσόβου. Πρακτικά 2^ου Διεπιστημονικού Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. «Τεχνολογία, Πολιτισμός και Αποκέντρωση», Μέτσοβο, 3-6 Ιουνίου 1998. Χαρίσης Βασίλης, 1995. Μέτσοβο (σελ.161-192) στο Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική, Θεσσαλία - Ήπειρος (τομ. 6), Εκδοτικός Οίκος Μέλισσα Γενική βιβλιογραφία Νομού Ιωαννίνων Ο Νικόλαος Στουρνάρας γεννήθηκε στο Μέτσοβο το 1806. Οι θείοι του, αδελφοί Τοσίτσα φρόντισαν για τις εμποροβιομηχανικές του σπουδές και βοήθησαν για την επαγγελματική του σταδιοδρομία. Απέκτησε μεγάλη περιουσία στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Στην διαθήκη του άφησε το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του στο κράτος με την επιθυμία να φτιαχτεί στην Αθήνα το ένα Πολυτεχνείο. Το έργο αυτό ολοκληρώθηκε τελικά με την επίσης σημαντική χρηματική ενίσχυση των Μιχαήλ και Ελένη Τοσίτσα και του Γ. Αβέρωφ. Άφησε επίσης σημαντικό ποσό για το σχολείο του Μετσόβου και για τους φτωχούς συγγενείς και συμπατριώτες του. Ο εθνικός ευεργέτης Μιχαήλ Τοσίτσας γεννήθηκε στο Μέτσοβο το 1787 και απέκτησε μεγάλη περιουσία στην Αλεξάνδρεια. Πρωτοστάτησε στους εράνους υπέρ του αγώνα της πατρίδας και βοήθησε στην απελευθέρωση και τον επαναπατρισμό των Ελλήνων δούλων της Αιγύπτου. Σημαντικές του δράσεις, εκτός από τη σημαντική ενίσχυση για τη δημιουργία του Πολυτεχνείου αποτελούν οι δωρεές του σε ιδρύματα, το Πανεπιστήμιο, το Αρσάκειο, το Αμαλίειο νοσοκομείο, σχολείο Μετσόβου κά. Ο Γεώργιος Αβέρωφ γεννήθηκε το 1815 στο Μέτσοβο. Δημιούργησε την περιουσία του στο Κάιρο αλλά δεν έχασε την επαφή του με την γενέτειρα του, φροντίζοντας πλουσιοπάροχα τις ανάγκες της κοινότητας. Σημαντικές ήταν οι συνεισφορές του στο Σύλλογο προς Διάδοση των Ελληνικών Γραμμάτων, στην αποπεράτωση του Πολυτεχνείου, στην οικοδόμηση της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων, στο Αβερώφειο Εφηβείο, ενώ διέθεσε μεγάλο ποσό για τον πόλεμο του 1897 και χάρησε στο κράτος όσα χρήματα είχε δανείσει στην υπό πτώχευση κυβέρνηση του Τρικούπη (1893). Με τις επιθυμίες της διαθήκης του κατασκευάστηκε το πολεμικό πλοίο (θωρηκτό Αβέρωφ), αποπερατώθηκαν έργα στο Παναθηναϊκό Στάδιο, το Πολυτεχνείο, δόθηκαν βραβεία για αριστούχους σπουδαστές, ιδρύθηκε Γεωργική Σχολή στη Λάρισα. Πηγή: Περιφέρεια Ηπείρου,2007. Ήπειρος, Ιστορία και πολιτισμός, ΠΕΠ Ηπείρου, Αθήνα.