ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΤΟΠΙΚΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥΣ
ΤΩΝ ΟΡΕΙΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΗΣΗ ΤΟΥΣ
ΜΕ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΟΡΕΙΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
ΝΟΜΟΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ
Ορεινά Δημοτικά και Κοινοτικά Διαμερίσματα
Δήμος Τύμφης - Δ.Δ. Ηλιοχωρίου
|
Υψόμετρο: |
1.050μ. |
|
|
|
|
Πληθυσμός: |
36 κάτοικοι Πηγή : Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμοι Κάτοικοι - Απογραφή 2001 |
|
|
|
|
Απόσταση
από μεγάλο
αστικό κέντρο: |
75χλμ. από τα Ιωάννινα |
|
|
|
|
Ιστορικά στοιχεία: |
Τα Ζαγοροχώρια εμφανίζονται ανεξάρτητα, ήδη από τον 14ο αι., ενώ κατά την Τουρκοκρατία απολαμβάνουν ιδιαίτερα προνόμια από τους Τούρκους, γεγονός που συμβάλει στην ανάπτυξη και την ακμή τους. Το χωριό ανήκει γεωγραφικά στην περιοχή του Ζαγορίου. Παλιότερη ονομασία Ντομπρίνοβο. |
|
|
|
|
Ιστορικά
μνημεία -
μουσεία: |
|
|
|
|
|
Αξιόλογες
εκκλησίες - Ι.
Μονές: |
Εκκλησία Αγ. Νικολάου - 1850 Μονή Δοβρίνοβου |
|
|
|
|
Πολιτιστικές
εκδηλώσεις -
Πανηγύρια: |
20 Ιουλίου - Προφήτη Ηλία 15 Αυγούστου - εκδηλώσεις, αντάμωμα των απανταχού Ηλιοχωριτών Πηγές: http://users.otenet.gr/~millennb/politist_center.htm και http://www.epirus.org/?cat=710 |
|
|
|
|
Ήθη
- Έθιμα -
Παραδόσεις: |
Έθιμα: Χριστούγεννα: Το έθιμο του αναμμένου Πουρναριού "Τα καρύδια" - παραδοσιακό ομαδικό παιχνίδι Το έθιμο του αμίλητου νερού Λαγγίτες - είδος Χριστόψωμου Σπάργανα - τηγανίτες με καρύδια Άνοιξη: Τα Χελιδονίσματα Παραμονή Πρωτομαγιάς: Τα παιδιά γυρνάνε στους κήπους τραγουδώντας
Μουσική - Χορός: Οι κυριότεροι χοροί σε όλη την Ήπειρο είναι οι κυκλικοί. Συναντώνται με διάφορες παραλλαγές στις διάφορες περιοχές της Ηπείρου. Είναι χοροί στα τρία, συρτοί, στα δύο και τσάμικοι. Χαρακτηριστικοί είναι και οι συγκαθιστοί χοροί. Το ύφος τους είναι βαρύ και επιβλητικό. Στην περιοχή του Ζαγορίου, χαρακτηριστικοί χοροί είναι οι: Πάπιγκο, Μπολονάσαινα, Ζαγορίσιος, Φεζοδερβέναγας, Ταταλέξης, Κλέφτες. Μουσικά όργανα ήταν τα: Φλογέρα, Κλαρίνο, Βιολί, Ταμπουράς ή Λαούτο και Ντέφι. Αργότερα προστέθηκε και το Ακορντεόν. Τα 4 (Κλαρίνο, Βιολί, Ταμπουράς ή Λαούτο και Ντέφι) όργανα πήγαιναν πάντοτε όλα μαζί. Τραγουδούσαν όλοι μαζί. Δεν υπήρχε ένας τραγουδιστής, αλλά μια ομάδα. Ιστοσελίδα για μουσική - χορό στο Ζαγόρι: http://hellas.teipir.gr/DimosKentrikouZagoriou/greek/zagori/Paradosi/test.htm Γενικά στοιχεία για τους χορούς της Ηπείρου: http://www.zosimaia.gr/MeNuDynamic.asp?aID=98&menu=10&submenu=23
Πηγές: http://dim-rizou.pel.sch.gr/ergasies/xristougena/page05.htm http://christmas.pathfinder.gr/tradition/greece/573723.html http://www.otenet.gr/portal/portal/christmas/traditions/ http://www.giapraki.com/e107_plugins/content/content.php?content.1656 http://www.matia.gr/7/77/77_1_6.html http://www.mathsforyou.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=1833&Itemid=1055 http://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=2747.0;imode http://www.hri.org/news/greek/eragr/2002/02-05-01.eragr.html#01 |
|
|
|
|
Γαστρονομία
- Τοπικές
Γεύσεις: |
Γενικά στην περιοχή του Ζαγορίου η παραδοσιακή διατροφή περιλαμβάνει κτηνοτροφικά προϊόντα (κρέας, γάλα, τυρί), κυνήγι, άγρια μανιτάρια και διάφορα είδη χόρτων. Οι πίτες χωρίς φύλλο (αλευρόπιτα) με διάφορα είδη (χόρτα, φακές, τραχανάς, μυζήθρα, τυρί) ήταν εύκολο και καθημερινό σχεδόν φαγητό. Πηγές: http://www.enet.gr/online/online_text/c=113,dt=26.03.2005,id=78761744 |
|
|
|
|
Τοπικά
Προϊόντα: |
Στα Ζαγοροχώρια γενικά, παράγονται ποικιλίες κρασιού, κρέας και πίτες. Πηγή: http://traveladvisorgr.blogspot.com/2007/10/blog-post_6863.html |
|
|
|
|
Παραδοσιακά
επαγγέλματα: |
Στα βλαχοχώρια ειδικά, οι κάτοικοι ειδικεύονταν στη δασική εκμετάλλευση (υλοτόμοι, κυραντζήδες, κ.λ.π.). Γεωργία και κτηνοτροφία. Αργότερα αρχίζουν τα ταξίδια τους ως έμποροι ή άλλου είδους επαγγελματίες. Η μετανάστευση με σκοπό την αναζήτηση εργασίας αποτέλεσε το βασικό χαρακτηριστικό των Ζαγορίσιων, οι οποίοι στη συνέχεια αξιοποίησαν τον πλούτο προς όφελος των χωριών τους - με δωρεές κ.λ.π. Επιπλέον, οι μετανάστες έφεραν μαζί τους δυτικές επιρροές και κοινωνικά πρότυπα, τα οποία ωστόσο δεν άλλαξαν την αγροτική δομή των χωριών του Ζαγορίου - κυρίως ήταν εμφανή στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα. Στην κοινωνία των Ζαγορισίων υπάρχει διαφοροποίηση των επαγγελμάτων ανάλογη με την διαφοροποίηση των κοινωνικών ομάδων. Οι Σαρακατσάνοι ασχολούνται με την κτηνοτροφία και είναι νομάδες, που κατοικούν έξω από τους οικισμούς. Οι γύφτοι είναι μουσικοί (στα πανηγύρια και τις γιορτές) και σιδεράδες κυρίως. Οι γηγενείς Ζαγορίσιοι ασχολούνται με την καλλιέργεια των χωραφιών και διάφορες υπηρεσίες (δάσκαλοι, γιατροί, επιστήμονες, έμποροι, ραφτάδες, κεντητάδες, κ.λ.π. Στα χωριά που βρίσκονται γύρω από τη χαράδρα του Βίκου υπήρχαν οι Βικογιατροί, γιατροί οι οποίοι χρησιμοποιούσαν διάφορα φυτά του Βίκου για να παρασκευάσουν φάρμακα και βότανα. Σχεδόν όλα τα επαγγέλματα είναι οργανωμένα σε συντεχνίες). Αποτέλεσμα της οικονομικής ανάπτυξης του Ζαγορίου είναι και η ανάπτυξη της εκπαίδευσης - σχεδόν σε όλα τα χωριά ιδρύονται σχολεία, δημοτικά και γυμνάσια, ενώ προωθείται και η μόρφωση των γυναικών - το πρώτο Παρθεναγωγείο ιδρύεται στο Μονοδένδρι. Πηγές: http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/nomos_perioxes.htm#zagori http://walking-greece.ana-mpa.gr/articleview2.php?id=5552 http://hellas.teipir.gr/prefectures/greek/Ioanninon/Zagoroxoria.htm |
|
|
|
|
Παραδοσιακός
οικισμός: |
Όχι Πηγή : http://estia.minenv.gr/EXEC |
|
|
|
|
Παραδοσιακή
αρχιτεκτονική: |
Υπάρχει πέτρινο γεφύρι. Το γεφύρι του Πέτσιου, μονότοξο. Πηγή: http://www.petrinagefiria.uoi.gr
Οι περιβαλλοντικές παράμετροι στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική |
|
|
|
|
Διατηρητέα
κτίρια: |
Όχι Πηγή : http://estia.minenv.gr/EXEC |
|
|
|
|
Ντοπιολαλιά
- Γλωσσικά
ιδιώματα: |
Το Ηλιοχώρι ανήκει στο Βλαχοζάγορο - είναι βλαχόφωνο χωριό (βλάχικη γλώσσα). Οι διάφορες επαγγελματικές συντεχνίες που ήταν οργανωμένες στο Ζαγόρι, είχαν συνθηματικές γλώσσες επικοινωνίας μεταξύ τους για να διαφυλάττουν τα μυστικά του επαγγέλματός τους. Πηγές: http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=12458&m=T11&aa=1 |
|
|
|
|
Βουνά: |
Όρος Τύμφη (2.497μ.) ή αλλιώς Γκαμήλα - οροσειρά της Πίνδου
Στοιχεία Όρους Τύμφης (Γκαμήλα) Πηγή: Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (www.axiosbios.gr) |
|
|
|
|
Επιφανειακά - Υπόγεια Νερά : |
Ποταμός Ρασκιανίτης ρέει στην κοιλάδα του χωριού Πηγή : http://www.qualityinns.gr/main/index.php?option=com_content&task=view&id=96&Itemid=76&lang=gr Αώος ποταμός Στην περιοχή του Ζαγορίου βρίσκεται η Δρακόλιμνη της Τύμφης, σε υψόμ. 2.100μ., η οποία δημιουργήθηκε πριν από 1000 χρόνια, αποτέλεσμα των τελευταίων παγετώνων.
Αλπικές Λίμνες - Βάραθρα - Κολυμπήθρες Χάρτης - Υδατικά Διαμερίσματα Ηπείρου, Υδατικοί πόροι, Ζήτηση νερού Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης - Δ/νση Υδατικού Δυναμικού (www.axiosbios.gr) |
|
|
|
|
Υπέδαφος: |
Σχηματισμοί της Αδριατικοϊονίου ζώνης και της ζώνης Πίνδου. Στο Βόρειο και Ανατολικό τμήμα της λεκάνης του Αώου συναντώνται πετρώματα του οφιολιθικού συμπλέγματος. Στην Τύμφη εμφανίζονται ασβεστόλιθοι Ηωκαίνου. Στην περιοχή του Ζαγορίου υπάρχει Φλύσχης. Πηγές: http://diocles.civil.duth.gr/links/home/database/ioanina/pr21ge.pdf http://2dim-kalam.thess.sch.gr/04/oliki%20e2.htm
|
|
|
|
|
Χλωρίδα -
Πανίδα: |
Στην κεντρική πλατεία υπάρχει πολύ μεγάλος πλάτανος - ο μεγαλύτερος στο Ζαγόρι Πηγή: http://www.vradeto.gr/content/view/90/48/lang,gr/ Χλωρίδα: Στην Τύμφη κυριότερα είδη βλάστησης είναι οι οξιές, τα πεύκα, τα ρόμπολα και τα έλατα. Η περιοχή θεωρείται από τις πιο πλούσιες σε αριθμό ειδών. Συνολικά στην περιοχή καταγράφηκαν 1700 είδη και υποείδη χλωρίδας, ανάμεσα στα οποία συγκαταλέγονται 6 τοπικά ενδημικά, από τα οποία τα τρία βρίσκονται στην χαράδρα του Αώου και άλλα τρία στην αλπική περιοχή της Τύμφης. Στην περιοχή επίσης υπάρχουν άλλα 35 είδη, ενδημικά της Ελλάδας και 121 είδη που είναι ενδημικά των Βαλκανίων. Πανίδα: Παλιότερα αφθονούσαν οι λύκοι, οι λίγκες, οι καφέ αρκούδες, τα ελάφια, τα ζαρκάδια και τα αγριόγιδα, αλλά σήμερα οι πληθυσμοί των περισσότερων ειδών είναι οριακοί για την επιβίωση του είδους. Επίσης καταγράφηκαν στη περιοχή 167 είδη ορνιθοπανίδας, εκ των οποίων τα 48 είναι είδη προτεραιότητας. 84 είδη είναι μόνιμα στην περιοχή, ενώ 22 την επισκέπτονται κατά τη διάρκεια της ανοιξιάτικης ή της φθινοπωρινής μετανάστευσης. Η περιοχή είναι ικανή να διατηρήσει μεγάλους αριθμούς αρπακτικών και δασόβιων πουλιών γιατί προσφέρει διαθεσιμότητα τροφής και θέσεις αναπαραγωγής. Η πανίδα των αμφιβίων και των ερπετών είναι, επίσης, πολύ σημαντική. Εντοπίστηκαν 20 είδη ερπετών και 10 είδη αμφιβίων, ανάμεσά τους και ο αλπικός τρίτωνας, σπάνιο είδος αμφιβίου, που ζει σε μικρές λίμνες και υδατοσυλλογές που βρίσκονται κυρίως στην υποαλπική ζώνη (Δρακολίμνες). Πηγές: http://walking-greece.ana-mpa.gr/articleview2.php?id=5552
Φαρμακευτικά φυτά του Εθνικού Δρυμού Βίκου - Αώου : http://vikos.bat.uoi.gr
|
|
|
|
|
Μονοπάτια: |
|
|
|
|
|
Προστατευόμενες
περιοχές -
Μνημεία της
φύσης: |
Οικότοποι
Πηγή : http://www.viopikilotita.uoi.gr/searchr.php
Πηγή: http://www.ornithologiki.gr
Κέντρα ενημέρωσης και οικολογικά-περιβαλλοντικά πάρκα Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου - Εθνικό Πάρκο Βίκου - Αώου |
|
|
|
|
Αλληλεπίδραση
περιβάλλοντος
και τοπικού
πολιτισμού: |
Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ) Κόνιτσας διοργάνωσε το 2006 με επιτυχία Σεμινάριο-Συνάντηση Εργασίας Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, στην Κόνιτσα στο πλαίσιο του Εθνικού Θεματικού Δικτύου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης: «Παραδοσιακοί Οικισμοί και Φύση», προσέγγιση των παραδοσιακών πρακτικών διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος στους χώρους μελέτης και προβολή τους στη σημερινή εποχή, με στόχο την ολοκληρωμένη και αξιοβίωτη ανάπτυξη. Ο χώρος μελέτης ήταν τα παραδοσιακά κτίσματα είτε ως σύνολα (οικισμοί) είτε μεμονωμένα. Αντιστοιχούν στις κοινωνικές, οικονομικές, πολιτισμικές δομές της παραδοσιακής κοινωνίας, δηλαδή της κοινωνίας πριν από τη βιομηχανική εποχή, η οποία χαρακτηριζόταν κυρίως από τον αγροτικό προσανατολισμό της, την περιορισμένη χρήση της τεχνολογίας, τη σταθερότητα των εθίμων κ.α. (www.oikismoi-phisi.net.gr/ΚΠΕ_ΚΟΝΙΤΣΑΣ_ΔΕΛΤΙΟ_ΤΥΠΟΥ1.doc) Οι μαθητικές ομάδες συνέταξαν στο πλαίσιο του δικτύου Παραδοσιακοί Οικισμοί & Φύση αξιόλογες εργασίες οι οποίες παρουσιάζονται στον δικτυακό τόπο : http://www.oikismoi-phisi.net.gr/paidia.htm Συμμετείχαν 58 σχολεία από όλη την Ελλάδα και το σεμινάριο είχε ως αντικείμενο τη σχέση του ανθρώπου με το φυσικό του περίγυρο, την αλληλεπίδραση του φυσικού με το πολιτισμικό περιβάλλον. Η δράση αυτή αποτελεί μια πολύ καλή προσπάθεια ευαισθητοποίησης των παιδιών και των εκπαιδευτικών για την μοναδικότητα των ορεινών περιοχών και τις πολυδιάστατες αλληλεπιδράσεις και αλληλεξαρτήσεις τους με τη φύση, την παράδοση, τον πολιτισμό, την κοινωνία, την οικονομία κτλ. Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Περιβάλλοντος - Τοπικού Πολιτισμού Νομού Ιωαννίνων Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Περιβάλλοντος - Τοπικού Πολιτισμού Προγράμματα που έχουν εφαρμοστεί στην περιοχή σχετικά με περιβάλλον και ανάπτυξη |
|
|
|
|
Προβλήματα
- Ανάγκες: |
Τα κυριότερα προβλήματα και οι κίνδυνοι για το φυσικό περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής προέρχονται από τα υπάρχοντα σχέδια για τουριστική ανάπτυξη μεγάλης κλίμακας, τα υπάρχοντα προγράμματα διαχείρισης των υδάτινων πόρων και το κυνήγι. Η λαθροθηρία, η λαθροϋλοτομία και η λαθραία αλιεία στα ποτάμια είναι συχνό φαινόμενο, ιδιαίτερα στην περιοχή του Βλαχοζάγορου, η οποία βρίσκεται ανάμεσα από τους δύο Εθνικούς Δρυμούς (Βίκου - Αώου και Πίνδου) και δεν προστατεύεται. Ο πληθυσμός στα περισσότερα χωριά του Ζαγορίου έχει μειωθεί σημαντικά. Οι μόνιμοι κάτοικοι δεν ασχολούνται με παραγωγικές δραστηριότητες. Οι χρήσεις γης έχουν μεταβληθεί και πλέον η γεωργική γη καταλαμβάνει μόνο το 1% της συνολικής έκτασης. Ωστόσο, τα Ζαγοροχώρια γνωρίζουν ιδιαίτερη τουριστική ανάπτυξη, συγκριτικά με άλλες ορεινές περιοχές, και ορισμένα από τα χωριά συγκεντρώνουν αυξημένο πληθυσμό τους καλοκαιρινούς μήνες και ορισμένες περιόδους του χειμώνα. Αυτό βέβαια ενέχει τον κίνδυνο να αλλοιωθεί σε σημαντικό βαθμό η παραδοσιακή φυσιογνωμία των οικισμών του Ζαγορίου, αν και η πλειοψηφία των οικισμών αυτών είναι χαρακτηρισμένοι ως παραδοσιακοί και επομένως λαμβάνονται ιδιαίτερα μέτρα προστασίας τους. Πηγή: http://www.ornithologiki.gr
Προβλήματα - Ανάγκες της ευρύτερης περιοχής του Ν. Ιωαννίνων |
|
|
|
|
Ιστοσελίδες
τοπικού
ενδιαφέροντος: |
|
|
|
|
|
Αναφορές: |
Ειδική βιβλιογραφία Experiment-Γαιόραμα, Πέτρινα γεφύρια: Προέκταση της Ελληνικής γης, σελ. 130-155, τεύχος 21, Σεπτέμβριος – Οκτώβριος 1997 Terzopoulos S.A Malamas, M. and Marselos, M. “The tradition of medicinal plants in Zagori, Epirus (northwestern Greece)”, Journal of Ethnopharmacology, Volume 37, Issue 3, October 1992, Pages 197-203 Spanopoulou, K. (2001). Integrated Programmes for Development of Mountain Regions: The Case of the Tymfi Area, “Regional Depopulation as a Challenge for Structural Policies”, June 2001, Lycksele, Sweden Trakolis, D. (2001). Perceptions, Preferences and Reactions of Local Inhabitants in Vikos-Aoos National Park, Greece, Environmental Management, Vol. 28, No. 5, pp. 665-676. Vokou, D., Katradi, K. and Kokkini, S. “Ethnobotanical survey of Zagori (Epirus, Greece), a renowned centre of folk medicine in the past”, Journal of Ethnopharmacology, Volume 39, Issue 3, August 1993, Pages 187-196 Βαβαρέτος Γ. (1972). Κομπογιαννίτες, Ματσουκάδες, οι ξακουσμένοι αυτοδίδακτοι γιατροί από το Ζαγόρι της Ηπείρου. Αθήνα. Δαλκαβούκης Β. (1999). Μετοικεσίες Ζαγορισίων (1750 – 1922). Προσεγγίσεις στη διαδικασία προσαρμογής μιας τοπικής κοινωνίας στην ιστορική συγκυρία. Θεσσαλονίκη. Ριζάρειον ίδρυμα. Δαλκαβούκης Βασ,. 2005. Η πένα και η γκλίτσα, εκδ. Οδυσσέας Ζαγόρι, Ιωάννινα-Μέτσοβο-Κόνιτσα, 2006, ειδ. έκδοση εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, επιμ. έκδ. Ντρενογιάννης Γιάννης Ζαγοροχώρια, 4 Ιανουαρίου 2004, σελ 3-8, ‘Ταξίδια’ ένθετο της ‘Καθημερινή’. Ζήσης Κώστας, Λεύκωμα Ζαγόρι. Ζήσης Κ., 2006. Ζαγόρι Εικονογραφία, εκδ. Ιδιωτική έκδοση Ζησίδης Κ. (2006). Λεύκωμα «Ζαγόρι». Τσεπέλοβο. Ιωάννινα. Εκδοτική Ηπείρου. Καλογήρου Α., Περπατώντας στην Ελλάδα: Τα μονοπάτια του Ζαγορίου, 2005, Εκδόσεις Κριτική. Κίτσος Α. (2003). Ζαγορησίων Βίος. Αθήνα. Ριζάρειον Ίδρυμα. ΚΟΥΙΝΤΑ Art Magazine: Documentary 2006 :Φεύγωμεν δή φίλην ές Πατρίδα – Ζαγόρι http://www.koyinta.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=15&Itemid=29 Κουτσός Ν. (επιμ.) (1998). Το παραδοσιακό Ζαγορίσιο σπίτι. Ιωάννινα. Διεύθυνση Α/θμιας Εκπαίδευσης. Κρύου Μ. «Ζαγοροχώρια – Φτιάξε το δικό σου πάζλ!», Περιοδικό Αθηνόραμα Travel, Άνοιξη 2007 Λαζαρίδης Κ. (1969). Το πνευματικό Ζαγόρι στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Γιάννινα. Λαζαρίδης Κ. (1972). Η ατομική ιδιοκτησία στο Ζαγόρι (η μία πλευρά του δασικού μας ζητήματος). Γιάννινα. Λαζαρίδης Κ. (1974). Ονομαστές βρύσες και νερά στο Ζαγόρι. Γιάννινα. Μαλαπάνη Μ. (2005). Μελέτη για τις Περιβαλλοντικές Επιρροές στη Διαμόρφωση της Παραδοσιακής Αρχιτεκτονικής (Ζαγοροχώρια και Σαντορίνη). Πτυχιακή Εργασία, Τμήμα Ανακαίνισης και Αποκατάστασης Κτιρίων, Τ.Ε.Ι. Πάτρας Μαρινάκη Ελ., 2004. Ζαγοροχώρια, εκδ. Οίτυλο Μηνακάκης Βασ., 2003. Ζαγοροχώρια, εκδ. Explorer Μπάδα Κ. «Η πολιτισμική ταυτότητα ως συνιστώσα της βιώσιμης ορεινής ανάπτυξης. Το παράδειγμα του Ζαγορίου», Περιοδικό Γεωγραφίες Εξαμηνιαία Έκδοση Επιστημών του Χώρου, τεύχος 5, Εκδόσεις Εξάντας, Καλοκαίρι 2003. Νιτσιάκος Β., 2007. Περιβαλλοντική πολιτική και κοινωνικές συγκρούσεις στην τοπική κλίμακα. Ένα παράδειγμα από το Ζαγόρι. Πρακτικά 4ου Διεπιστημονικού Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου», Μέτσοβο, 23-26 Σεπτεμβρίου 2004. Πετράκης Μ., Καρτάλης Κ., Ψυλόγλου Β., Κεραμιτσόγλου Ι., Λιάνου Μ., 2004. Χρήση Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών και δορυφορικής τηλεπισκόπησης για τη διαχείριση εθνικών δρυμών. Εφαρμογή στον ορεινό Εθνικό Δρυμό Βίκου – Αώου. Πρακτικά 3ου Διεπιστημονικού Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη στις Ορεινές Περιοχές. Θεωρία και Πράξη», Μέτσοβο, 7-10 Ιουνίου 2001. Πιτούλη - Κίτσου Χριστίνα, 2003. Ζαγορισίων Βίος, εκδ. Ριζάρειο Ίδρυμα Σταματοπούλου Χαρ., 1999. Ζαγόρι, εκδ. Μέλισσα Συκάς Βασ., 2003. Ζαγοροχώρια, εκδ.Χείμαρρος Φανίτσιος Β. (1956). Το Ζαγόρι μας. Αθήνα Φωτιάδου Ε. (1983). Πίσω από τα βουνά. Ιωάννινα. Χαρίσης Β. (1979). Ζαγοροχώρια. Μελέτη προστασίας. Αθήνα. Γενική Διεύθυνση Οικισμού. ΥΔΕ. Ψυμένος Στ., 2005. Ανεξερεύνητα Ζαγοροχώρια, εκδ. Road
|
