Υψόμετρο:

1046 μέτρα

Πηγή : http://www.epcon.gr/Dimoi/Dimos1/p1.html

Πληθυσμός:

167 κάτοικοι

Πηγή : Ε.Σ.Υ.Ε. Μόνιμοι Κάτοικοι - Απογραφή 2001

Απόσταση από μεγάλο αστικό κέντρο:

85 χλμ. από Ιωάννινα

Πηγή : http://ee.admin.uoi.gr/km.htm

Ιστορικά στοιχεία:

Το Ματσούκι είναι βλαχόφωνο χωριό του Νομού Ιωαννίνων και εντάσσεται γεωγραφικά στην ευρύτερη περιοχή των Τζουμέρκων.

Περισσότερα ιστορικά στοιχεία στην ιστοσελίδα :

http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/nomos_perioxes.htm#tzoumerka

Ιστορικά μνημεία - μουσεία:

Θρησκευτικό - Ιστορικό - Πολιτιστικό Μουσείο. Περιλαμβάνει εκθέματα (χειρόγραφα, σπάνιες εικόνες) από την περίφημη Μονή Βύλιζας Ματσουκίου και διάφορες εκκλησίες και μοναστήρια των Τζουμέρκων.
Πηγή : http://www.hotelsline.gr/root/newhotel/mx/m_Ioannina_axiotheata.asp

Αξιόλογες εκκλησίες - Ι. Μονές:

• Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής

• Ιερά Μονή Βύλιζας. Είναι αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και βρίσκεται μεταξύ των χωριών Καλαρρύτες και Ματσούκι σε τοποθεσία παρατηρητήριο σε υψόμετρο περίπου 1050 μέτρα. Κατά την παράδοση η μονή ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα. Το σημερινό κτίσμα είναι μεταβυζαντινό. Το καθολικό κτίστηκε στον τύπο του μονόχωρου ναού με νάρθηκα και απολήγει σε πεντάπλευρη αψίδα. Ανακαινίσθηκε το 1783 σύμφωνα με επιγραφή στην αψίδα του Ιερού. Ο νάρθηκας ανήκει στην αρχική φάση οικοδόμησης ενώ ο εξωνάρθηκας προστέθηκε αργότερα.  Στο εσωτερικό του ναού οι τοιχογραφίες έχουν υποστεί σημαντικές φθορές από την υγρασία. Χρονολογούνται στα 1797 και είναι έργο των Κωνσταντίνου και Στεργίου ιερέων, Χριστοδούλου και Ιωάννου, όπως αναγράφεται στο υπέρθυρο της δυτικής εισόδου. Οι τοιχογραφίες του νάρθηκα σώζονται σε καλύτερη κατάσταση και τοποθετούνται στο τέλος του 17ου αι. – α΄μισό 18ου αι. Στο νεότερο τέμπλο υπάρχουν δεσποτικές εικόνες του 17ου και 18ου αι. Στον περίβολο της Μονής υπάρχουν διάφοροι βοηθητικοί χώροι. Στη Μονή Βύλιζας υπήρχε αξιόλογη βιβλιοθήκη με σημαντικό αριθμό χειρογράφων. Η μονή έχει φρουριακή κατασκευή, με πολεμίστρες. Υπάρχουν κελιά στη βόρεια και νότια πλευρά, που πλαισιώνουν το καθολικό και την εσωτερική αυλή. Εκτός περιβόλου βρίσκεται το παρεκκλήσι του Ιωάννη του Προδρόμου. Είναι μικρός μονόχωρος ναός με κοιμητηριακό χαρακτήρα και βρίσκεται βορειανατολικά του καθολικού. Ο ναός εσωτερικά είναι κατάγραφος με τοιχογραφίες του 1737, έργο των Καλαρρυτινών ζωγράφων Γεωργίου και Στεργίου σύμφωνα με επιγραφή στο υπέρθυρο της δυτικής εισόδου. Αξιόλογο είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο, πιθανόν του 17ου αι. (σε β΄χρήση). (ΥΑ 10062/934/12-7-1972 - ΦΕΚ 621/Β/22-8-1972_

Πηγές : http://www.epcon.gr/s/Hyperchu.asp?Code=297

http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/nomos_mones.htm#vyliza και http://listedmonuments.culture.gr/monument.php?code=7020

Πολιτιστικές εκδηλώσεις - Πανηγύρια:

Το πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής στις 27 Ιουλίου συγκεντρώνει πλήθος κόσμου.

Μεγάλο πανηγύρι  γίνεται επίσης στον ιερό ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου στις 16 Αυγούστου.

Αποκριάτικες εκδηλώσεις

Πηγή : http://cultureportalweb.uoi.gr/cultureportalweb/article.php?article_id=667&topic_id=95&level

=2&belongs=9&area_id=21&lang=gr

Ήθη - Έθιμα - Παραδόσεις:

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και εδώ (στα Τζουμερκοχώρια) ο χορός “Καγγελάρια” ή “κύκλες” αλλά και ο “Τσάμικος” ως κατεξοχήν σύμβολο της κλέφτικης λεβεντιάς.

Πηγή : http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/nomos_perioxes.htm#tzoumerka

Γαστρονομία - Τοπικές Γεύσεις:

Τοπικά Προϊόντα:

Φέτα

Παραδοσιακά επαγγέλματα:

Πέρα από την κτηνοτροφία και ειδικά την ημι-νομαδική –με την οποία ασχολείται ακόμα και σήμερα ένα μέρος του πληθυσμού στην ευρύτερη περιοχή των Τζουμέρκων όπου ανήκει και το Ματσούκι και την μικρής κλίμακας γεωργία, όπου και σήμερα ακόμα διακρίνουμε τις αναβαθμίδες που κατασκεύασαν οι άνθρωποι στις επικλινείς πλαγιές, οι κάτοικοι επιδόθηκαν σε διάφορα άλλα επαγγέλματα. Αξιοσημείωτη μάλιστα είναι η επαγγελματική εξειδίκευση ανάλογα, με τον τόπο καταγωγής.  Έτσι έχουμε τυροκόμους και ράφτες στο Βαθύπεδο και Ματσούκι, αργυροχρυσοχόους στους Καλαρρύτες και βιοτέχνες μάλλινων υφασμάτων-ειδικά μάλλινης κάπας- στο Συρράκο.

Πηγή : http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/nomos_perioxes.htm#tzoumerka

Παραδοσιακός οικισμός:

Oχι

Πηγή : http://estia.minenv.gr/EXEC

Παραδοσιακή αρχιτεκτονική:

Στην περιοχή υπάρχει νερομυλος ο οποίος έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατρηρητέο μνημείο (ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1642/34908/23-6-1992 - ΦΕΚ 493/Β/30-7-1992)

Πηγή: http://listedmonuments.culture.gr/monument.php?code=7021

Η οικιστική οργάνωση εμφανίζεται με τη μορφή συμπαγών (Συρράκο, Καλλαρύτες, Ματσούκι κ.ά.) οικισμών. Επικρατεί ο τύπος του “στερφογάλαρου σπιτιού με χαρακτηριστική ιδιαιτερότητα στις εισόδους των κατοικιών.

Πηγή : http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/nomos_perioxes.htm#tzoumerka

Γεφύρι του Καρλίμπου, μονότοξο.

Πηγή : http://www.petrinagefiria.uoi.gr/gefiri.php?id=57

Η Αρχιτεκτονική της Ηπείρου

Φωτογραφίες παραδοσιακών κτισμάτων

Ηπειρώτικα Γεφύρια

Ηπειρώτες Μάστοροι

Λαϊκή Ζωγραφική

Οι περιβαλλοντικές παράμετροι στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική

Γλωσσάρι παραδοσιακής αρχιτεκτονικής

Διατηρητέα κτίρια:

Oχι

Πηγή : http://estia.minenv.gr/EXEC

Ντοπιολαλιά - Γλωσσικά ιδιώματα:

Βλάχικη διάλεκτος

Πληροφορίες για τη βλάχικη γλώσσα/βλάχους: http://www.vlahoi.gr/index.asp?RFRM= ,

http://www.vlahoi.net/content/view/20/30/

"Μπουκουραίικα", η συνθηματική γλώσσα των ραφτάδων των Τζουμέρκων της Ηπείρου.

Πηγή : http://www.remen.gr/glosses/boukoureika.html

Βουνά:

Το Ματσούκι βρίσκεται στα Δυτικά Τζουμέρκα,  περιτριγυρισμένο από πανύψηλα βουνά όπως της Κακαρδίτσα με υψόμετρο 2.429 μ. τον Καταραχιά με υψόμετρο 2.200 μ. και πολλές άλλες κορυφές, βράχια.

Πηγή : http://www.epcon.gr/Dimoi/Dimos1/p1.html 

Χάρτης Όρους Αθαμανικά ή Τζουμέρκα

Στοιχεία Όρους Αθαμανικά ή Τζουμέρκα

Πηγή: Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (www.axiosbios.gr)

Επιφανειακά-Υπόγεια νερά:

Καταρράκτες και πλήθος πηγών εκφορτίζουν τα υπόγεια νερά της ευρύτερης τα οποία καταλήγουν στον Ματσουκιώτικο ποταμό.

Αλπικές Λίμνες - Βάραθρα - Κολυμπήθρες

Χάρτης - Υδατικά Διαμερίσματα Ηπείρου, Υδατικοί πόροι, Ζήτηση νερού

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης - Δ/νση Υδατικού Δυναμικού (www.axiosbios.gr)

 Υπέδαφος:

Ασβεστόλιθοι και φλύσχης αποτελούν το γεωλογικό υπόβαθρο της περιοχής.

Γεωλογία Ηπείρου

Χλωρίδα - Πανίδα:

Οικοτόποι

• Ορεινά και υποαλπικά λιβάδια στη ζώνη σύνδεσης των βουνών Περιστέρι και Τζουμέρκα της Κεντρικής Πίνδου (Κακαρδίτσα, περιοχή Ματσουκίου). Διακρίνονται χαλικώνες στα ανώτερα υψόμετρα της κοιλάδας του χειμάρρου Κόκκινο ποτάμι και συστάδες ελάτης.

• Αραιό δάσος με υπερώριμα άτομα ορεινής λεπτοκαρυάς (Coryllus colurna),σφενδαμιών (Acer sp.),οστρυάς (Ostrya carpinifolia),γάβρου (Carpinus betulus) και ελάτης (Abies borisii-regis) στο δάσος Πάρεσι της Κοινότητας Ματσουκίου. Στο βάθος αραιοί θαμνώνες πουρναριού και ορεινά- υποαλπικά λιβάδια (βοσκότοποι) στο βουνό Περιστέρι

• Ορεινά- υποαλπικά λιβάδια στο όρος Περιστέρι. Στο μέσο βραχώδεις σχηματισμοί με αραιούς θαμνώνες πουρναριού. Εγκατελειμένα χωράφια με διείσδυση κέδρου (κάτω και δεξιά) και αναδασώσεις με μαυρόπευκα (Pinus nigra) (δεξιά)
• Εγκατελειμένες καλλιέργειες σε αναβαθμίδες,βραχώδεις σχηματισμοί,δάσος ελάτης και υποαλπικά λιβάδια στην περιοχή Ματσουκίου στη ζώνη σύνδεσης Περιστερίου και Τζουμέρκων κεντρικής Πίνδου. Όρος Καταφύγι.
• Χαράδρα Ματσουκιώτικου. Καταρράκτης σε ασβεστολιθικά βράχια και βλάστηση με πουρνάρια στη γύρω από αυτά περιοχή.

Πηγή : http://www.viopikilotita.uoi.gr/searchr.php

Μονοπάτια:

Η περιοχή προσφέρεται για ορειβασία στον ορεινό όγκο των Τζουμέρκων.

Διαδρομή Ματσούκι - Βύλιζα - Καλλαρύτες (με σήμανση, διάρκεια 2 ώρες)

Διαδρομή Ματσούκι - Κορυφή Στρογγούλα (υψομ. 2429μ. χωρίς σήμανση, διάρκεια 4 ώρες)

Πηγή : http://www.nomioan.gr/%5Cdocs%5CTourism%5Cpresentation%20Gr.pdf

Προστατευόμενες περιοχές - Μνημεία της φύσης:

Προτεινόμενο Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων-Περιστερίου & Χαράδρας Αράχθου

Στην ευρύτερη περιοχή του νομού Ιωαννίνων βρίσκεται το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου το οποίο περιλαμβάνει τους Εθνικούς Δρυμούς της Βάλιας Κάλντας και του Βίκου-Αώου.

Αλληλεπίδραση περιβάλλοντος και τοπικού πολιτισμού:

Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Περιβάλλοντος - Τοπικού Πολιτισμού Νομού Ιωαννίνων

Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Περιβάλλοντος - Τοπικού Πολιτισμού

Προγράμματα που έχουν εφαρμοστεί στην περιοχή σχετικά με περιβάλλον και ανάπτυξη

Προβλήματα - Ανάγκες:

Προβλήματα - Ανάγκες της ευρύτερης περιοχής του Ν. Ιωαννίνων

Ορεινός τουρισμός. Προβλήματα - ανάγκες.

Ιστοσελίδες τοπικού ενδιαφέροντος:

• Ιστοσελίδα της Κοινότητας Ματσουκίου : http://www.epcon.gr/Dimoi/Dimos1/p1.html

• Ιστοσελίδα με πληροφορίες για την περιοχή των Τζουμέρκων: http://www.about-ioannina.gr/Tzoumerka_gr/tzoumerka.htm

• Στην περιοχή έχει εφαρμοστεί το πρόγραμμα  LEADER II. Πληροφορίες στην ιστοσελίδα: http://www.epirussa.gr/leader+/leader%201-2/erga_leader_ii/index.htm

• 6ο Δημοτικό Σχολείο Ιωαννίνων "Ο Ιωάννης Κωλέττης" http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/index_gr.htm

• Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων : http://www.nomioan.gr/

• Info Ioannina : http://www.ioannina.info/index.php?lang_code=el

• Περιφέρεια Ηπείρου http://www.roe.gr/

• Αναπτυξιακή Εταιρεία Ήπειρος Α.Ε.  http://www.epirussa.gr/

• Epirus Connection http://www.epcon.gr

• Epirus Ecotour Guide http://www.ecotour-epirus.gr/

• Τα Πέτρινα Γεφύρια της Ηπείρου : http://www.petrinagefiria.uoi.gr/search.php

• Η Βιοποικιλότητα της Ηπείρου : http://www.viopikilotita.uoi.gr/

• Χοροί Ηπείρου: http://paroutsas.jmc.gr/dances/epiros/frames.htm

• Παραδοσιακή Μουσική Ηπείρου: http://www.epcon.gr/EpconMusic/

Αναφορές:

Ειδική βιβλιογραφία

Καλούσιος,  Δημήτριος, 1994. Το Ματσούκι Ιωαννίνων, Ματσούκι.

Καλούσιος, Δημήτριος, 1992. Η Βυλίζα, Ματσούκι Ιωαννίνων.

Σχισμένος, Αριστ., 2001. Τα 55 γεφύρια του Άραχθου, Αθήνα.

Διαμάντης Κ., 1953. Το πανηγύρι της Αγ. Παρασκευής στα Τζουμέρκα με το χορό Καγγελάρι. Αθήνα. Αιξωνή.

Διαμάντης Κ., 1954. Τα χτήρια στα χωριά των Τζουμέρκων. Συνοικισμοί, χαλάσματα, εκκλησίες. Τα σπίτια και τα εξαρτήματά τους.

Κάμπα – Τόσκα Σ., 1986. Το κέντημα στα Τζουμέρκα Ηπείρου. Αθήνα. Ελληνική Λαογραφική Εταιρία.

Καρατζένης Ν., 1991. Οι νομάδες κτηνοτρόφοι των Τζουμέρκων: (οι άνθρωποι των αετοκορφών, της αυγής, του ήλιου και των καταιγίδων). Άρτα.

Μάργαρης Β., 1975. Στα Τζουμέρκα. Οδοιπορικό. Ιωάννινα.

Μαρκοπούλου Β., 1946. Ματωμένα βουνά. Πίνδος – Τζουμέρκα. Αθήνα. Τοπ. Τσένικα.

Ο.Α.Σ.Α., Έκθεση  για τις Αγροτικές Περιοχές. Τα Τζουμέρκα. http://www.minenv.gr/4/42/g4201.htm , 13 Δεκεμβρίου, 2000.

Φωτειάδου Ε., 1971. Κεφαλοχώρια της Ηπείρου. Οδοιπορικόν, Συρράκο Καλαρρύτες, Ματσούκι, Πράμαντα. Ιωάννινα.

Γενική βιβλιογραφία Νομού Ιωαννίνων