Υψόμετρο:

1.300 μ. περίπου

Πηγή : http://www.epcon.gr/Dimoi/Dimos5/p1.html

Πληθυσμός:

629 κάτοικοι

Πηγή : Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμοι κάτοικοι - Απογραφή 2001

Απόσταση από μεγάλο αστικό κέντρο:

82 χλμ. από Ιωάννινα

Πηγή : http://ee.admin.uoi.gr/km.htm

Ιστορικά στοιχεία:

Παλιά ονομασία Αμέρου. Από τα χρόνια της τουρκοκρατίας όμως η Μηλιά αναφέρεται ως «μαχαλάς» της «Χώρας Μετσόβου», που πολύ νωρίς εξασφάλισε προνόμια, αυτοδιοίκηση και επίσημα όρια σφραγισμένα με σουλτανική βούλα. Με την απελευθέρωση η Μηλιά δεν αποδεσμεύτηκε από τον πολιτισμικό χώρο στον οποίο τετρακόσια και πλέον χρόνια συμπορεύτηκε και παρέμεινε στην Ηπειρο παρόλο που γεωφυσικά ανήκει στη Μακεδονία.

Πηγή : http://www.epcon.gr/Dimoi/Dimos5/p1.html

Περισσότερα ιστορικά στοιχεία για το χωριό και την ευρύτερη περιοχή :

http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/nomos_perioxes.htm#metsovo 

Ιστορικά μνημεία - μουσεία:

Αξιόλογες εκκλησίες - Ι. Μονές:

Πολιτιστικές εκδηλώσεις - Πανηγύρια:

20 Μαίου

15 Αυγούστου

Πηγή: http://www.epirus.org/?cat=710

Ήθη - Έθιμα - Παραδόσεις:

Πηγή : http://www.polyphonic.gr/Pollifonika_sximata-omoiloi.htm

Γυναικεία Μηλιώτικη Ενδυμασία

Φόρεμα: Πολύπτυχο, μακρύ ρούχο, που το άνοιγμα φθάνει μέχρι τη μέση, αφήνοντας ακάλυπτο το στήθος, για να φαίνεται το χρυσοκέντητο μέρος από το γιλέκι. Έχει μακρυά μανίκια που φτάνουν μέχρι τα δάκτυλα. Είναι συνήθως βελούδινα ή από σιφόν για τις νιόπαντρες και κλαδωτά, στόφας και ατλάζια για τις μεσόκοπες και μάλλινο (αμιρινό) μαύρο ή μπλε χωρίς κεντήματα για τις γριές. Το βελούδινο φόρεμα είναι κεντημένο με ουτουρά, το σιφόν με χρυσό και τα κλαδωτά (Φλουρινάτα) έχουν ουτουρά, και κατωφεδάκι γύρω στους 30 πόντους. Τα ατλάζια επίσης κεντιούνται όπως τα φλουρινάτα, αλλά μπορούν να κεντηθούν στον ποδόγυρο, και με ουτουρά. Είναι μονόχρωμα και φοριούνται από γυναίκες μέσης ηλικίας σαν δεύτερη φορεσιά. Εκτός από τον ποδόγυρο, το φόρεμα είναι κεντημένο στα μανίκια γύρω από το άνοιγμα του στήθους, δεξιά και αριστερά στο κάτω μέρος του θώρακα.
Γιλέκι: Έχει μπούστο από σατέν καλής ποιότητας και ατλάζι μαύρο. Το πανωκόρμι και το μισό μανίκι από τον αγκώνα και πάνω αποτελείται από ύφασμα δεύτερης ποιότητας. Τα μανίκια από τον αγκώνα και κάτω είναι από σατέν, ατλάζι, βελούδο ή κλαδωτό, ανάλογα με το φόρεμα για να δημιουργήσει αντίθεση. Το γιορτινό είναι και στη γλώσσα από τα μανίκια κεντημένο με χρυσό.Το καλύτερο σχέδιο είναι η Σταφύλια (Αγίτια).
Ποδιά: Κεντιέται σε καλό μαύρο σατέν ύφασμα. Μέχρι πριν λίγα χρόνια, όλες τις ποδιές τις κεντούσαν με ωραία λουλούδια. Ελάχιστες ήταν κεντημένες με χρυσό. Σήμερα οι καλές ποδιές και, κυρίως, οι νυφιάτικες είναι κεντημένες με χρυσό.
Κεφαλόδεσμος: Τριγωνικό μεταξωτό μαντήλι, μαύρο, πλεγμένο γύρω-γύρω με δαντέλλα, το οποίο στερεώνουν με φιόγκο στο κεφάλι και σειρά από φλουριά. Για να στερεωθεί καλά το μαντήλι βάζουν στο κεφάλι ένα είδος κορδέλας (τσουράπε) που τυλίγει τα μαλλιά πλεγμένα σε δύοκοτσίδες.
Φλοκάτα (Σαρίκα): Είναι μαύρη από μάλλινο υφαντό ύφασμα. Είναι στολισμένη στις παρυφές με κόκκινη τσόχα Αυτό είναι διακριτικό γνώρισμα που παραχωρήθηκε από τον Σουλτάνο τον ΙΖ' αιώνα στους κατοίκους της χώρας Μετσόβου για να διακρίνονται από τους υποτελείς, και να γίνονται σεβαστοί.
Ζώνη (Πλοτς): Είναι ασημένια ή συρμάτινη επάργυρη. Στο μπροστινό μέρος έχει μια πόρπη πολυσκαλισμένη και το δέσιμο της ζώνης αποτελείται από μικρά ασημένια ή συρμάτινα σκαλιστά κομμάτια.

Πηγή : Πουρνάρας Στέργιος, Η Βλαχομηλιά της Πίνδου στο

http://www.vlahoi.net/content/view/174/68/

Γαστρονομία - Τοπικές Γεύσεις:

Τοπικά Προϊόντα:

Παραδοσιακά επαγγέλματα:

Οι κάτοικοι ασχολούνται με τις υλοτομικές εργασίες, την εκμετάλλευση των δασών αλλά ταυτόχρονα και με την επεξεργασία του ξύλου και την παραγωγή διαφόρων ειδών λαϊκής τέχνης και ξυλογλυπτικής. Υπάρχουν περίπου 60 μονάδες επεξεργασίας ξύλου οικογενειακής βάσης. Οι γυναίκες του χωριού ασχολούνται επικουρικά στα εργαστήρια που προαναφέρθηκαν, όλες δε ασχολούνται με την υφαντική, στους αργαλειούς που υπάρχουν σε όλα τα σπίτια.

Πηγή : http://www.epcon.gr/Dimoi/Dimos5/p1.html

Παραδοσιακός οικισμός:

Με το Π.Δ. 26-9-79 που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 615/Δ/1-11-79 και τροποποιήθηκε με το Π.Δ. 15-6-95 που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 423/Δ/20-6-95 η κοινότητα Μηλέας χαρακτηρίστηκε ως παραδοσιακός οικισμός και καθορίστηκαν ειδικοί όροι και περιορισμοί δόμησης (ΖΟΕ).

Πηγή : http://www.epcon.gr/Dimoi/Dimos5/p1.html

Παραδοσιακή αρχιτεκτονική:

Τυπική μορφή των σπιτιών είναι αυτή του τρίχωρου σπιτιού. Οι χώροι διαμονής είναι : Το σαράι, ο οντάς, ο χωτζιαρές. Χαρακτηριστικό επίσης της αρχιτεκτονικής των σπιτιών είναι το «κεπέγκι», κλειστός εξώστης συνήθως ξύλινη κατασκευή.

Πηγή : http://www.epcon.gr/Dimoi/Dimos5/p1.html

Η Αρχιτεκτονική της Ηπείρου

Φωτογραφίες παραδοσιακών κτισμάτων

Ηπειρώτικα Γεφύρια

Ηπειρώτες Μάστοροι

Λαϊκή Ζωγραφική

Οι περιβαλλοντικές παράμετροι στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική

Γλωσσάρι παραδοσιακής αρχιτεκτονικής

Διατηρητέα κτίρια:

Όχι

Πηγή : http://estia.minenv.gr/EXEC

Ντοπιολαλιά - Γλωσσικά ιδιώματα:

Βλάχικη διάλεκτος

Πληροφορίες για τη βλάχικη γλώσσα/βλάχους: http://www.vlahoi.gr/index.asp?RFRM= ,

http://www.vlahoi.net/content/view/20/30/

Βουνά:

Το Μέτσοβο και τα γύρω Βλαχοχώρια (Ανήλιο, Βοτονόσι, Μηλιά) βρίσκονται στο πιο καίριο σημείο της Πίνδου, εκεί που το Βόρειο τμήμα της οροσειράς ενώνεται με το Νότιο. Η περιοχή οριοθετείται από το Μαυροβούνι (2.159μ.) στα Βόρεια, το Περιστέρι (2.295μ.) στα Νότια, το Ζυγό (1.820μ.) στα Ανατολικά, την Τσούκα-Ρόσσια (1.950μ.) και το βουνό της Χρυσοβίτσας (1,559μ.) στα Δυτικά.

Πηγή : http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/nomos_perioxes.htm#metsovo

Χάρτης Όρους Λάκμος ή Περιστέρι

Στοιχεία Όρους Λάκμος ή Περιστέρι

Πηγή: Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (www.axiosbios.gr)

Επιφανειακά - Υπόγεια Νερά:  

Από την ευρύτερη περιοχή ξεκινούν τρία ποτάμια (Μετσοβίτικος, Βενέτικος, Πηνειός)

Πηγή : http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/nomos_perioxes.htm#metsovo

Αλπικές Λίμνες - Βάραθρα - Κολυμπήθρες

Χάρτης - Υδατικά Διαμερίσματα Ηπείρου, Υδατικοί πόροι, Ζήτηση νερού

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης - Δ/νση Υδατικού Δυναμικού (www.axiosbios.gr)

Υπέδαφος:

Γεωλογία Ηπείρου

Χλωρίδα - Πανίδα:

Tα δάση της περιοχής αποτελούνται κυρίως από: Δασική οξυά (Fagus sιlvatica), Λευκόδερμη πεύκη (Pinus leucodermis), Μαύρη πεύκη (Pinus nigra ) και Ελάτη (Abies borissi regis).

Κυρίαρχο είδος της πανίδας της περιοχής η καφετιά αρκούδα (Ursus arctos) αλλά επίσης και ζαρκάδια, λαγοί, λύκοι , αγριόγιδα και διάφορα άλλα. Η ορνιθοπανίδα επίσης της περιοχής είναι σημαντική εδώ εμφανίζονται Γεράκια, Δρυοκολάπτες, ο Νεροκότσιφας, ο οποίος αποτελεί και δείκτη καθαρότητας των νερών, η ορεινή Πέρδικα, Τρυγόνια, καθώς και άλλα.

Τα δάση της Μηλέας αποτελούν βιότοπο σπανίων ειδών της χλωρίδας και πανίδας της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης. Σημαντικότεροι εκπρόσωποι αυτών είναι από τη χλωρίδα η Λευκόδερμη πεύκη (Pinus leucodermis) και από την πανίδα η Καφετιά αρκούδα (Ursus arctos).

Πηγή : http://www.epcon.gr/Dimoi/Dimos5/p1.html

Μονοπάτια:

Η περιοχή προσφέρεται για πεζοπορία τόσο πάνω σε δασόδρομους όσο και σε μονοπάτια καλά συντηρημένα, προς Βάλια Κάλντα, προς Τζίνα καθώς και άλλες διαδρομές επίσης για ποδηλασία βουνού προς τις θέσεις «Αυτιά Φλέγγα», «Κανίζα», «Σαλατούρα Βάλια Κάλντα» κ.ά ακόμη ορειβασία ή και κατασκήνωση σε διάφορες θέσεις όπως «Γκούρα», «Τζίνα», «Πάντε μάρε»
Πηγή : http://www.epcon.gr/Dimoi/Dimos5/p1.html

Διαδρομές Μονοπάτια

• Σαλατούρα Μηλιάς - Βάλια Κάλντα- Αυχένας Φλέγγας - Αυτιών - Τεχνητή Λίμνη ΥΗΕ Πηγών Αωού

• Μηλιά - Σαλατούρα Μηλιάς - Φλέγγα

• Μέτσοβο - Μηλιά
  Μηλιά - Βάλια Κάλντα - Αρκουδόρεμα Βοβούσα

Πηγή : http://www.epirussa.gr/pemileas/DIADROMES.htm

Προστατευόμενες περιοχές - Μνημεία της φύσης:

Στα Βορειοδυτικά του οικισμού βρίσκεται η Περιφερειακή ζώνη του Εθνικού Δρυμού της Βάλια Κάλντα.

Πηγή : http://www.epcon.gr/Dimoi/Dimos5/p1.html

Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου - Εθνικό Πάρκο Βάλια Κάλντα

Αλληλεπίδραση περιβάλλοντος και τοπικού πολιτισμού:

Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Περιβάλλοντος - Τοπικού Πολιτισμού Νομού Ιωαννίνων

Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Περιβάλλοντος - Τοπικού Πολιτισμού

Προγράμματα που έχουν εφαρμοστεί στην περιοχή σχετικά με περιβάλλον και ανάπτυξη

Προβλήματα - Ανάγκες:

Προβλήματα - Ανάγκες της ευρύτερης περιοχής του Ν. Ιωαννίνων

Ορεινός τουρισμός. Προβλήματα - ανάγκες.

Ιστοσελίδες τοπικού ενδιαφέροντος:

• Δικτυακός τόπος του περιπτέρου ενημέρωσης Μηλέας Μετσόβου :http://www.epirussa.gr/pemileas/  

• Ιστοσελίδα των Βλάχων : http://www.vlahoi.net/index.php

• Φιλοπρόοδος Σύλλογος Μηλιωτών Ιωαννίνων "Οι Μερανοί" http://www.geocities.com/meranoii/

• Στην περιοχή έχει εφαρμοστεί το πρόγραμμα  LEADER II. Πληροφορίες στην ιστοσελίδα: http://www.epirussa.gr/leader+/leader%201-2/erga_leader_ii/index.htm

• 6ο Δημοτικό Σχολείο Ιωαννίνων "Ο Ιωάννης Κωλέττης" http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/index_gr.htm

• Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων : http://www.nomioan.gr/

• Info Ioannina : http://www.ioannina.info/index.php?lang_code=el

• Περιφέρεια Ηπείρου http://www.roe.gr/

• Αναπτυξιακή Εταιρεία Ήπειρος Α.Ε.  http://www.epirussa.gr/

• Epirus Connection http://www.epcon.gr

• Epirus Ecotour Guide http://www.ecotour-epirus.gr/

• Τα Πέτρινα Γεφύρια της Ηπείρου : http://www.petrinagefiria.uoi.gr/search.php

• Η Βιοποικιλότητα της Ηπείρου : http://www.viopikilotita.uoi.gr/

• Χοροί Ηπείρου: http://paroutsas.jmc.gr/dances/epiros/frames.htm

• Παραδοσιακή Μουσική Ηπείρου: http://www.epcon.gr/EpconMusic/

Αναφορές:

Ειδική βιβλιογραφία

Οικονόμου, Κων/νος, 1989. Τα τοπωνύμια του χωριού Μηλιά Μετσόβου, Αθήνα

Πουρναράς, Σ.Ι, 1987. Η Βλαχομηλιά της Πίνδου (Αμέρου). Ιστορία-Λαογραφία. Αναφορά στους Βλάχους, Έκδοση Πολιτιστικού Συλλόγου Μηλιάς. Θεσσαλονίκη.

Γενική βιβλιογραφία Νομού Ιωαννίνων