ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΤΟΠΙΚΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥΣ

ΤΩΝ ΟΡΕΙΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΗΣΗ ΤΟΥΣ

ΜΕ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΟΡΕΙΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

 

ΝΟΜΟΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Ορεινά Δημοτικά και Κοινοτικά Διαμερίσματα

 

Δήμος Κεντρικού Ζαγορίου - Δ.Δ. Βίτσης

 

Υψόμετρο:

990 μ

Πηγή: Ντρενογιάννης Γ.(ed.),2006. Ανακαλύψτε την Ελλάδα, Ήπειρος, Ζαγόρι-Ιωάννινα-Μέτσοβο-Κόνιτσα. Ειδική έκδοση της εφημερίδας "ΤΑ ΝΕΑ"

 

 

Πληθυσμός:

128 κάτοικοι

Πηγή : Ε.Σ.Υ.Ε - Μόνιμοι Κάτοικοι-Απογραφή 2001

 

 

Απόσταση από μεγάλο αστικό κέντρο:

37 χιλιόμετρα από τα Ιωάννινα

Πηγή: http://ee.admin.uoi.gr/km.htm   

 

 

Ιστορικά στοιχεία:

  • Η Βίτσα υπήρχε ήδη από τη βυζαντινή εποχή, οι κάτοικοί της ονομάζονταν "Βιζιτσινοί"

  • Στη θέση "Γενίτσαρη", ανάμεσα στις κοινοτικές περιοχές Βίτσας και Μονοδενδρίου, υπάρχει ένας από τους αρχαιότερους οικισμούς που έχουν ανακαλυφθεί στη γύρω περιοχή. Είναι ένας μικρός κτηνοτροφικός οικισμός, με δύο παρακείμενα νεκροταφεία που η διάρκεια ζωής τους αρχίζει από τον 9ο-8ο π.Χ. αιώνα ως τα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. Με βάση τα ευρήματα και κυρίως τα εισηγμένα τροχήλατα αρχεία, τεκμηριώνεται η θεωρία ότι ο οικισμός της Βίτσας ήταν θερινή διαμονή νομάδων κτηνοτρόφων, οι οποίοι το χειμώνα μετακινούνταν στα παράλια, όπου και αντάλασσαν τα προϊόντα τους με τους άλλους λαούς. Το οριστικό τέλος του οικισμού επήλθε στα μέσα του του Β' μισού του 4ου αιώνα π.Χ., όταν ο οικισμός καταστράφηκε από πυρκαγιά.

Πηγές:

http://www.nomioan.gr/(Νομός Ιωαννίνων, Έκδοση Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής Νομού Ιωαννίνων) 

http://hellas.teipir.gr/Thesis/Vitsa/greek/hist_g.htm

 

 

Ιστορικά μνημεία - μουσεία:

  • Προϊστορικός οικισμός των Μολοσσών, ανάμεσα στο Μονοδένρι και τη Βίτσα στη θέση «Γενίτσαρη»(168/9-3-1967): Ο αρχαιολογικός χώρος χρονολογείται από την Γεωμετρική περίοδο, 9ος αιώνας π.Χ. έως και τους κλασικούς χρόνους, τέλη 4ου αιώνα π.Χ.

  • Νεκροταφείο στη θέση "Κλαδερα" Βίτσης. 9ου-4ου αι π.Χ (ΥΑ 3888/21-2-1967 - ΦΕΚ 168/Β/9-3-1967)

  • Βριζοπούλειος Σχολή

Πηγές:

http://traveladvisorgr.blogspot.com/2007/10/blog-post_6330.html

http://www.hellenicmountains.gr/?Lang=el&Page=Destinations/Zagori/Sights/Archeological-Sites

http://www.epirussa.gr/pevovousas/episkepsis.htm#0

http://www.epcon.gr/s/Museums.asp?MuseumID=I002

http://www.visitzagori.com/grpage5.html

http://www.nomioan.gr/(Νομός Ιωαννίνων, Έκδοση Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής Νομού Ιωαννίνων)

http://listedmonuments.culture.gr/monument.php?code=6665

 

 

Αξιόλογες εκκλησίες - Ι. Μονές:

  • Ιερά Μονή Προφήτη Ηλία ( βρίσκεται βόρεια της Βίτσας), υψόμετρο 1117 μ., χτίστηκε αρχικά το 1632, στη θέση που ήταν ένα παλιό εκκλησάκι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος και το 1688 έγινε επέκταση. Σήμερα τα κελιά του μοναστηριού είναι σχεδόν κατεστραμμένα ενώ το καθολικό σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση. Ήταν μια από τις πλουσιότερες Μονές του Ζαγορίου (ΥΑ 7828/7-5-1965 - ΦΕΚ 404/Β/6-7-1965)

  • Ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου, χτίστηκε το 1720, τοποθεσία: Κάτω Βίτσα. Το καθολικό του Ναού είναι ρυθμού "Βασιλική μονόκλιτος", με εσωτερικό και εξωτερικό νάρθηκα. Λειτουργεί σήμερα ως ενοριακός ναός Κάτω Βίτσας.

  • Ναός Αγίου Νικολάου, του 1612, τοποθεσία: Άνω Βίτσα. Είναι από τους ναούς με τις καλύτερα διατηρημένες αγιογραφίες στο Ζαγόρι. Μέχρι το 1885 χρησιμοποιούνταν σαν ενοριακή εκκλησία Άνω Βίτσας. Είναι ρυθμού "Βασιλική μονόκλιτη με νάρθηκα". (ΥΑ 4499/12-6-1964 - ΦΕΚ 239/Β/30-6-1964)

  • Ιερός Ναός των Ταξιαρχών του 17ου αιώνα

Πηγές:

Κοττίκας Γ.et al, 2004

Παπαζήσης Τ.,2004

Ντρενογιάννης Γ.(ed.),2006. Ανακαλύψτε την Ελλάδα, Ήπειρος, Ζαγόρι-Ιωάννινα-Μέτσοβο-Κόνιτσα.

Ειδική έκδοση της εφημερίδας "ΤΑ ΝΕΑ"

http://www.nomioan.gr/(Νομός Ιωαννίνων, Έκδοση Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής Νομού Ιωαννίνων)

http://hellas.teipir.gr/Thesis/Vitsa/greek/monas_g.htm

http://www.hellenicmountains.gr/?Lang=el&Page=Destinations/Zagori/Sights/Monasteries

http://www.thebarrister.gr/modules/news/article.php?storyid=13

http://listedmonuments.culture.gr/monument.php?code=6667

 

 

 

Πολιτιστικές εκδηλώσεις - Πανηγύρια:

Πανηγύρια:

  • 15-16 Αυγούστου Παναγίας

  • 26 Ιουλίου Αγίας Παρασκευήςφ

Πηγές: http://www.cuzagori.gr/indexgr.htm  

http://www.musicportal.gr

  • Εκδηλώσεις «Παπαζόγλεια» και ζιαφέτια

Πηγή: http://www.epirus.org/?cat=710

 

 

Ήθη - Έθιμα - Παραδόσεις:

  • Παραδοσιακοί χοροί Ζαγορίου: Μπουλονάσαινα, Ζαγορίσιος, Κλέφτες (παλιοί), Βασιλ' αρχόντισσα, Γάτα διπλή και μόνη, Γκέκας, Τσίντζιρας (κοφτός), Κοφτός, Ρόβας, Παλαμάκια

 

 

Γαστρονομία - Τοπικές Γεύσεις:

  • Πίτες με τυρί, χόρτα, κρέας αλλά και κρέμα, κυνήγι, φρέσκες πέστροφες, κοψίδια στα κάρβουνα,  γαλοτύρι, τσίπουρο και κόκκινο κρασί, φρέσκα γαλακτοκομικά προϊόντα, όπως τυρί φέτα, γιαούρτι, ξινόγαλο, γκύζα και φρέσκο βούτυρο, σπιτικά γλυκά, σιροπιαστά και του κουταλιού, μαρμελάδες και μέλι από βουνίσια αγριολούλουδα, βότανα του βουνού.

  • Κασιόπιττα-τοπική πίτα με τυρί (με αυγά, γάλα, τυρί, γιαούρτι και αλεύρι)

  • Παραδοσιακά εδέσματα που ετοιμάζονται στην περιοχή Ζαγορίου τις μέρες των Χριστουγέννων: Κρεατόπιτα, Βασιλόπιτα

  • Χριστουγεννιάτικες Ηπειρώτικες γεύσεις:  http://www.epcon.gr/afieromata/Christmas/Christmas_Sintages/

Πηγές:

Μ. ΚΩΣΤΑΡΑΣ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 03/01/2004:  http://www.enet.gr/online/

http://www.hellenicmountains.gr/?Lang=el&Page=Destinations/Zagori/Food

http://traveladvisorgr.blogspot.com/2007/10/blog-post_6330.html

 

 

Τοπικά Προϊόντα:

Το Ζαγόρι φημίζεται για τη σημαντική παραδοσιακή, βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία.

Πηγή : http://www.hellenicmountains.gr/?Lang=el&Page=Destinations/Zagori/Food

 

 

Παραδοσιακά επαγγέλματα:

  • Κτηνοτροφία (κοντά στο χωριό ανακαλύφθηκε το 1965 σπάνιος κτηνοτροφικός οικισμός της προϊστορικής περιόδου)

  • Παρατηρούνται τρεις ζώνες δραστηριοτήτων στην ευρύτερη περιοχή: η χαμηλή γεωργική ζώνη (καλαμπόκια, μηλιές, καρυδιές κλπ.), η μεσαία ζώνη (με δέντρα-βελανιδιές- για βοσκή των γιδιών, η υψηλότερη ζώνη (με λιβάδια για βοσκή προβάτων)

  • Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την υλοτομία, την κτηνοτροφία και τον τουρισμό.

  • Η περιοχή του Ζαγορίου προσφέρεται για την κτηνοτροφία και για την καλλιέργεια του εδάφους. Σε εποχές άνθησης, καλλιεργούσαν εκεί δημητριακά, πατάτες, αμπέλια και όσπρια (οι γίγαντες του Ζαγορίου εξακολουθούν να είναι ονομαστοί).

Πηγές:

Ντρενογιάννης Γ.(ed.),2006. Ανακαλύψτε την Ελλάδα, Ήπειρος, Ζαγόρι-Ιωάννινα-Μέτσοβο-Κόνιτσα Ειδική έκδοση της εφημερίδας "ΤΑ ΝΕΑ"

http://www.epirussa.gr/pevovousas/politismos.htm

http://www.zagorama.com/zagori-gen/index-gr.html

 

 

Παραδοσιακός οικισμός:

Ναι.

Φ.Ε.Κ. Δ-594 α/ 13.11.1978 Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.

Περί χαρακτηρισμού ως Παραδοσιακών Οικισμών τινών του Κράτους και καθορισμού των όρων και περιορισμών δομήσεως των οικοπέδων αυτών.

Φ.Ε.Κ. Δ-615 α/ 01.11.1979 Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.

Κήρυξη/Μεταβολή Π.Δ. α/ 26.09.1979

Περί χαρακτηρισμού ως παραδοσιακών των υφισταμένων προ του έτους 1923 οικισμών της ευρύτερης περιοχής Ζαγορίου (Ηπείρου) και καθορισμού των ειδικών όρων και περιορισμών δομήσεως των οικοπέδων αυτού

Πηγή: http://estia.minenv.gr/

 

 

Παραδοσιακή αρχιτεκτονική:

  • Γεφύρι του Μίσιου: Δίτοξο γεφύρι του 1748 σε πολύ καλή κατάσταση, υψόμετρο 1072μ., τοποθεσία: Σκάλα Βίτσας, Ιστορικά-Λαογραφικά στοιχεία: Προπολεμικά, οι γυναίκες που δε γεννούσαν ζωντανά τα παιδιά τους έριχναν στο ποτάμι τις αρκάδες (όρθιες μεγάλες πέτρες, τα στηθαία του γεφυριού). Υπάρχουν ερείπια του ομώνυμου υδρόμυλου. (ΥΑ ΥΠΠΕ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1260/30653/2-7-1982 - ΦΕΚ 628/Β/26-8-1982)

  • Η θέση που θα χτιζόταν το κάθε γεφύρι ήταν προσεκτικά επιλεγμένη σε στένεμα του ποταμού, με τα βράχια να βοηθούν για να "πατήσουν" μία ή περισσότερες καμάρες.  Το υλικό ήταν η  πέτρα, συγκεκριμένα στο Ζαγόρι ο σχιστόλιθος

  •  Οικία Θεοφάνη Σκεύη (19ος-20ος αι.): Χαρακτηρίστηκε διατηρητέο στις 09-09-1985. Μονώροφο λαϊκής αρχιτεκτονικής με τοιχογραφίες.(ΥΑ ΥΠΠΕ/ΔΙΛΑΠ/Γ/35307/2230/7-8-1985 - ΦΕΚ 551/Β/19-9-1985)

  • Οικία Καραγιάννη Σπύρου (1885): Χαρακτηρίστηκε διατηρητέο στις 27-01-1992. Έχει μετατραπεί σε ξενώνα με το όνομα "Σελήνη".

  • Οι τοίχοι στις κατοικίες του Ζαγορίου είναι φτιαγμένοι από πέτρες που δεν είναι τοποθετημένες με τυχαίο τρόπο, συχνά η δομή τους αντιγράφει τη φύση, ενώ είναι δεμένες με ξύλα-ξυλοδεσιές- περίπου κάθε 1.5 μ., για τη στερεότητά του

    Η κάτοψη της κατοικίας του 19ου αιών. στο Ζαγόρι είναι σε σχήμα ορθογώνιο παραλληλόγραμμο, διώροφη, όπου στο ισόγειο βρίσκονται οι βοηθητικοί χώροι και στον όροφο τα ενδιαιτήματα. Η στέγη της κατοικίας κλείνει προς τις 4 πλευρές της κάτοψης και είναι επικαλυμμένη με σχιστές πλάκες.

  • Χαρακτηριστικά της Ζαγορίσιας παράδοσης είναι οι μουσάντρες (πολυτελή ξύλινα χωρίσματα) και οι οροφές, όλες περίτεχνα διακοσμημένες από ξυλόγλυπτα. Εξαιρετικά διαδεδομένο είναι και το μπλε χρώμα των τοίχων, που συνήθως είναι ελαιοχρωματισμένοι.

  • Σκάλα Βίτσας: Πρόκειται για το μονοπάτι που ενώνει την Βίτσα με το Κουκούλι. Το μεγαλύτερο τμήμα
    του μονοπατιού είναι πλακόστρωτο, με ένα τμήμα του κοντά στη Βίτσα να είναι καινούργια κατασκευή, ενώ  το ποτάμι του Βίκου περνάει από το πέτρινο γεφύρι του Μίσιου.

  • Βριζοπούλειος Σχολή

Πηγές:

http://www.os3.gr/arhive_topos/gr_topos_zahorohoria.html

http://www.petrinagefiria.uoi.gr/ 
http://www.epcon.gr/s/Castles.asp?CastleID=I012

http://www.epcon.gr/s/Castles.asp?CastleID=I011

http://www.epcon.gr/s/Bridges.asp?BridgeID=I019

http://www.epirotikosagon.gr/service.asp?ArticleId=1497

http://users.otenet.gr/~millennb/politist_center.htm

http://www.nomioan.gr/(Νομός Ιωαννίνων, Έκδοση Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής Νομού Ιωαννίνων)

http://www.about-ioannina.gr/Zagori_gr/kalderimia.htm

http://www.e-city.gr/ioannina/home/view/2104.php

http://listedmonuments.culture.gr/monument.php?code=6668

 

Η Αρχιτεκτονική του Ζαγορίου

Σχέδια σπιτιών του Ζαγορίου

Ηπειρώτικα Γεφύρια

Ηπειρώτες Μάστοροι

Λαϊκή Ζωγραφική

Οι περιβαλλοντικές παράμετροι στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική

Γλωσσάρι παραδοσιακής αρχιτεκτονικής

 

 

Διατηρητέα κτίρια:

  • Χαρακτηρισμός ως διατηρητέου του κτιρίου που βρίσκεται στον οικισμό Βίτσας του δήμου Κεντρικού Ζαγορίου (ν. Ιωαννίνων) και καθορισμός ειδικών όρων και περιορισμών δόμησης φερόμενης ιδιοκτησίας Βαταβάλη Παύλου. Ως διατηρητέο χαρακτηρίζεται το αρχικό κτήριο καθώς και το ανεξάρτητο κτήριο που υπάρχει στο χώρο της αυλής με χρήση μαγειρείου (ΦΕΚ Δ-249 α/ 05.03.2004)

Πηγή: http://estia.minenv.gr/

  • Οικία Βασιλείας Παππά (ΥΑ ΥΠΠΕ/ΔΙΛΑΠ/Γ/272/15086/17-2-1982 - ΦΕΚ 114/Β/18-3-1982)

Πηγή: http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?ID_FEKYA=9504&v17=

  • Οικία Θεοφάνη Σκεύη (ΥΑ ΥΠΠΕ/ΔΙΛΑΠ/Γ/35307/2230/7-8-1985 - ΦΕΚ 551/Β/19-9-1985)

Πηγή: http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?ID_FEKYA=9505&v17=

  • Κτίριο ιδιοκτησίας Σπυρου Καραγιάννη (ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/4262/550/17-12-1991 - ΦΕΚ 35/Β/27-1-1992)

Πηγή: http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?ID_FEKYA=9503&v17=

  • Κτίριο ιδιοκτησίας Αθανάσιου και Νικόλαου Βασδέκη (ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/2460/60631/18-11-1993 - ΦΕΚ 892/Β/10-12-1993)

Πηγή: http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?ID_FEKYA=9506&v17=

 

 

Ντοπιολαλιά - Γλωσσικά ιδιώματα:

 

 

 

Βουνά:

  • Όρος Στούρος - βόρεια (1559 μ.)

  • Όρος Μιτσικέλι (δυτικά), υψόμετρο 1810μ.

  • Όρος Τύμφη ή Γκαμήλα,- η ονομασία "Γκαμήλα" πολύ πιθανόν να προήλθε από τις πολλές κορφές που η λαϊκή φαντασία ταύτισε με τη ράχη γκαμήλας.-  υψόμετρο 2497 μ. (βορειοανατολικά)

  • Aπό τα τελευταία σπίτια της Βίτσας ξεκινά η περίφημη Χαράδρα του Βίκου, το μοναδικό φαινόμενο σε όλη την Ευρώπη με αναφορά και στο βιβλίο Γκίνες, ως το βαθύτερο φαράγγι του κόσμου. Η αρχή του είναι από τη γέφυρα του Κόκκορου και το τέλος του στη γέφυρα Βοϊδομάτη.

Πηγές:

http://www.agrotravel.gr/

http://geogr.eduportal.gr/grinfo/mountains.htm

http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/nomos_perioxes.htm#zagori

http://hellas.teipir.gr/Thesis/Vitsa/greek/vikos.htm

http://www.fatsimare.net/profile/forum/viewtopic.php?p=53746&sid=ea492f5c5b053edf7bec3fc8fd0e4d24

 

Χάρτης Όρους Μιτσικέλι

Στοιχεία  Όρους Μιτσικέλι

Πηγή: Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (www.axiosbios.gr)

 

Χάρτης Όρους Τύμφη ή Γκαμήλα

Στοιχεία Όρους Τύμφη ή Γκαμήλα

Πηγή: Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (www.axiosbios.gr)

 

 

Επιφανειακά-Υπόγεια Νερά:

  • Ποταμός Βοϊδομάτης (ανατολικά)

  • Τα επιφανειακά νερά στην περιοχή της Πίνδου, αλλά και σε ολόκληρη την Ήπειρο εκτός από τις παράκτιες περιοχές θεωρούνται τα καθαρότερα στην Ευρώπη.

  • Η μέση ετήσια βροχόπτωση ξεπερνάει τα1400 χιλιοστά και για το λόγο αυτό η υδρολογία της περιοχής είναι πλούσια σε επιφανειακά νερά που συγκεντρώνονται σε παραπόταμους του Αώου και του Βοϊδομάτη. Τόσο οι παραπόταμοι όσο και οι Αώος και Βοϊδομάτης έχουν την μορφή χειμαρρωδών ρευμάτων, γιατί χαρακτηρίζονται από έντονη μεταβλητότητα της παροχής τους μεταξύ της ξηρής και βροχερής εποχής του έτους με σημαντική μείωση της ελάχιστης παροχής κατά το θέρος. Η Ανατολική περιοχή Ζαγορίου είναι πλούσια και σε υπόγεια νερά τόσο στην ημιορεινή όσο και την ορεινή ζώνη σε αντίθεση με την δυτική.

Πηγές:

http://www.zagorama.com/meleti/index.htm

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_2_22/09/2007_242383

 

Τα αυξημένα ποσοστά βροχόπτωσης σε συνδυασμό με την ασβεστολιθική σύσταση του εδάφους και τις απότομες κλίσεις του εδάφους στην περιοχή Κεντρικού Ζαγορίου, οδηγούν σε αποστράγγιση μεγάλων ποσοτήτων ομβρίων υδάτων με αποτέλεσμα μη ικανοποιητική αξιοποίηση του υδροφόρου ορίζοντα. Το γεγονός αυτό οδήγησε τους κατοίκους της περιοχής, στα μέσα του 19ου αιώνα, στη συλλογή μέσω κλειστών δεξαμενών ή ανοιχτών ταμιευτήρων νερού, των ομβρίων υδάτων, προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες τους, για οικιακή χρήση και για πότισμα κοπαδιών. Παράλληλα, χρησιμοποιούσαν ένα «αυτοσχέδιο» σύστημα φυσικής αποχέτευσης για τη διαχείριση των οικιακών τους λυμάτων. Προσαρμόστηκαν, με αλλά λόγια, στους φυσικούς περιορισμούς του συστήματος δημιουργώντας ένα πρότυπο σύστημα διαχείρισης των υδατικών πόρων βασιζόμενοι και στην ενδοκοινοτική συνεννόηση και αλληλοϋποστήριξη. Η κατάσταση όμως άλλαξε με τους έντονους ρυθμούς τουριστικής «ανάπτυξης» της περιοχής, με αποτέλεσμα, σήμερα, να απειλείται η φέρουσα ικανότητα του συστήματος, καθώς δεν υπάρχει μακροπρόθεσμος προγραμματισμός και πρόβλεψη για τα απαραίτητα έργα υποδομής.

Πηγή: http://www.medies.net/staticpages/aqua2006/abstract/1_Dalkavoukis_abstract_corrected.pdf

 

Αλπικές Λίμνες - Βάραθρα - Κολυμπήθρες

Χάρτης - Υδατικά Διαμερίσματα Ηπείρου, Υδατικοί πόροι, Ζήτηση νερού

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης - Δ/νση Υδατικού Δυναμικού (www.axiosbios.gr)

 

 

Υπέδαφος:

  • Τα πετρώματα της χαράδρας του Βίκου είναι ασβεστολιθικά στα δυτικά και πετρώματα φλύσχη στα ανατολικά

  • Οι έντονες χαραδρώσεις του εδάφους κάνουν εμφανείς όλες τις πτυχές των πετρωμάτων, οι οποίες προήλθαν από τις αναδιπλώσεις του φλοιού της γης όταν δημιουργήθηκαν οι ορεινοί όγκοι των Διναρικών Άλπεων και της Πίνδου.

  • Χαρακτηριστικό στοιχείο της περιοχής του Ζαγορίου είναι  ο ασβεστολιθικός σχιστόλιθος —πολύ ανοιχτό γκρι, σχεδόν άσπρο— και ο φλύσχης, ψαμμιτικός σχιστόλιθος χρώματος γκρι πολύ πιο σκούρου. 

Πηγές:

Ντρενογιάννης Γ.(ed.),2006. Ανακαλύψτε την Ελλάδα, Ήπειρος, Ζαγόρι-Ιωάννινα-Μέτσοβο-Κόνιτσα.

Ειδική έκδοση της εφημερίδας "ΤΑ ΝΕΑ"

http://www.zagorama.com/zagori-gen/index-gr.html

 

Γεωλογία Ηπείρου

 

 

Χλωρίδα - Πανίδα:

  • Τα βότανα του Βίκου ξεπερνούν τα 2500 είδη, το μικροκλίμα που δημιουργείται στην περιοχή λόγω της υψομετρικής διαφοράς, ευνοεί την ανάπτυξη τους.

  • Η χλωρίδα του Βίκου είναι από τις πλουσιότερες και περιλαμβάνει περισσότερα από 1700 είδη, ενώ σημαντικό στοιχείο της αποτελεί το γεγονός ότι στην περιοχή της ενδημούν φυτά που δεν συναντούμε πουθενά αλλού στον κόσμο

  • Κεντρικό Ζαγόρι και Ανατολικό Όρος Μιτσικέλι: Ενδιαιτήματα: Δάση και δασικές εκτάσεις (85%: Πλατύφυλλα φυλλοβόλα δάση, Μικτά δάση), Λιβάδια (5%: Αλπικά και υποαλπικά ποολίβαδα), Θαμνώνες (10%: Σκληρόφυλλοι θάμνοι, γκαρίγκ και μακί). Χρήσεις γης: αγροτικές χρήσεις (70%), δασοπονία (70%), τουρισμός/αναψυχή (5%)

  • Πληροφορίες για:

    Βιοποικιλότητα Ηπείρου: http://www.viopikilotita.uoi.gr/    

    Χλωρίδα της Ηπείρου: http://www.epcon.gr/s/Botana.asp

    Φαρμακευτικά φυτά του Εθνικού Δρυμού Βίκου - Αώου : http://vikos.bat.uoi.gr

Πηγές:

http://www.hit360.com/nomioan/gr/text10.htm

:http://www.ornithologiki.gr/gr/sppe/gr  

Ντρενογιάννης Γ.(ed.),2006. Ανακαλύψτε την Ελλάδα, Ήπειρος, Ζαγόρι-Ιωάννινα-Μέτσοβο-Κόνιτσα.

Ειδική έκδοση της εφημερίδας "ΤΑ ΝΕΑ"

 

Βλάστηση - Χλωρίδα Εθνικού Πάρκου Βίκου - Αώου

Πανίδα Εθνικού Πάρκου Βίκου - Αώου

Βιβλιογραφία

 

 

Μονοπάτια:

Πεζοπορικές-Ορειβατικές διαδρομές:

  • Βίτσα-Σκάλα Βίτσας- Γεφύρι του Κόκκορη ( 3 χλμ.,1.5 ώρα, ειδική σήμανση: Ζ9, Ο3 )

  • Δίλοφο-Βίτσα (3 χλμ., 1,5 ώρα, μονοπάτι. Ειδική σήμανση: Ζ15.)

  • Σκάλα Βίτσας - Κοίτη  Βοϊδομάτη (20 λεπτά) - Γέφυρα του Μίσιου- "Καδιά", βράχια σε σχήμα καδιών στην κοίτη του ποταμού (30 λεπτά)- "Κλήμα" (2 ώρες), ένα μέρος με βαθύ ίσκιο και πολλές πηγές

Πηγές:

http://www.epirussa.gr/pevovousas/DIADROMES.htm

http://hellas.teipir.gr/Thesis/Vitsa/greek/vikos.htm

 

 

Προστατευόμενες περιοχές - Μνημεία της φύσης:

  • Εθνικός Δρυμός Βίκου-Αώου, γνωστός και με την ονομασία «Ο Δρυμός των μεγάλων κορυφών», εκτείνεται από το ορεινό συγκρότημα της Τύμφης ως το βορειοδυτικό άκρο της Πίνδου

  • Κεντρικό Ζαγόρι και Ανατολικό Όρος Μιτσικέλι - Καθεστώς προστασίας: 7.100 στρ. αποτελούν Καταφύγιο Άγριας Ζωής (Αγ. Αθανάσιος-Σιπίτουρα/Ασπραγγέλων-Ελάτης). 84.360 στρ. της περιοχής καλύπτονται από τη Ζώνη Ειδικής Προστασίας ΟΡΟΣ ΜΙΤΣΙΚΕΛΙ(GR2130008)

Πηγές:

http://www.ornithologiki.gr/gr/sppe/gr

http://www.os3.gr/arhive_topos/gr_topos_zahorohoria.html

 

Κέντρα ενημέρωσης και οικολογικά-περιβαλλοντικά πάρκα

Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου - Εθνικό Πάρκο Βίκου - Αώου

Περιοχές Natura - Σημαντικές Περιοχές για Πουλιά

Βιβλιογραφία

 

 

Αλληλεπίδραση περιβάλλοντος και τοπικού πολιτισμού:

 Συγκρότηση οικισμών:

  • Τα κτίρια διατάσσονται σε ομόκεντρες περιφέρειες και η λογική του κέντρου διαμορφώνει την ιεραρχία με πολιτικές και πολιτισμικές διαστάσεις

  • Κέντρο του οικισμού θεωρείται η πλατεία, με ένα ή περισσότερα πλατάνια. Η βρύση της πλατείας παραπέμπει στην οικονομική ευρωστία. Η αρχιτεκτονική της βρύσης παραπέμπει στην οικονομική, κοινωνική ή θεσμική θέση του κτίτορά της

  • Τα κτίρια γύρω από την πλατεία σχηματίζουν την πρώτη περιφέρεια του κύκλου- κεντρικός ιερός ναός, σχολείο (δίδυμο εξουσίας: Θρησκεία και Παιδεία), κοινοτικό κατάστημα, δημόσια υπηρεσία, εμπορικά καταστήματα. Δεύτερη από το κέντρο περιφέρεια, οι κατοικίες των εύπορων οικογενειών και του ιδρυτή του χωριού. Στις παρυφές του χωριού διαμορφώνεται η τρίτη περιφέρεια με παραγωγικές εγκαταστάσεις

Πηγή: Ντρενογιάννης Γ.(ed.),2006. Ανακαλύψτε την Ελλάδα, Ήπειρος, Ζαγόρι-Ιωάννινα-Μέτσοβο-Κόνιτσα. Ειδική έκδοση της εφημερίδας "ΤΑ ΝΕΑ"

Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ) Κόνιτσας διοργάνωσε το 2006 με επιτυχία Σεμινάριο-Συνάντηση Εργασίας Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας  Εκπαίδευσης, στην Κόνιτσα στο πλαίσιο του Εθνικού Θεματικού Δικτύου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης: «Παραδοσιακοί Οικισμοί και Φύση», προσέγγιση των παραδοσιακών πρακτικών διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος στους χώρους μελέτης και προβολή τους στη σημερινή εποχή, με στόχο την ολοκληρωμένη και αξιοβίωτη ανάπτυξη.

Ο χώρος μελέτης ήταν τα παραδοσιακά κτίσματα είτε ως σύνολα (οικισμοί) είτε μεμονωμένα. Αντιστοιχούν στις κοινωνικές, οικονομικές, πολιτισμικές δομές της παραδοσιακής κοινωνίας, δηλαδή της κοινωνίας πριν από τη βιομηχανική εποχή, η οποία χαρακτηριζόταν κυρίως από τον αγροτικό  προσανατολισμό της, την περιορισμένη χρήση της τεχνολογίας, τη σταθερότητα των εθίμων κ.α.

(www.oikismoi-phisi.net.gr/ΚΠΕ_ΚΟΝΙΤΣΑΣ_ΔΕΛΤΙΟ_ΤΥΠΟΥ1.doc)

Οι μαθητικές ομάδες συνέταξαν στο πλαίσιο του  δικτύου Παραδοσιακοί Οικισμοί & Φύση αξιόλογες εργασίες οι οποίες παρουσιάζονται στον δικτυακό τόπο : http://www.oikismoi-phisi.net.gr/paidia.htm

Συμμετείχαν 58 σχολεία από όλη την Ελλάδα και το σεμινάριο είχε ως αντικείμενο τη σχέση του ανθρώπου με το φυσικό του περίγυρο, την αλληλεπίδραση του φυσικού με το πολιτισμικό περιβάλλον.

Η δράση αυτή αποτελεί μια πολύ καλή προσπάθεια ευαισθητοποίησης των παιδιών και των εκπαιδευτικών για την μοναδικότητα των ορεινών περιοχών και τις πολυδιάστατες αλληλεπιδράσεις και αλληλεξαρτήσεις τους με τη φύση, την παράδοση, τον πολιτισμό, την κοινωνία, την οικονομία κτλ.

Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Περιβάλλοντος - Τοπικού Πολιτισμού Νομού Ιωαννίνων

Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Περιβάλλοντος - Τοπικού Πολιτισμού

Προγράμματα που έχουν εφαρμοστεί στην περιοχή σχετικά με περιβάλλον και ανάπτυξη

 

 

Προβλήματα - Ανάγκες:

Προβλήματα - Ανάγκες της ευρύτερης περιοχής του Ν. Ιωαννίνων

Ορεινός τουρισμός. Προβλήματα - ανάγκες.

 

 

Ιστοσελίδες τοπικού ενδιαφέροντος:

 

 

 

Αναφορές:

Ειδική βιβλιογραφία

Βοκοτοπούλου, Ι., 1986. Βίτσα. Τα νεκροταφεία μιας μολοσσικής κώμης, Αθήνα, Εκδόσεις ΤΑΠ.

Τούρτα, Α., 1991. Οι ναοί του Αγίου Νικολάου στη Βίτσα και του Αγίου Μηνά στο Μονοδένδρι, Αθήνα.

«Ήπειρος – Ιωάννινα, Νήσος Ιωαννίνων, Μέτσοβο, Ζαγοροχώρια», Επτά Ημέρες – Η Καθημερινή, Αθήνα, 1997

Experiment-Γαιόραμα, Πέτρινα γεφύρια: Προέκταση της Ελληνικής γης, σελ. 130-155, τεύχος 21, Σεπτέμβριος – Οκτώβριος 1997 Terzopoulos S.A

Malamas, M. and Marselos, M. “The tradition of medicinal plants in Zagori, Epirus (northwestern Greece)”, Journal of Ethnopharmacology, Volume 37, Issue 3, October 1992, Pages 197-203

Trakolis, D. (2001). Perceptions, Preferences and Reactions of Local Inhabitants in Vikos-Aoos National Park, Greece, Environmental Management, Vol. 28, No. 5, pp. 665-676.

Vokou, D., Katradi, K. and  Kokkini, S. “Ethnobotanical survey of Zagori (Epirus, Greece), a renowned centre of folk medicine in the past”, Journal of Ethnopharmacology, Volume 39, Issue 3, August 1993, Pages 187-196

 Βαβαρέτος Γ. (1972). Κομπογιαννίτες, Ματσουκάδες, οι ξακουσμένοι αυτοδίδακτοι γιατροί από το Ζαγόρι της Ηπείρου. Αθήνα.

Δαλκαβούκης Β. (1999). Μετοικεσίες Ζαγορισίων (1750 – 1922). Προσεγγίσεις στη διαδικασία προσαρμογής μιας τοπικής κοινωνίας στην ιστορική συγκυρία. Θεσσαλονίκη. Ριζάρειον ίδρυμα.

Δαλκαβούκης Βασ,. 2005. Η πένα και η γκλίτσα, εκδ. Οδυσσέας

Ζαγόρι, Ιωάννινα-Μέτσοβο-Κόνιτσα, 2006, ειδ. έκδοση εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, επιμ. έκδ. Ντρενογιάννης Γιάννης

Ζαγοροχώρια, 4 Ιανουαρίου 2004, σελ 3-8, ‘Ταξίδια’ ένθετο της ‘Καθημερινή’.

Ζήσης Κώστας, Λεύκωμα Ζαγόρι.

Ζησίδης Κ. (2006). Λεύκωμα «Ζαγόρι». Τσεπέλοβο. Ιωάννινα. Εκδοτική Ηπείρου.

Καλογήρου Α., Περπατώντας στην Ελλάδα: Τα μονοπάτια του Ζαγορίου, 2005, Εκδόσεις Κριτική.

Κίτσος Α. (2003). Ζαγορησίων Βίος. Αθήνα. Ριζάρειον Ίδρυμα.

Κοττίκας Γ., Παππά Π., Γεωργόπουλος Α., Μακρής Γ., Μπαλοδήμος Δ-Δ., 2004. Η χρήση της ψηφιακής ορθοφωτογραφίας στη γεωμετρική τεκμηρίωση μνημείων με εφαρμογή στη Μονή του Προφήτη Ηλία Δήμου Κεντρικού Ζαγορίου. Πρακτικά 3ου Διεπιστημονικού Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη στις Ορεινές Περιοχές. Θεωρία και Πράξη», Μέτσοβο, 7-10 Ιουνίου 2001.

ΚΟΥΙΝΤΑ Art Magazine: Documentary 2006 :Φεύγωμεν δή φίλην ές Πατρίδα – Ζαγόρι

http://www.koyinta.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=15&Itemid=29

Κουτσός Ν. (επιμ.) (1998). Το παραδοσιακό Ζαγορίσιο σπίτι. Ιωάννινα. Διεύθυνση Α/θμιας Εκπαίδευσης.

Κρύου Μ. «Ζαγοροχώρια – Φτιάξε το δικό σου πάζλ!», Περιοδικό Αθηνόραμα Travel, Άνοιξη 2007

Λαζαρίδης Κ. (1969). Το πνευματικό Ζαγόρι στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Γιάννινα.

Λαζαρίδης Κ. (1970). Ελάτε στο Ζαγόρι να θαυμάσετε του Βίκου τη χαράδρα. Γιάννινα. Ένωση Ζαγορισίων Αθηνών.

Λαζαρίδης Κ. (1972). Η ατομική ιδιοκτησία στο Ζαγόρι (η μία πλευρά του δασικού μας ζητήματος). Γιάννινα.

Λαζαρίδης Κ. (1974). Ονομαστές βρύσες και νερά στο Ζαγόρι. Γιάννινα.

Μαλαπάνη Μ. (2005). Μελέτη για τις Περιβαλλοντικές Επιρροές στη Διαμόρφωση της Παραδοσιακής Αρχιτεκτονικής (Ζαγοροχώρια και Σαντορίνη). Πτυχιακή Εργασία, Τμήμα Ανακαίνισης και Αποκατάστασης Κτιρίων, Τ.Ε.Ι. Πάτρας

Μαρινάκη Ελ., 2004. Ζαγοροχώρια, εκδ. Οίτυλο

Μηνακάκης Βασ., 2003. Ζαγοροχώρια, εκδ. Explorer

Μπάδα Κ. «Η πολιτισμική ταυτότητα ως συνιστώσα της βιώσιμης ορεινής ανάπτυξης. Το παράδειγμα του Ζαγορίου», Περιοδικό Γεωγραφίες Εξαμηνιαία Έκδοση Επιστημών του Χώρου, τεύχος 5, Εκδόσεις Εξάντας, Καλοκαίρι 2003.

Νιτσιάκος Β., 2007. Περιβαλλοντική πολιτική και κοινωνικές συγκρούσεις στην τοπική κλίμακα. Ένα παράδειγμα από το Ζαγόρι. Πρακτικά 4ου Διεπιστημονικού Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου», Μέτσοβο, 23-26 Σεπτεμβρίου 2004.

Πετράκης Μ., Καρτάλης Κ., Ψυλόγλου Β., Κεραμιτσόγλου Ι., Λιάνου Μ., 2004. Χρήση Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών και δορυφορικής τηλεπισκόπησης για τη διαχείριση εθνικών δρυμών. Εφαρμογή στον ορεινό Εθνικό Δρυμό Βίκου – Αώου. Πρακτικά 3ου Διεπιστημονικού Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη στις Ορεινές Περιοχές. Θεωρία και Πράξη», Μέτσοβο, 7-10 Ιουνίου 2001.

Πιτούλη - Κίτσου Χριστίνα, 2003. Ζαγορισίων Βίος, εκδ. Ριζάρειο Ίδρυμα

Σταματοπούλου Χαρ., 1999. Ζαγόρι, εκδ. Μέλισσα

Συκάς Βασ., 2003. Ζαγοροχώρια, εκδ.Χείμαρρος

Φανίτσιος Β. (1956). Το Ζαγόρι μας. Αθήνα

Φωτιάδου Ε. (1983). Πίσω από τα βουνά. Ιωάννινα.

Χαρίσης Β. (1979). Ζαγοροχώρια. Μελέτη προστασίας. Αθήνα. Γενική Διεύθυνση Οικισμού. ΥΔΕ.

Ψιμάρνη Κ., Γεωργόπουλος Α., Μπαλοδήμος Δ – Δ., 2004. Ανάπτυξη Συστήματος γεωγραφικών Πληροφοριών για τα παραδοσιακά γεφύρια του Κεντρικού Ζαγορίου.  

Ψυμένος Στ., 2005. Ανεξερεύνητα Ζαγοροχώρια, εκδ. Road

 

Γενική βιβλιογραφία Νομού Ιωαννίνων

 

Επιστροφή