ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΤΟΠΙΚΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥΣ
ΤΩΝ ΟΡΕΙΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΗΣΗ ΤΟΥΣ
ΜΕ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΟΡΕΙΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
ΝΟΜΟΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ
Ορεινά Δημοτικά και Κοινοτικά Διαμερίσματα
Δήμος Κόνιτσας - Δ.Δ. Αρμάτων
Υψόμετρο: |
1.140μ. Πηγή: http://www.tzedes.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=1134&Itemid=42 |
|
|
Πληθυσμός: |
62 κάτοικοι Πηγή : Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμοι Κάτοικοι - Απογραφή 2001 |
|
|
Απόσταση
από μεγάλο
αστικό κέντρο: |
44χλμ. από την Κόνιτσα Πηγές: http://www.smolikas.com/grpage4.html http://www.in.gr/auto/ekdromes/article.asp?bookmark=konitsa0 http://www.tzedes.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=1134&Itemid=42 106 χλμ. από Ιωάννινα |
|
|
Ιστορικά στοιχεία: |
Η παλιότερη ονομασία του χωριού είναι Αρμάτοβο. Το 17ο αι. το χωριό καταστράφηκε ολοκληρωτικά από τους Τούρκους, ενώ κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο από τους Γερμανούς. Στα μεταπολεμικά χρόνια οι κάτοικοί του μετανάστευσαν, με αποτέλεσμα το χωριό να ερημώσει σταδιακά. Πηγή: http://www.tzedes.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=1134&Itemid=42 Ιστορικά στοιχεία για το χωριό και την ευρύτερη περιοχή στην ιστοσελίδα: |
|
|
Ιστορικά
μνημεία -
μουσεία: |
|
|
|
Αξιόλογες
εκκλησίες - Ι.
Μονές: |
Πηγή: http://www.tzedes.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=1134&Itemid=42 |
|
|
Πολιτιστικές
εκδηλώσεις -
Πανηγύρια: |
15 Αυγούστου - τοπικό παραδοσιακό πανηγύρι Πηγή: http://www.epirus.org/?cat=710
|
|
|
Ήθη
- Έθιμα -
Παραδόσεις: |
Τα βλαχοχώρια της Κόνιτσας αποτελούν φυσική, γεωγραφική συνέχεια της περιοχής του Βλαχοζάγορου. Διοικητικά δεν ανήκαν ποτέ στο Ζαγόρι, ωστόσο η κοινωνική τους οργάνωση και ο τρόπος ζωής των κατοίκων τους εμφανίζουν πολλά κοινά στοιχεία με αυτό. Τα τέσσερα βλαχοχώρια της λάκκας Αώου (Παλαιοσέλλι, Πάδες, Άρματα, Δίστρατο) παρά την κοινή φυλετική τους ταυτότητα παρουσιάζουν επιμέρους μικροδιαφορές σε στοιχεία που αφορούν στη μουσική και στην τοπική ενδυμασία. Χαρακτηριστικό παραδοσιακό μουσικό όργανο της περιοχής η Γκάιντα (Μακεδονίτικη προέλευση). Επίσης, χαρακτηριστικό της τοπικής μουσικής παράδοσης αποτελούν τα μπεράτια της Πίνδου. Η τοπική παραδοσιακή ενδυμασία φέρει στοιχεία της βλάχικης και της Κονιτσιώτικης παράδοσης. |
|
|
Γαστρονομία
- Τοπικές
Γεύσεις: |
|
|
|
Τοπικά
Προϊόντα: |
Υπάρχει εκτροφείο πέστροφας |
|
|
Παραδοσιακά
επαγγέλματα: |
Οι κάτοικοι ήταν παραδοσιακά κατραμάδες, πριονάδες και καρβουνιάρηδες. Παράλληλα, ασκούσαν την κτηνοτροφία, την γεωργία και την υλοτομία. Βασική τους απασχόληση η εκμετάλλευση των δασικών προϊόντων - ξυλεία του Σμόλικα. Επίσης έφτιαχναν κατράμι (υλικό με το οποίο επικάλυπταν τις ρόδες των κάρων, γιάτρευαν τις πληγές των ζώων, κ.λ.π), μέσα σε ειδικά ξύλινα βαρέλια στα οποία έκαιγαν δαδί. Πηγές: http://www.smolikas.com/grpage4.html http://www.tzedes.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=1134&Itemid=42 |
|
|
Παραδοσιακός
οικισμός: |
Όχι |
|
|
Παραδοσιακή
αρχιτεκτονική: |
Στο χωριό υπάρχει και λειτουργεί μέχρι σήμερα παραδοσιακό υδροπρίονο (Ξύλινη κατασκευή για την κοπή ξύλου, η οποία λειτουργεί με τη δύναμη του νερού).
Φωτογραφία παραδοσιακού υδροπρίονου
Φωτογραφίες παραδοσιακών κτισμάτων Οι περιβαλλοντικές παράμετροι στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική |
|
|
Διατηρητέα
κτίρια: |
Όχι |
|
|
Ντοπιολαλιά
- Γλωσσικά
ιδιώματα: |
Βλάχικη γλώσσα (και ελληνική). Τα Άρματα είναι βλαχόφωνο χωριό της λάκκας (κοιλάδα) Αώου. |
|
|
Βουνά: |
Όρος Σμόλικας (2.637μ.) - Το δεύτερο σε ύψος βουνό της Ελλάδας - Οροσειρά Βόρειας Πίνδου.
Τα Άρματα περιβάλλονται απ’ τις κορυφές «Επτά Βρύσες», «Παντιαφέντου», «Σμιτιάνος»,
«Τσιούμα», «Κύργουρι», «Κάπα Τούρκο», «Ντζιλουρούσιου», «Κιάτρα Μπέτη» και
«Παναγιά» με υψόμετρο 2.000 –
Η ευρύτερη περιοχή του Σμόλικα αποτελεί βιότοπο για πολλά σπάνια είδη πανίδας, κυρίως στις περιοχές Βάλια Κίρνα και Βαθύλακκος. Χαρακτηριστικό του Σμόλικα είναι οι πολλές κορυφές με υψόμετρο πάνω από 2.000μ., που διαθέτει και η ιδιαίτερα πλούσια φύση του.
Πηγή: http://www.tzedes.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=1134&Itemid=42
Πηγή: Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (www.axiosbios.gr)
|
|
|
Επιφανειακά - Υπόγεια Νερά: |
Κοντά στο χωριό βρίσκεται ο Αώος ποταμός και στην ευρύτερη περιοχή η Δρακόλιμνη του Σμόλικα (2.150μ.).
Φωτογραφίες της Δρακόλιμνης του Σμόλικα Μύθοι σχετικοί με τις Δρακόλιμνες Αλπικές Λίμνες - Βάραθρα - Κολυμπήθρες Χάρτης - Υδατικά Διαμερίσματα Ηπείρου, Υδατικοί πόροι, Ζήτηση νερού Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης - Δ/νση Υδατικού Δυναμικού (www.axiosbios.gr) |
|
|
Υπέδαφος: |
Στο Σμόλικα κυριαρχεί το πέτρωμα Πρασινόλιθος. Στα στενά του Αώου και στην Κόνιτσα υπάρχει Ασβεστόλιθος. Σε όλο το έδαφος και υπέδαφος της Ηπείρου, υπάρχουν Σχιστόλιθοι, Μάρμαρα, Ψαμμίτες και Ιζήματα. Πηγή: http://2dim-kalam.thess.sch.gr/04/oliki%20e2.htm Παλιότερα εντοπίστηκαν στο χωριό κοιτάσματα χαλκού και άλλων μεταλλευμάτων που μέχρι σήμερα παραμένουν στα σπλάχνα της γης. Πηγή: http://www.konitsa.gr/dimos/xoria.html
|
|
|
Χλωρίδα - Πανίδα: |
Χλωρίδα. Ρόμπολα, μαυρόπευκα, λευκόδερμη πεύκη, οξιά, έλατο, γαύρος, κρανιά, τιλιά, πλάτανος, ιτιά. Μέσα στο χωριό: Καρυδιά, μηλιά, καστανιά. Ονομασίες δασών της ευρύτερης περιοχής των Αρμάτων: «Νίκουρι», «Τσαλαλγίν», «Κιάτρα Μπέτη», «Ασβεσταριά», «Οξυά», «Κίργουρι», «Κορομηλιά», «Γουνιότα», «Γκρούσια» και «Μεγάλο Βάρκο». Πανίδα. Καφέ αρκούδα, λύκος, αγριόχοιρος, αλεπού, αγριόγιδο, βίδρα, χρυσαετός, μαύρος δρυοκολάπτης, αλπικός τρίτωνας (ζει στη Δρακόλιμνη), πέστροφα (Αώος). Κότσυφας, σπίνος, αηδόνι, τσαλαπετεινός, κούκος. Πηγές: http://www.smolikas.com/grpage3.html http://www.smolikas.com/grpage4.htm http://www.tzedes.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=1134&Itemid=42
Φαρμακευτικά φυτά της περιοχής Κόνιτσας
Πηγή : Παλαιολόγου Μαρίνα, Φυτά της επαρχίας Κόνιτσας με φαρμακευτικές ιδιότητες με έμφαση στην αντικαρκινική δράση Συμβολή στην ανάπτυξη της Ηπείρου.
Βλάστηση - Χλωρίδα Εθνικού Πάρκου Βίκου - Αώου |
|
|
Μονοπάτια: |
|
|
|
Προστατευόμενες
περιοχές -
Μνημεία της
φύσης: |
Τα Άρματα βρίσκονται μέσα στα όρια της Προστατευόμενης Περιοχής Βόρειας Πίνδου. Προστατευόμενη Περιοχή Βόρειας Πίνδου. Περιλαμβάνει την περιοχή Βίκου - Αώου που ανακηρύχθηκε εθνικός δρυμός το 1973, την περιοχή Βάλια Κάλντα που ανακηρύχθηκε εθνικός δρυμός το 1966 και τη μεταξύ τους περιοχή που δεν υπαγόταν σε καθεστώς εθνικού δρυμού. Οι ποταμοί Αώος και Βοιδομάτης, καθώς επίσης και οι παραπόταμοι του Αράχθου (Μετσοβίτικος, Ζαγορίτικος, Βάρδας), του Αλιάκμονα και του Σαραντάπορου αποτελούν τα φυσικά όρια της προστατευόμενης περιοχής βόρειας Πίνδου. Η περιοχή περιλαμβάνει το Σμόλικα, την οροσειρά της Τύμφης με τις δύο χαράδρες (Βίκου και Αώου), τον ορεινό όγκο του Λύγκου, της Βασιλίτσας, του Ζυγού, του Μιτσικελίου και άλλα χαμηλότερα βουνά ή ορεινές εξάρσεις (Τσούκα Ρόσσα, Κούστα, Κοζιακός, Φλάμπουρο, Κλέφτες, Κλέφτης, Όρλιακας, Τσούργιακας, κ.α.). Πηγή: http://www.smolikas.com/grpage3.html http://epirussa-a-gr178.static-cust.acn.gr/pemileas/politismos.htm
Κέντρα ενημέρωσης και οικολογικά-περιβαλλοντικά πάρκα Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου - Εθνικό Πάρκο Βίκου - Αώου |
|
|
Αλληλεπίδραση
περιβάλλοντος
και τοπικού
πολιτισμού: |
Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ) Κόνιτσας διοργάνωσε το 2006 με επιτυχία Σεμινάριο-Συνάντηση Εργασίας Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, στην Κόνιτσα στο πλαίσιο του Εθνικού Θεματικού Δικτύου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης: «Παραδοσιακοί Οικισμοί και Φύση», προσέγγιση των παραδοσιακών πρακτικών διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος στους χώρους μελέτης και προβολή τους στη σημερινή εποχή, με στόχο την ολοκληρωμένη και αξιοβίωτη ανάπτυξη. Ο χώρος μελέτης ήταν τα παραδοσιακά κτίσματα είτε ως σύνολα (οικισμοί) είτε μεμονωμένα. Αντιστοιχούν στις κοινωνικές, οικονομικές, πολιτισμικές δομές της παραδοσιακής κοινωνίας, δηλαδή της κοινωνίας πριν από τη βιομηχανική εποχή, η οποία χαρακτηριζόταν κυρίως από τον αγροτικό προσανατολισμό της, την περιορισμένη χρήση της τεχνολογίας, τη σταθερότητα των εθίμων κ.α. (www.oikismoi-phisi.net.gr/ΚΠΕ_ΚΟΝΙΤΣΑΣ_ΔΕΛΤΙΟ_ΤΥΠΟΥ1.doc) Οι μαθητικές ομάδες συνέταξαν στο πλαίσιο του δικτύου Παραδοσιακοί Οικισμοί & Φύση αξιόλογες εργασίες οι οποίες παρουσιάζονται στον δικτυακό τόπο : http://www.oikismoi-phisi.net.gr/paidia.htm Συμμετείχαν 58 σχολεία από όλη την Ελλάδα και το σεμινάριο είχε ως αντικείμενο τη σχέση του ανθρώπου με το φυσικό του περίγυρο, την αλληλεπίδραση του φυσικού με το πολιτισμικό περιβάλλον. Η δράση αυτή αποτελεί μια πολύ καλή προσπάθεια ευαισθητοποίησης των παιδιών και των εκπαιδευτικών για την μοναδικότητα των ορεινών περιοχών και τις πολυδιάστατες αλληλεπιδράσεις και αλληλεξαρτήσεις τους με τη φύση, την παράδοση, τον πολιτισμό, την κοινωνία, την οικονομία κτλ.
Η επαρχία της Κόνιτσας χαρακτηρίζεται επίσης από εξαιρετικό πλούτο χλωρίδας, με πολλές φαρμακευτικές ιδιότητες Η παρουσίαση των φυτών αυτών τόσο στο επιστημονικό, όσο και στο ευρύτερο κοινό θα συνεισφέρει στην προώθηση των «τριών σημείων αιχμής»- παιδεία, έρευνα, τεχνολογία- για την ανάπτυξη τόσο της περιοχής των Ιωαννίνων, όσο και της Ελλάδας γενικότερα. Εκτός από την επιμόρφωση του επιστημονικού κόσμου, αλλά και του ευρύτερου κοινού, θα προωθηθεί και η τουριστική και οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, Μπορεί, ακόμα, να γίνει αφορμή για την ανακάλυψη είτε νέων φυτών με φαρμακευτικές ιδιότητες, είτε νέων ιδιοτήτων των ήδη γνωστών, που θα ανοίξουν νέους δρόμους στην έρευνα για την καταπολέμηση πληθώρας ασθενειών. Αξίζει να σημειωθεί, ότι ερευνητές βρίσκονται στα πρώτα βήματα της ανακάλυψης ενός νέου δρόμου με τον οποίο τα φαρμακευτικά φυτά καταπολεμούν τον καρκίνο και τους παθογόνους μικροοργανισμούς: αυτού της ενεργοποίησης των υποδοχέων τύπου Τoll (Toll like receptors), που ενεργοποιούν την απάντηση του ανοσοποιητικού συστήματος. Μερικά από τα επαγγέλματα που σχετίζονται με τα βότανα του Βίκου είναι: Οι φαρμακοτρίφτες, οι εξορκιστές για βασκανία και οι πρακτικοί γιατροί. Οι τελευταίοι ονομάζονται και Κομπογιαννίτες (από τους κόμπους στο μαντήλι τους για τα βότανα), Ματσουκάδες (από το μπαστούνι, τη ράβδο ή το ματσούκι) και Βικογιατροί (από τα βότανα του Βίκου). (Ντρενογιάννης, 2006). Επομένως τα βότανα αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς της Ηπείρου. Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Περιβάλλοντος - Τοπικού Πολιτισμού Νομού Ιωαννίνων Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Περιβάλλοντος - Τοπικού Πολιτισμού Προγράμματα που έχουν εφαρμοστεί στην περιοχή σχετικά με περιβάλλον και ανάπτυξη |
|
|
Προβλήματα
- Ανάγκες: |
Προβλήματα - Ανάγκες της ευρύτερης περιοχής του Ν. Ιωαννίνων |
|
|
Ιστοσελίδες
τοπικού
ενδιαφέροντος: |
|
|
|
Αναφορές: |
Ειδική βιβλιογραφία Βερτοδούλου – Καψάλη Αγγελική, 1995. Ήπειρος. Πολιτιστική κληρονομιά και φύση, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα – Γιάννινα. Δεύτος Θεόδωρος, 2004. Ο Ηπειρώτικος Γάμος, εκδ. Θεόδωρος Ι. Δεύτος, Αθήνα. Ευθυμίου Αν., 1993. Ηπειρώτικα Διηγήματα. εκδ. Ευθυμίου Αν. Κόνιτσα, άρθρο από την Εφημερίδα Νέοι Αγώνες, στο http://www.epcon.gr/s/Article.asp# Κουκούδης Αστέριος, 2000. Οι Μητροπόλεις και η Διασπορά των Βλάχων, Μελέτες για τους Βλάχους ΤΟΜΟΣ Β’, εκδ. ΖΗΤΡΟΣ, Θεσσαλονίκη. Κωνστάντιος Δ., 2003. Κόνιτσα. Μαστοροχώρια - Αώος - Ζαγοροχώρια, Εκδόσεις ΕΛΛΑ ΚΠΕ Κόνιτσας, 2004. Παραδοσιακοί οικισμοί και φύση, Κόνιτσα. Κυριακίδης Π. (1981). Κοινωνικά και εθνολογικά στοιχεία στις παροιμίες της περιοχής Κόνιτσας Ηπείρου. Θεσσαλονίκη. Η Δωδώνη. Λυμπερόπουλος Γ. (2000). Κόνιτσα. Ιστορία και Πολιτισμός. Χρέος στον τόπο μου. Κόνιτσα. Λυμπερόπουλος Γ., 1971. Παζαριού ανατομή. εκδ. Λυμπερόπουλος Γ. Λυμπερόπουλος Γ., 1972. Ορεινοί και μεθόριοι. εκδ. Λυμπερόπουλος Γ. Μάργαρης Β. 2007. Κόνιτσα. Τα ξακουστά Μαστοροχώρια. Γιάννινα. Νιτσιάκος Β, 1996. Η επαρχία Κόνιτσας στο χώρο και το χρόνο. εκδ. Δήμος Κόνιτσας - Πνευματικό Κέντρο. Νιτσιάκος Βασίλης, 1995. Οι ορεινές κοινότητες της Βόρειας Πίνδου. Στον απόηχο της μακράς διάρκειας, εκδ. Πλέθρον, Αθήνα. Οικοτουριστικός Οδηγός, από τη σειρά Πίνδος, 2003. Κόνιτσα. Μαστοροχώρια – Αώος – Ζαγοροχώρια, Περιφερειακές εκδόσεις «έλλα», Λάρισα. Παπαδημούλης Τ. (1972). Η Κόνιτσα που έσβησε. Αθήνα. Παπαϊωάννου Χ., 2001. Προστατευόμενη Περιοχή Βόρειας Πίνδου, Α’ έκδοση, Ήπειρος Α.Ε. Αναπτυξιακή Εταιρία. Παπαϊωάννου Χ., 2001. Προστατευόμενη Περιοχή Βόρειας Πίνδου, Α’ έκδοση, Ήπειρος Α.Ε. Αναπτυξιακή Εταιρία. Πολίτης Γ. 2001. Αώος. Ο τελευταίος άγριος ποταμός, περιοδικό ΕΥΡΥΓΩΝΙΟΣ. Προστατευόμενη Περιοχή Βόρειας Πίνδου. Άνθρωποι και Πολιτισμός, έντυπο φυλλάδιο, έκδοση Αρκτούρος για την Ήπειρος Α.Ε., στα πλαίσια του Επιχειρησιακού Προγράμματος Περιβάλλον. Ράφτης Α., Τουφίδης Σ., 2003. Η Κόνιτσα και τα χωριά της, Εκδόσεις Σ. Τουφίδη. Σπητέρης Τ., 1979. Τρεις αιώνες νεοελληνικής τέχνης (1660 – 1967), εκδ. ΠΑΠΥΡΟΣ, Αθήνα. Σφήκας Γιώργος, 2002. Τα Εθνικά Πάρκα της Ελλάδας, Εθνικό Πάρκο Βίκου – Αώου σελ. 60, ταξιδιωτικός οδηγός, εκδ. EXPLORER, Αθήνα. Ταρνάνας Α., 2006. Η Γόνιμη πέτρα. εκδ. Αιγόκερως ΥΠΕΠΘ - ΕΙΝ, Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κόνιτσας, 2001. Φύση και έργα ανθρώπων, εκδ. Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κόνιτσας, Κόνιτσα. ΥΠΠΟ, 1999. Κόνιτσα, φωτογραφική έκθεση, Αθήνα, Έκδοση ΤΑΠ. Φρόντζος, Κ., 1955. Ήπειρωτικά έθιμα (Εισαγωγή - κείμενα-μεθοδολογική κατάταξις, Ηπειρωτική Εστία Χουλιάρας Νίκος. Η νύχτα µε τα ορεινά χωριά.
|