ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΤΟΠΙΚΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥΣ

ΤΩΝ ΟΡΕΙΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΗΣΗ ΤΟΥΣ

ΜΕ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΟΡΕΙΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

 

ΝΟΜΟΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Ορεινά Δημοτικά και Κοινοτικά Διαμερίσματα

 

Δήμος Μαστοροχωρίων - Δ.Δ. Δροσοπηγής

 

Υψόμετρο:

1050μ.

Πηγή: http://www.drosopigi.com/topo8esia.htm

 

 

Πληθυσμός:

115 κάτοικοι

Πηγή : Ε.Σ.Υ.Ε. Μόνιμοι Κάτοικοι - Απογραφή 2001

 

 

Απόσταση από μεγάλο αστικό κέντρο:

113χλμ. από τα Ιωάννινα

Πηγή: http://www.rc.uoi.gr/km.htm

 

 

Ιστορικά στοιχεία:

Παλιά ονομασία Κάντσικο.

Για την ετυμολογία της ονομασίας υπάρχουν διάφορες εκδοχές:

Ακρη, τόπος κρυφός, αθέατος και καλά οχυρωμένος   (από το «κανθός=άκρη).

Νεραϊδοχώρι, (από το ξενικό «Τζίκα» = νεράιδα, νύφη, κόρη παρθένα).  

Βαρελοχώρι (από το γεγονός ότι, παλαιότερα, πολλοί άντρες ασκούσαν το επάγγελμα του βαρελά όχι μόνο στο χωριό αλλά και σε άλλα μέρη).  

Μαστοροχώρι, από το γεγονός ότι ανέκαθεν η Δροσοπηγή έβγαζε άριστους τεχνίτες της πέτρας.

 

Ιστορικά στοιχεία στην ιστοσελίδα: www.drosopigi.com/istoriko.htm 

Πηγή: http://users.kyk.sch.gr/aristhodas/mastroxoria.htm

www.drosopigi.com/istoriko.htm

 

 

Ιστορικά μνημεία - μουσεία:

 

 

 

Αξιόλογες εκκλησίες - Ι. Μονές:

Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής

Πηγή: http://users.kyk.sch.gr/aristhodas/mastroxoria.htm

 

 

Πολιτιστικές εκδηλώσεις - Πανηγύρια:

15 Αυγούστου

Πηγή: http://www.epirus.org/?cat=710

 

16 Φεβρουαρίου - γιορτή σε όλα τα μαστοροχώρια της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας της Πληκαδίτισας.

Πηγή: http://users.kyk.sch.gr/aristhodas/mastroxoria.htm

 

 

 

Ήθη - Έθιμα - Παραδόσεις:

Αποκριά: έθιμο με κάψιμο των κέδρων.

Έθιμο του "Χάσκαρου" - αυγό δεμένο σε ρόκα το οποίο προσπαθεί να πιάσει κάποιος με το στόμα.

Πηγή: http://drosopigi.com/events/05-winter.htm

 

 

Γαστρονομία - Τοπικές Γεύσεις:

 

 

 

Τοπικά Προϊόντα:

 

 

 

Παραδοσιακά επαγγέλματα:

Είναι μάστορες κυρίως ενώ παράλληλα εξασκούν κτηνοτροφία και μικρής κλίμακας γεωργία. Τα εδάφη στην περιοχή ήταν άγονα και δεν ευνοούσαν την εκτεταμένη καλλιέργεια της γης. Έτσι, οι κάτοικοι των χωριών ήταν αναγκασμένοι να στραφούν σε άλλες μορφές οικονομίας, προκειμένου να εξασφαλίσουν την επιβίωσή τους. Επιδόθηκαν στην τέχνη του χτισίματος, με τα μόνα υλικά που έβγαζε ο τόπος τους. Την πέτρα και το ξύλο. Έγιναν άριστοι μάστορες και ταξιδεύοντας σε πολλές περιοχές της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης, άφησαν έναν εξαιρετικό πλούτο πέτρινων οικοδομημάτων - σπίτια, εκκλησίες, γεφύρια, μύλους, σχολεία, κ.λ.π.

Πηγή: http://www.geocities.com/Athens/Thebes/2912/grmuseum1.htm

 

 

Παραδοσιακός οικισμός:

Όχι

Πηγή: http://estia.minenv.gr/EXEC

 

 

Παραδοσιακή αρχιτεκτονική:

Υπάρχουν καλά διατηρημένα παλιά σπίτια, η πέτρινη πλατεία με βρύση, το παλιό νηπιαγωγείο και το κτίριο του δημοτικού σχολείου. Επίσης υπάρχει πολύ καλά διατηρημένο τρίτοξο γεφύρι, πάνω από τον Σαραντάπορο.

Σε όλα τα μαστοροχώρια υλικά δομής είναι η πέτρα και το ξύλο. Ωστόσο, από χωριό σε χωριό υπάρχουν διαφορές στο χρώμα της πέτρας, που διαμορφώνουν ανάλογα και τις αποχρώσεις των τοίχων των κτισμάτων, αλλά και στην ποιότητά της που επηρεάζει και διαφοροποιεί τον τρόπο χτισίματος (ενίοτε ενισχυμένες ξυλοδεσιές). Για το χτίσιμο χρησιμοποιούσαν πάντα την πέτρα που έβγαζε κάθε τόπος. Το ορεινό έδαφος, το δύσκολο ανάγλυφο και η αργή μεταφορά των υλικών με ζώα και κάρα επέβαλαν κάθε χωριό να αξιοποιεί τα δικά του υλικά.

Πηγή: http://www.apn.gr/travel-articles-tacidiotika-arthra/konitsa-pro-s-klisi-gia-peripeteia.html

http://users.kyk.sch.gr/aristhodas/mastroxoria.htm

 

Η Αρχιτεκτονική της Ηπείρου

Φωτογραφίες παραδοσιακών κτισμάτων

Ηπειρώτικα Γεφύρια

Ηπειρώτες Μάστοροι

Λαϊκή Ζωγραφική

Οι περιβαλλοντικές παράμετροι στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική

Γλωσσάρι παραδοσιακής αρχιτεκτονικής

 

 

Διατηρητέα κτίρια:

Όχι

Πηγή: http://estia.minenv.gr/EXEC

 

 

Ντοπιολαλιά - Γλωσσικά ιδιώματα:

Σε όλα τα μαστοροχώρια μιλούσαν τα "κουδαρίτικα" ή "μαστόρικα", μυστική γλώσσα των μαστόρων, την οποία χρησιμοποιούσαν για να κρατούν στα κλειστά όρια της κοινωνίας τους την τέχνη τους.

Σχετικά με τα μαστόρικα έχουν γίνει έρευνες και μελέτες - γλωσσάρι, τρόπος μετάδοσης από γενιά σε γενιά, κ.λ.π. Σχετικά στοιχεία υπάρχουν και στο Μουσείο Ηπειρωτών Μαστόρων, στην Πυρσόγιαννη.

 

 

Βουνά:

Όρος Σμόλικας (2.637μ.), Βόρεια πλευρά - Το δεύτερο σε ύψος βουνό της Ελλάδας - Οροσειρά Βόρειας Πίνδου.

Η ευρύτερη περιοχή του Σμόλικα αποτελεί βιότοπο για πολλά σπάνια είδη πανίδας, κυρίως στις περιοχές Βάλια Κίρνα και Βαθύλακκος. Χαρακτηριστικό του Σμόλικα είναι οι πολλές κορυφές με υψόμετρο πάνω από 2.000μ., που διαθέτει και η ιδιαίτερα πλούσια φύση του.

Χάρτης Βόρειας Πίνδου

 

Πηγή: http://www.smolikas.com/grpage1.html

 

Χάρτης Όρους Σμόλικα

Στοιχεία Όρους Σμόλικα

Πηγή: Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (www.axiosbios.gr)

 

 

 

Επιφανειακά-Υπόγεια Νερά:

Σαραντάπορος ποταμός. Πηγάζει από την περιοχή Αρρένες - Βόϊο και χύνεται στον Αώο.

Στον Σμόλικα υπάρχει δρακολίμνη η οποία αποτελεί σημαντικό βοσκότοπο. Γεωλογικά θεωρείται ως απομεινάρι παγετώνων.

Πηγή: http://www.agrotravel.gr/agro/site/AgroTravel

 

Αλπικές Λίμνες - Βάραθρα - Κολυμπήθρες

Χάρτης - Υδατικά Διαμερίσματα Ηπείρου, Υδατικοί πόροι, Ζήτηση νερού

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης - Δ/νση Υδατικού Δυναμικού (www.axiosbios.gr)

 

 

Υπέδαφος:

Στο Σμόλικα κυριαρχεί το πέτρωμα Πρασινόλιθος. Στα στενά του Αώου και στην Κόνιτσα υπάρχει Ασβεστόλιθος. Σε όλο το έδαφος και υπάδαφος της Ηπείρου, υπάρχουν Σχιστόλιθοι, Μάρμαρα, Ψαμμίτες και Ιζήματα.

Πηγή: http://2dim-kalam.thess.sch.gr/04/oliki%20e2.htm

 

Γεωλογία Ηπείρου

 

 

Χλωρίδα - Πανίδα:

Χλωρίδα. Ρόμπολα, μαυρόπευκα, λευκόδερμη πεύκη, οξιά.

Πανίδα. Καφέ αρκούδα, λύκος, αγριόχοιρος, αλεπού, αγριόγιδο, βίδρα, χρυσαετός, μαύρος δρυοκολάπτης, αλπικός τρίτωνας (ζει στη Δρακόλιμνη).

Πηγές: http://www.smolikas.com/grpage3.html

http://www.smolikas.com/grpage4.htm

 

 

Μονοπάτια:

Από τη Δροσοπηγή διέρχεται το ορειβατικό μονοπάτι 03, το οποίο τη συνδέει με το χωριό Αγ. Παρασκευή.

 

 

Προστατευόμενες περιοχές - Μνημεία της φύσης:

Στην ευρύτερη περιοχή του νομού Ιωαννίνων βρίσκεται το Εθνικό Πάρκο Βορείας Πίνδου το οποίο περιλαμβάνει τους Εθνικούς Δρυμούς της Βάλιας Κάλντας και του Βίκου-Αώου.

 

 

Αλληλεπίδραση περιβάλλοντος και τοπικού πολιτισμού:

Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ) Κόνιτσας διοργάνωσε το 2006 με επιτυχία Σεμινάριο-Συνάντηση Εργασίας Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας  Εκπαίδευσης, στην Κόνιτσα στο πλαίσιο του Εθνικού Θεματικού Δικτύου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης: «Παραδοσιακοί Οικισμοί και Φύση», προσέγγιση των παραδοσιακών πρακτικών διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος στους χώρους μελέτης και προβολή τους στη σημερινή εποχή, με στόχο την ολοκληρωμένη και αξιοβίωτη ανάπτυξη.

Ο χώρος μελέτης ήταν τα παραδοσιακά κτίσματα είτε ως σύνολα (οικισμοί) είτε μεμονωμένα. Αντιστοιχούν στις κοινωνικές, οικονομικές, πολιτισμικές δομές της παραδοσιακής κοινωνίας, δηλαδή της κοινωνίας πριν από τη βιομηχανική εποχή, η οποία χαρακτηριζόταν κυρίως από τον αγροτικό  προσανατολισμό της, την περιορισμένη χρήση της τεχνολογίας, τη σταθερότητα των εθίμων κ.α.

(www.oikismoi-phisi.net.gr/ΚΠΕ_ΚΟΝΙΤΣΑΣ_ΔΕΛΤΙΟ_ΤΥΠΟΥ1.doc)

Οι μαθητικές ομάδες συνέταξαν στο πλαίσιο του  δικτύου Παραδοσιακοί Οικισμοί & Φύση αξιόλογες εργασίες οι οποίες παρουσιάζονται στον δικτυακό τόπο : http://www.oikismoi-phisi.net.gr/paidia.htm

Συμμετείχαν 58 σχολεία από όλη την Ελλάδα και το σεμινάριο είχε ως αντικείμενο τη σχέση του ανθρώπου με το φυσικό του περίγυρο, την αλληλεπίδραση του φυσικού με το πολιτισμικό περιβάλλον.

Η δράση αυτή αποτελεί μια πολύ καλή προσπάθεια ευαισθητοποίησης των παιδιών και των εκπαιδευτικών για την μοναδικότητα των ορεινών περιοχών και τις πολυδιάστατες αλληλεπιδράσεις και αλληλεξαρτήσεις τους με τη φύση, την παράδοση, τον πολιτισμό, την κοινωνία, την οικονομία κτλ.

Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Περιβάλλοντος - Τοπικού Πολιτισμού Νομού Ιωαννίνων

Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Περιβάλλοντος - Τοπικού Πολιτισμού

Προγράμματα που έχουν εφαρμοστεί στην περιοχή σχετικά με περιβάλλον και ανάπτυξη

 

 

Προβλήματα - Ανάγκες:

Το βασικότερο πρόβλημα σε όλα τα μαστοροχώρια είναι η ερήμωση. Οι κάτοικοι τα έχουν εγκαταλείψει και τα περισσότερα είναι σχεδόν έρημα. Σε όσα έχουν απομείνει μόνιμοι κάτοικοι είναι όλοι ηλικιωμένοι, επομένως σε μερικά χρόνια θα ερημώσουν κι αυτά. Τάσεις ανάκαμψης του φαινομένου δεν παρατηρούνται, ενώ μόνο κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού τα χωριά γεμίζουν με κόσμο - ντόπιοι και απόγονοί τους που επιστρέφουν για διακοπές, αλλά και τουρίστες που τα επισκέπτονται. Η περιοχή παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον τόσο όσο αφοράν το φυσικό όσο και το πολιτισμικό τους περιβάλλον. Ωστόσο, οι υποδομές σε οδικό δίκτυο αλλά και χώρους διαμονής είναι ανεπαρκείς και σε κακή κατάσταση, στην πλειοψηφία των χωριών.

Επίσης η οικολογική ισορροπία του Γράμμου έχει ανεπανόρθωτα διαταραχτεί, μετά από τις πυρκαγιές του Αυγούστου 2007, οι οποίες έκαψαν πολύ μεγάλες δασικές εκτάσεις με σπάνια είδη χλωρίδας και ταυτόχρονα κατέστρεψαν τους βασικότερους βιότοπους της καφέ αρκούδας. 

 

Προβλήματα - Ανάγκες της ευρύτερης περιοχής του Ν. Ιωαννίνων

Ορεινός τουρισμός. Προβλήματα - ανάγκες.

 

 

Ιστοσελίδες τοπικού ενδιαφέροντος:

  • Ιστοσελίδα του χωριού: www.drosopigi.com

  • Ιστοσελίδα με παραδοσιακά τραγούδια από τη Δροσοπηγή: http://www.drosopigi.com/tragoudia.htm

  • Δραστηριοποιείται η Αδελφότητα Δροσοπηγιωτών "Ο Αγ. Αθανάσιοας": http://www.mastorohoria.gr/main8.htm

  • Ιστοσελίδα του δήμου Μαστοροχωρίων: www.mastorohoria.gr

  • Σε όλη την περιοχή των Μαστοροχωρίων της Κόνιτσας έχει εφαρμοστεί το Πρόγραμμα Εθελοντικής Εργασίας για το Περιβάλλον. Πληροφορίες στην ιστοσελίδα: http://www.cvgpeep.gr/gr/grindex.htm

  • 3ο Δημοτικό Σχολείο Κόνιτσας, Εργασία "Τα Μαστοροχώρια της Κόνιτσας": http://www.prmelina.gr/a6/a6208.htm

 

 

 

  

Αναφορές:

Ειδική βιβλιογραφία

Αράπογλου Μ, 1996. Κόνιτσα: άνθρωπος και χώρος: η ταυτότητα μέσα στη διαφορά, 1ο Επιστημονικό Συμπόσιο «Η επαρχία Κόνιτσας στο χώρο και το χρόνο», Κόνιτσα Ιωαννίνων, σελ. 137-144, Μάιος 1995

Αρμολόι, 1979. Ξυλογλύπτες και μαραγκοί, Τρίμηνη έκδοση με θέματα από την Πυρσόγιαννη και τα γύρω μαστοροχώρια, τευχ.7, σ.22-23.

Βερτοδούλου – Καψάλη Αγγελική, 1995. Ήπειρος. Πολιτιστική κληρονομιά και φύση, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα – Γιάννινα.

Δεύτος Θεόδωρος, 2004. Ο Ηπειρώτικος Γάμος, εκδ. Θεόδωρος Ι. Δεύτος, Αθήνα.

Ευθυμίου Αν., 1993.  Ηπειρώτικα Διηγήματα. εκδ. Ευθυμίου Αν.

Κόνιτσα, άρθρο από την Εφημερίδα  Νέοι Αγώνες, στο http://www.epcon.gr/s/Article.asp#

Κουκούδης Αστέριος, 2000. Οι Μητροπόλεις και η Διασπορά των Βλάχων, Μελέτες για τους Βλάχους ΤΟΜΟΣ Β’, εκδ. ΖΗΤΡΟΣ, Θεσσαλονίκη.

ΚΠΕ Κόνιτσας, 2004. Παραδοσιακοί οικισμοί και φύση, Κόνιτσα.

Κυριακίδης Π. (1981). Κοινωνικά και εθνολογικά στοιχεία στις παροιμίες της περιοχής Κόνιτσας Ηπείρου. Θεσσαλονίκη. Η Δωδώνη. 

Λυμπερόπουλος Γ. (2000). Κόνιτσα. Ιστορία και Πολιτισμός. Χρέος στον τόπο μου. Κόνιτσα.

Λυμπερόπουλος Γ., 1971. Παζαριού ανατομή. εκδ. Λυμπερόπουλος Γ.

Λυμπερόπουλος Γ., 1972. Ορεινοί και μεθόριοι. εκδ. Λυμπερόπουλος Γ.

Μαμμόπουλος Α, 1973. Λαϊκή αρχιτεκτονική: Ηπειρώτες μαστόροι και γεφύρια, Βιβλιοθήκη Ηπειρωτικής Εταιρείας Αθηνών αρ.40: Αθήνα

Μαντάς Σ, 1984. Ηπειρώτικα Γεφύρια, Λαϊκό Πολύπτυχο – Τεχνικές Εκδόσεις Α.Ε.: Αθήνα  15

Μαντάς Σ, 1987.  Το γεφύρι κι ο Ηπειρώτης, Λαϊκό Πολύπτυχο – Τεχνικές Εκδόσεις Α.Ε.: Αθήνα

Μάργαρης Β. 2007. Κόνιτσα. Τα ξακουστά Μαστοροχώρια. Γιάννινα.

Νιτσιάκος Β, 1996. Η επαρχία Κόνιτσας στο χώρο και το χρόνο. εκδ. Δήμος Κόνιτσας - Πνευματικό Κέντρο.

Νιτσιάκος Βασίλης, 1995. Οι ορεινές κοινότητες της Βόρειας Πίνδου. Στον απόηχο της μακράς διάρκειας, εκδ. Πλέθρον, Αθήνα.

Οικοτουριστικός Οδηγός, από τη σειρά Πίνδος, 2003. Κόνιτσα. Μαστοροχώρια – Αώος – Ζαγοροχώρια, Περιφερειακές εκδόσεις «έλλα», Λάρισα.

Παπαδημούλης Τ. (1972). Η Κόνιτσα που έσβησε. Αθήνα.

Παπαϊωάννου Χ., 2001. Προστατευόμενη Περιοχή Βόρειας Πίνδου, Α’ έκδοση, Ήπειρος Α.Ε. Αναπτυξιακή Εταιρία.

Πετρονώτης Α, 2001. Πέτρινα γεφύρια στην Ελλάδα στο Φύση και έργα ανθρώπων, Υπ. Ε.Π.Θ.-Ε.Ι.Ν. & Κ.Π.Ε. Κόνιτσας, Κόνιτσα

Πολίτης Γ.  2001. Αώος. Ο τελευταίος άγριος ποταμός, περιοδικό ΕΥΡΥΓΩΝΙΟΣ.

Προστατευόμενη Περιοχή Βόρειας Πίνδου. Άνθρωποι και Πολιτισμός, έντυπο φυλλάδιο, έκδοση Αρκτούρος για την Ήπειρος Α.Ε., στα πλαίσια του Επιχειρησιακού Προγράμματος Περιβάλλον.

Σπητέρης Τ., 1979. Τρεις αιώνες νεοελληνικής τέχνης (1660 – 1967), εκδ. ΠΑΠΥΡΟΣ, Αθήνα.

Σφήκας Γιώργος, 2002. Τα Εθνικά Πάρκα της Ελλάδας, Εθνικό Πάρκο Βίκου – Αώου  σελ. 60, ταξιδιωτικός οδηγός, εκδ. EXPLORER,  Αθήνα.

Ταρνάνας Α., 2006. Η Γόνιμη πέτρα. εκδ. Αιγόκερως

Τουφίδης Σωτήρης. Η Κόνιτσα και τα χωριά της.

ΥΠΕΠΘ - ΕΙΝ, Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κόνιτσας, 2001. Φύση και έργα ανθρώπων, εκδ. Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κόνιτσας, Κόνιτσα.

ΥΠΠΟ, 1999. Κόνιτσα, φωτογραφική έκθεση, Αθήνα, Έκδοση ΤΑΠ.

Φρόντζος, Κ., 1955. Ήπειρωτικά έθιμα (Εισαγωγή - κείμενα-μεθοδολογική κατάταξις, Ηπειρωτική Εστία

Χουλιάρας Νίκος. Η νύχτα µε τα ορεινά χωριά.

 

Γενική βιβλιογραφία Νομού Ιωαννίνων

Επιστροφή